A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

istàde 1 , nf: istale Definitzione bestimentu a bisura de gunnedha de pònnere asuta de sa beste, segundhu su costúmene Sinònimos e contràrios camisola, cànsciu, tetela Terminologia iscientìfica bst.

istadèa, istadèja, istadèra , nf: istajera, istatea, stadea Definitzione genia de pesa fata de unu piatu apicau cun tres cadenedhas e unu bratzu o canna cun is intacas a duas alas (una fine - is intacas pesant prus pagu -, e una grussa - is intacas pesant de prus), su pirone (o pillone) e tres gàncios Sinònimos e contràrios arromana, pesa Maneras de nàrrere csn: pònnere s'istadea a sa fine = pònnere su bratzu ziradu a manera chi a s'ala de subra resurtent e si lezant sas intacas de prus pagas grammas (puntu de agguantu e puntu de arrimu sunt prus atesu de pare); pònnere a sa russa = a s'ala chi sas intacas inditant de prus (e s'i. si apicat o leat a s'àteru gantzu, su prus acurtzu a su puntu de agguantu) Frases candho est amministrada chen'abbusu sa giustíscia est pretzisa a s'istadea (Piras)◊ Gesumaria ite mania fea, e parias un'ómine educadu: candhomai in balansa o istadea o in su pesu-bílicu pesadu non ti sias, pro àere un'idea de su valore chi as?!(Cubeddu) Terminologia iscientìfica mds Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu balance à bascule Ingresu steelyard Ispagnolu romana, báscula Italianu stadèra Tedescu Laufgewichtswaage.

istàdha , nf: istalla, stadha Definitzione assentu po chistire pàgia, fenu o àtera brovendha de animales, pònnere pegos in aprigu a denote, como fintzes fràigu o logu mannu po tènnere animales chi si pesant po sa petza o àteru; genia de istrégiu a pònnere su papare a is animales Sinònimos e contràrios stadi Frases poite no mi agiudas a pònnere a postu s'istadha? ◊ su bestiàmene como dhu tenent in s'istalla e cun sa màchina andhant e torrant Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu étable Ingresu shed Ispagnolu establo Italianu stalla Tedescu Stall.

istàdi istàde

istadiàbi, istadiàle, istadiàli , agt, nm: istediali, stadiabi Definitzione de istade, chi pertocat s'istade; tempus de s'istade Sinònimos e contràrios istadialitzu, istadialzu, istiale / istiu / cdh. istatiali | ctr. gerrile / iberrada, iberru Frases fiore meu istadiale ◊ paret zerrile custu sole istadiale 2. passat su restu de s'istadiale dae agustu a santugabinu ◊ at fatu un'ierru fritu e un'istadiale caldu ◊ sa campagna patit in s'istajone de s'istadiale ◊ nd'eus a tènniri de tempus cust'istadiabi!… Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu d'été, estival Ingresu summer (y) Ispagnolu estival, veraniego Italianu estivo Tedescu sommerlich.

istadialítzu , agt Definitzione de istade, chi pertocat s'istade Sinònimos e contràrios istadiabi, istadialzu, istiale Ètimu srd.

istadiàlzu , agt Definitzione de s'istade Sinònimos e contràrios istadiale, istiale | ctr. zerrile Frases mi ammento candho in pitzinnia cantao in cudhu bellu tempus istadialzu Ètimu srd.

istàdiu , nm Definitzione foedhandho de logu, fràigu o àteru istabbilimentu fatu adatu po dhue fàere giogos, garas isportivas, de dhue pòdere cicire gente meda totu a inghíriu po abbaidare; foedhandho de tempus, momentos e situatziones diferentes de unu matessi fenómenu Frases sos zogos olimpiónicos los faghent in s'istàdiu 2. su primu istàdiu de tzertas maladias est s'incubadura Tradutziones Frantzesu stade Ingresu stadium Ispagnolu estadio Italianu stàdio Tedescu Stadium.

istàdu , pps, nm: istatu 1, istau, istétiu Definitzione de istare: s'impreat fintzes coment'e pps. de su vrb. èssere; cunditziones, su istare pentzau coment'e manera de èssere; s'organizatzione pulítiga natzionale de unu pópulu Sinònimos e contràrios istàpiu Maneras de nàrrere csn: bènnere o èssere in istadu (nau de fémina) = èssiri príngia; pònnere a istadu = pigai su vítziu, s'abbitúdini; leare istadu (nau de fémina) = cojaisí; torrai a istadu = a puntu malu Frases in cussu logu no bi so istau mai ◊ si no fit istétiu pro mene si aviat ghetau sa soca piús de una vorta 2. si ses a malu istadu, lèadi meighina! ◊ cussas bacas sunt a malu istadu, lanzas e istasidas ◊ dàemi a ischire in s'istadu chi ses! ◊ a istadu bonu mi creit… ma dèu no seu mandroni! ◊ non nci at istadu prus mannu ne atra nobbilesa de mi bí in sa mesa de su Signori ◊ is imbriagus no funt a istadu de camminai deretus ◊ no si devet leare cussas cadhas in s'istadu chi est, ca est ràida! 3. bi at nassiones chi no tenent un'istadu issoro pro si guvernare ◊ nassione e istadu sunt duas cosas diferentes 4. si est cojubada in istadu ◊ comente si est cojubau, sa muzere est bénnia dereta in istadu ◊ Fulanu est postu a istadu a fàghere cussa vida (Z.Porcu)◊ gei ses torrada a istadu, mamma mia, sempri in su letu!… Tradutziones Frantzesu été, état Ingresu been, state Ispagnolu estado Italianu stato Tedescu gewesen, Staat.

istàfa , nf: stafa Definitzione in is finimentos de su cuadhu, ferru chi pendhet de sa sedha, a parte e àtera, fatu a manera de pòdere pònnere su pei su cadheri; orrugu de ferru acancarronau e fatu a manera de pòdere poderare ccn. cosa firma; parte de un'iscala, ue si ponet su pei Sinònimos e contràrios grada, iscalina Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu étrier Ingresu stirrup Ispagnolu estribo Italianu staffa Tedescu Steigbügel.

istàfa 1 , nf Definitzione cosa chi si faet po ingannare s'àteru Sinònimos e contràrios macatreferia, trampa, tramperia Ètimu spn. estafa.

istafàle , nm Definitzione tiras de pedhe grussa chi pendhendho de una sedha agguantant is istafas apicadas; genia de fossitedhu chi faet su cuadhu camminandho comente ponet sa punta de s'unga / apitzigare un'i. = fàghere un'istafa, una trampa.

istafàre , vrb: stafai 1 Definitzione fàere istafas, ingannos, trampas Sinònimos e contràrios abbovai, colovrinare, imbusterai, imbuvonare, ingannai, trambollai, trampai Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu escroquer, tromper Ingresu to defraud Ispagnolu estafar Italianu truffare Tedescu betrügen.

istaféri , nm Definitzione serbidore chi acumpàngiat su mere a cuadhu.

istafèta , nf Definitzione chie andhat ainnanti po portare avisos o àteru.

istafigèdha , nf Definitzione a logos, iscalina.

istafilocócu , nm Definitzione genia de batériu, a bisura de cadena, longhitu.

istaghída , avb Definitzione custa chida, sa chi seus: est fatu coment'e istasero, istanote Frases santos t'intendhant, nessi chi istaghida pota intrare in trabàgliu! Terminologia iscientìfica tpc Ètimu srd.

istagiài, istagiàre , vrb: istagliai, istallai, istallare, istalliare, istazare, istedhare 1, stagiai Definitzione pigare e istesiare pegos de su tàgiu, nau fintzes in su sensu de istesiare una cosa de un’àtera, isconciare una loba, de lassare addaesegus, separare fintzes a segadura, a tramesadura, a furadura, ispartzire in pianos Sinònimos e contràrios aredae, irgrustiare, iscambuliare, iscamedhare, iscedhai, istellare / istegiare, istesare / chirrare, iscrobare, scunfúndiri / istacare, secare | ctr. aggrustare, atagiai, intaxae Frases candho is angiones si ammesturant dhos acorrant po dhos istagiare ◊ su pastore in Santandria che istazat sa lachinza dae su madricau ◊ at istallau is brebeis de is crabas ◊ si ndhe istallat su mascru dae sas berveches ◊ cussos duos si che sunt istedhaos unu tretu mannu dae sa tropa 2. candho arribbat a s'oru de sas àteras tropas, issu s'istazat e si nche andhat a daennantis 3. ndi dh'at istallau un'origa a mússiu ◊ su tretu de Sa Pratzita pariat cosa sua: si ndi dh'iat coment'e istallau (B.Lobina)◊ un'annu a oe mi ant istazadu sa robba 4. si benit istallau totu a muru nc'est logu po palla e po istàntzias (B.Casula)◊ su fundhu de su forru est istagiau in duas partes ◊ is domos prus antigas non giughent soleta, ma funt istagiadas a truncos e tàulas ◊ un'aposentu mannu dh'ant istagiau a tendhas e faint crocai a una parti is maschitedhus e in s'àtera is piciochedhas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire sortir du troupeau, séparer Ingresu to separate, to discriminate Ispagnolu descarriar Italianu sbrancare, separare, discriminare Tedescu aus der Herde absondern, trennen.

istagílu , nm: istàgiu, istàgliu, istallu, istazu Definitzione una genia de cuntratu: a cótimu, a impresa Sinònimos e contràrios agiustada, scarada Ètimu spn., ctl. destajo, estall Tradutziones Frantzesu travail à la pièce Ingresu job contract Ispagnolu destajo Italianu còttimo Tedescu Akkord.