lígiri lègere
ligítima lezítima
ligítimu legítimu
lígiu , nm: (lí-giu)
lillu,
lizu,
lixu Definition
erba e frore: lillu de Sant'Antoni o biancu, lígiu de Sant'Eleni; coment'e paragone po cosa bella meda, nau po istima mescamente de gente; in su giogu de is cartas (a iscoba), lillu est su puntu chi si faet contandho is ses / cun su númene lillu dhue at erbas meda: l. aresti (Ornithogalum umbellatum), l. arrúbiu (Hemerocallis fulva), l. de mari o de s'Assunta (Pancratium maritimum), l. de Maria (Amaryllis belladonna), l. de monti (Iris planifolia), l. indorau (Hemerocallis flava), l. persianu (Scilla peruviana) e àteras; in su giogu de is cartas, lillu bellu = su sete de oros / èssiri a chini lillu a chini frori = èssere sa matessi cosa, malos ambos, unu imbudhiau in peus
Synonyms e antonyms
assunsena,
gherilitzu,
gixu,
lolloibbiancu
/
cdh. líciu
Sentences
si est lillu ge infrorit! ◊ ti apu portau unu lígiu, arrosas e gravellus ◊ tres fizos chi ponent sa muda in custu logu che matzu de lizos friscos in s'altare
2.
cresche, lizu delicadu: piús ti altzas e ti afinas, piús ses apretziadu (P.Casu)◊ fit unu pitzinnu de vinti annos bellu che lizu càmpinu
Surnames and Proverbs
smb:
(De)ligio, (De)ligios, (De)lizzos, Liggios, Ligios, Lillu, Lillus
Scientific Terminology
frs, Lilium candidum
Etymon
ltn.
lilium
Translations
French
lis,
lys
English
lily,
flower de luce
Spanish
azucena,
lirio blanco
Italian
gìglio,
iris
German
weiße Lilie.
lígiu léghitu
lígiu 1 , agt: (lí-giu) liju lixu 1 Definition chi no arreschet po dhu tocare e po dhi passare cosa apitzu, chi est illascinosu, lisu Synonyms e antonyms lísciu* / límpidu, netu | ctr. arraspiosu, arrescidhosu Idioms csn: lixu de fàcia = chi portat faci lègia de colori, in cara mala, chei sa tela Sentences prima dogni matone, lixu lixu, fit de sa domo tua mustra e bantu (A.Dettori)◊ ti lasso sos ossos lixos lixos coment'e samunados ◊ gighet sas manos lígias: est chen'impreu perunu 2. fit un'ómine bàsciu, lanzitu e lígiu che chera ◊ de s'assuconu fit diventadu lígiu che chera.
lígnere , vrb: línghere,
lingi,
língiri Definition
passare sa limba apitzu de ccn. cosa; nau in cobertantza, pregare a tropu, abbarrare aifatu de is àteros pregandhodhos po ccn. cosa, o fintzes po dhos cumbínchere, po dhos portare a inue no bolent; fintzes tocare pagu pagu / pps. lintu; lingheresindhe sos pódhighes (nau po calecuna cosa chi si papat)= manigare cun piaghere, própiu cun gustu (itl. leccarsi i baffi)
Synonyms e antonyms
lincuai
/
allisai,
allosingai,
frandhigare,
improsae,
insabonai
Sentences
corpus de chi ti at lintu!…◊ s'animale candho anzat linghet su fedu pro l'assutare ◊ si assazas custa cosa ti ndhe linghes fintzas sos pódhighes!
2.
su chi est de Deu l'apo a dare a Deu e a Cèsare su sou: ma mai lintu apo s'ispada tinta de sàmbene meu (P.Mereu)◊ bae chi deo no bi andho a línghere a neune: si lu cherent fàghere lu fetant e sinono mai in sa vida!
Etymon
ltn.
lingere
Translations
French
lécher
English
to lick
Spanish
lamer,
adular
Italian
leccare
German
lecken,
schmeicheln.
lignusàntu , nm, nf: linnasanta Definition
genia de mata chi faet una linna tostada meda, bona po òpera
Scientific Terminology
mtm, lno, guajacum officinale
Etymon
srd.
Translations
French
gaïac
English
guaiac
Spanish
guayaco
Italian
guaiaco
German
Guajakbaum.
ligolígo , nm Definition persona bamba, fintzes mascuvémina Synonyms e antonyms cachineri.
ligóngiu, ligónzu , nm: allióngiu*,
lióngiu,
lionzu Definition
lióngiu a frocu po acapiare, in is bestimentos, in iscarpas e àteru (a bortas fintzes filu), ma fintzes acapióngiu de dónnia genia
Synonyms e antonyms
acapamentu,
acapióngiu,
acàpiu,
lighinzu,
presógliu,
presura
/
agugeta,
cordonera
Sentences
sciollei su ligóngiu! ◊ mi restaiat solu de torrare a bidha pro annodiare sos lionzos de sàmbene
2.
sa currente colat in d-unu lióngiu de arràmene
Surnames and Proverbs
smb:
Lionzu
Translations
French
lien,
lacet,
ficelle
English
string
Spanish
cordón
Italian
legàccio
German
Schnürband.
ligorítzia licoríssia
ligúmini legúmene
liguníre , vrb Definition su cambiare de is oos comente cumènciat a si formare su pigionedhu Synonyms e antonyms clocire, grogonire, ingendrai.
ligurítzia licoríssia
ligústa , nf: alagusta* Definition genia de animale de mare, a corgioledhu grussu (prus che àteru de mesania), totu a farrancas longas (genia de cambas), e coment'e duos corros longos longos (antennas) cricau po licantzadoria Scientific Terminology crx, palinurus vulgaris.
ligústru , nm Definition
genia de linna chi faet a tupighedha, prantada po bellesa a cresura de segare e fàere coment'e a muru
Scientific Terminology
mt, Ligustrum japonicum, L. sinense
Translations
French
troène
English
privet
Spanish
alheña
Italian
ligustro
German
Liguster (Japanischer).
lílla , nf Synonyms e antonyms mota, spétzia Sentences dh'apu connotu, a maistu Francischinu, candu trabballàt in sa bona lilla, àteru che oi! (S.Medved).
lílla 1 lía
lílla 2 , nf: lillia Definition foedhandho de o cun piciochedhos, sa natura de s'ómine; su pl. a logos est orrughedhu piticu de cosa, farinedhu Synonyms e antonyms bichiriola, chichia, lelledha, minninna, pichiriola, picita, pissiredha, puzonedha / fanialla Etymon srd.