A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

ociàu , nm: atziau, orciau, ortiau, ortziau, otziau, urtziau Definition genia de erba, de diferentes calidades ma totu prenas de puntighedhas piticas chi punghent e faent a dolidura / ociadedhu = ortiga fémina Synonyms e antonyms boltíula, granudu, ociada*, picianti, pissiagulu, pistidhore, pistígia, pitigallella, pitziadroxu, pitziafui, puntriga, pústica, spitzuafua Sentences po donai boxi a is cantzonis de una pipia apu scerau fòglius de ociau e unu pannu biancu (A.C.Serra) Scientific Terminology rba, Urtica atrovirens, U. dioica, U. pilulifera, U. urens Translations French ortie English nettle Spanish ortiga Italian ortica German Brennessel.

ocíbi , nm Definition istampu in su muru inue si chistit ccn. cosa.

ocicànu , nm Definition genia de erba bona po s'iscurrentziadura Synonyms e antonyms brentedha, cacalacasu, cacaràgiu, coriandru, culuebba, pibirina, preiderissa Scientific Terminology rba, Smyrnium rotundifolium Etymon srd.

ocidentàle, ocidentàli , agt Definition chi est de s'ocidente, a sa parte de s'ocidente Synonyms e antonyms | ctr. orientale Translations French occidental English western Spanish occidental Italian occidentale German westlich, abendländisch.

ocidènte, ocidènti , nm Definition sa parte inue paret si che intrat su Sole su sero Synonyms e antonyms ovest | ctr. oriente Translations French occident English west Spanish occidente Italian occidènte German Westen.

ocidróxu , nm: bochidorju* Synonyms e antonyms ammatzadógiu / bochidura, bochimentu, chisura, destrossa, strossa.

ocíli , nm: assili, batile, otzibi, otzili Definition sa parte de asegus de sa conca, tra su tzugu e su cúcuru Synonyms e antonyms chelfija, gassile 1*, pistidhu, tidíngia Sentences aferramidhu a su otzibi, su pipiu, ca dhu frigòciu dèu! Scientific Terminology crn.

ocinnènniri , nm Definition genia de erba, ispinosa a bisura de cardu Synonyms e antonyms nughenughe Scientific Terminology rba, Carduncellus coeruleus Etymon srd.

ociòne , agt, nm Synonyms e antonyms abbramiu, ocianu Scientific Terminology ntl Etymon srd.

ocíre , vrb: aoghire, ocrire, oghire, ogire, ogrire, ojire, oxire Definition foedhandho de is matas, de is linnas, fàere crèschere is ogos po fàere su frore o sa fògia noa e cambos noos Synonyms e antonyms abbuturare, aguxai, aportzedhare, butonire, indroghie, inocrare, obire, oxare Sentences sos ratos sunt ojidos ◊ sa linna in beranu comintzat a oghire e a fiorire ◊ sas froghedhas sunt totu ocrindhe 2. canta frua ojit su truncu tou sempre in cria!… Etymon srd. Translations French bourgeonner English to bud Spanish brotar Italian gemmare German knospen, Knospen treiben.

ocíri ochíre

ocisòre , nm: bochidore*, ocisori Definition chie bochit, nau in su sensu de fàere una morte, bochíere a unu Synonyms e antonyms moltore.

ocisórgiu achisógliu

ocisòri ocisòre

ocitànu , agt, nm Definition chi pertocat s'Ocitània, chi o chie est de s'Ocitània Translations French occitan English provencal Spanish occitánico, occitano Italian occitànico German provenzalisch.

ocítu , pps Definition de ociri Synonyms e antonyms bociu, moltu Sentences no apo ladronau e ne ocitu nen cadhu, ne agnone e ne crabitu.

ocíu , agt Definition chi dh'ant pitzigau de ogu, postu ogru Synonyms e antonyms oguleau.

óciu , nm: oclu, ocru, ógiu, oglu, ogru, ogu, oju, orcu 1, orgu, oxu Definition (su tundhu de s'oju) donniunu de is duos arremos de una carena animale, in sa conca, chi ndhe bodhit sa lughe e imbiat su singiale a su crebedhu de una manera chi si formant is immàgines o figuras de is cosas e si distinghent is colores: si narat fintzes in su sensu de sa capacidade de bíere; parte de una ferramenta ue s'intrat sa màniga; fentana tundha in is crésias; foedhandho de linnas, de matedu, genia de butone coment'e upighedhu in su tretu ue portant (o ant fatu) sa fògia e bogant sa linna noa (o su frore), coment'e fogighedhas piticas acupadas / min. ocredhedhu, ocrichedhu, oghighedhu, oghitu, ojaredhu; ògios malos = ogus malàdius Synonyms e antonyms aggupu Idioms csn: chea de s'oju = sa calanca o incàsciu de s'ogru; covacu, pinna de s'oju = prapedha; su chelu de s'oju = su niedhu de s'ogru, itl. ìride; sa túniga = pizu de fora, addainanti, chi lassat colare sa lughe; s'abba de s'ogru = sa parte de mesu, fata de un'ammassu trasparente de abba abbeladinada; pipia o candela de s'ogu = s'ànzelu, sa ninna, itl. pupilla; su culatzu de s'oju, culungioni de s'ogu = sa coa, su cuzonedhu de sas prapedhas a s'ala de fora; néulas, napa de sos ojos = ogus annapaus, itl. cataratta; oju pàbaru = itl. opacaménto corneale; ogus cucurudus o cucurúcius = maduros, chi ndh'essint unu pagu fora; ojos incolonconados, ogus incofaus = ingullidos, surzidos, a fossu; oghivadhidu = chi portat un'ogu prus in bàsciu; zúghere sos ogros in pedra de sàmbene = zúghere sos ogros rujos meros, arteriados; èssiri a ogus fora de pari = lértzinu; s'ogu est carranne = est boghendhe malesa; fríere sos ogros a ccn. = portai is ogus arrúbius, ispurtidhosus, a papíngiu a parti de aintru; abbèrrere, iscanzare, tancare, cabai, isprapedhai, alluinai, annapai is ogus; ispetare o èssere a ogu in bia = castiendi, castiendi in s'arruga; imbraxai is ogus = furriare o dòrchere sos ogros a manera de si bídere sa parte bianca de sos costazos; chinnire ojos = serrare e abbèrrere sos ogros a corpighedhos de pibirista, a lampalughe; andai a ogus in terra = a chiza bassa; ojos de pinnadellu, de fada = bellos meda, galanos; ogus isprapalluciaus = isprapedhaus, abbertos deretos, ispampinados; tancare oju, cabai ogu = drommire; zúghere o fàghere sos ogros che pira, che punzu = ammadurare de ogros, castiai a ogus isprapedhaus; alciada de oju, antziare ocros = castiada, abbaidada, castiai in faci; castiai a ogu límpiu = chentza nudha (ne ortzales, ne microscópiu, e gai); zúghere a ogru (carchi cosa, a ccn.) = castiai, orbetai e biri, fai atentzioni a calecuna cosa, a ccn. (itl. tener d'òcchio); abèrriri is ogus = dare tentu bene (nau de gatixedhus e de callelledhus, obèrriri is ogus sa primu borta ca nascint e abarrant unas cantu diis cun is ogus serraus); abèrriri is ogus a unu = fàghereli a bídere o a cumprèndhere s'arriscu, su perígulu, una chistione, sa veridade; fai a ogus serraus = a sa tzurpa, sentza de castiai, chentza ischire; in d-un'artzada de oju = in d-unu sinnu; acutzai is ogus = abbaidare bene o menzus; fai cosa a ogus abertus = ischindhe bene ite s'est faghindhe; portai is ogus in su tidíngiu, in su pistidhu = andharebbei abbellu in sas cosas, a trassa a trassa; fàghere o dare a istichi in s'ogru = ponendisidha ananti ammarolla, agiummai istichendisincedha in is ogus; ghetai una cosa in ogus a unu = refatzàreli una cosa; ghetai pruini in is ogus a unu = chircare de l'ingannare, de lu leare a ingannu; pònnere sa manu in ogros a unu = chircare de l'impedire de bídere sas cosas comente sunt, chirchendhe de cuare sa veridade, mustrendhe una cosa pro un'àtera; a oxu meu, tou, sou, a oxos mios, tuos, suos, e gai = a su chi parit a mimi, a tui, a issu; abbaidare a oxu tentu = a físciu, bèni, cun grandu atentzioni; castiai a culu de ogu = abbaidare a oju revessu, a sa ghingorra, coment'e faghindhe a cumprèndhere de èssere contràriu a carchi cosa; leare sos ogros, a ogros = leare, cufúndhere sa vista (coment'e candho si abbàidat de logu artu a terra, o cosas moindhe lestras, cosa minuda meda); portai s'ogu mannu, prus mannus de sa brenti = èssere ogrianu, ingullionarzu, chèrrere prus de su chi serbit; èssiri s'ogu deretu de unu = èssere su prus istimadu; mascare, prenare, prèniri s'ogu a unu = (nadu de carchi cosa) pàrrere bella o bona meda, piàghereli meda, arreàrendhe cuntentos meda de una cosa apustis de l'àere bida; pistare s'abba de s'ogru a unu = surraidhu meda; leare a ogru a unu = ghetai ódiu, biri a unu mali, coment'e circhendi de dhi fai pagai ccn. cosa pigada coment'e ofesa, chi no est pràxia; leare a ccn. a mal'ogru = bídere o cussiderare male a unu, su ndh'àere un'idea mala; fai s'ogu a unu, fai s'oghedhu = fàghere su tzinnu, abbaidare coment'e pro lu chèrrere; èssiri fendi is ogus (nadu de baghianos)= abbaidàresi meda s'unu cun s'àteru, sinnale chi si cherent a cojare; a cantu curret ocru = a cantu imbatit ogru o vista, a cantu afiet ogru, atesu a cantu si podit biri; èssere o pònnere a oju apare = itl. in contraddittòrio; fàghere oju cau = befare; pèrdiri, no pèrdiri de ogu a unu = èssere chentza lu bídere prus, zúgherelu a ogru, istàreli ifatu; andhare ocros a…, èssere a ojos a…, a ogu de…= andai faci a…, èssiri afaca, a s'àtera parti ma ananti (e si narat fintzas de tempus: a oras de…); istare a ojos = de fronte, in dainanti; betare, pònnere, segare o fàghere a ogru = a sa grussa, sentza de misurai, aici a su chi parit; èssiri de ogu = zúghere ogru pretzisu; èssere sos òcios in… = castiai firmu a…; pònnere a oju a sole = in su sole, de li fèrrere sole; costare, cherrerebbei su suore de s'ogru = costai fadiga manna, tropu; ogu de soli = sole, su sole candho est fora; ocru de nàdiga, ogu de bàsciu (nadu cun grabbu) = pertusu, s'istampa de su culu; ocru, ogu de agu = su culu de s'agu, s'istampighedha ue intrat su filu; s'ogu de su guroni = sa puntighedha bianca; bogàrendhe sos ogros a su tzegu (nadu de carchi cosa) = èssiri ladinu tanti chi dhu bint is tzurpus puru; fàghere su ’e s'ogru = fàghere una zenia de meighina nendhe sos berbos pro sanare carchi male; ghetare, liai o pònnere ogru a unu, a carchi cosa, tocare a ogu, fàere ogu malu a ccn., pitzigare de ogu = fàghereli male solu pro l'abbaidare (e fintzas chentza lu chèrrere o chentza ndh'ischire nudha); bogaresindhe sos ogros paribari = abarrai certendi, istrobbendisí debarapari, fendisí mali s'unu cun s'àteru; èssere a ogu a ogu (nadu de duos)= istare abbaidendhe e contendhe su chi faghet unu in prus de s'àteru, èssere a trivas; bènnere, andhare, betaresiche, tzacaresiche o èssere a ogros cotos = a faci manna, sentza de bregúngia nudha, èssiri isfacius; lassare sa gianna a oju de ’oe = iscanzada, unu pagu abberta; oghighedhu portas!… = as abbaidadu bene meda, ses pertzisu, as inzertadu seberendhe (nau cun ironia, su contràriu); portai s'ogu chi parit de cera (nadu de pische) = èssere piscadu de meda, no èssere pische friscu / innestare a oju, infèrriri a ogu = faghindhe una trapada a T in sa corza e ponindhebbei unu biculedhu de corza leada de su tretu de s'ogru de sa linna càmbia; ogu lestu (de pértia, in sa puda) = ogru de frutu, oju madriu; ogu bragheri = in sa puda, ogru mortu, su prus a oru a su truncu; ogu de anedhu = sa parti aundi est ligada sa perda; ogu de bòi (oghibboi) = zenia de puzonedhu, conca de moru; ogu de oe = topi de mata, àteru puzonedhu chi si assemizat a s'oghibboi; ogulestru = s'ogru prus in artu in sa puda, su chi cun prus seguresa bogat frutu; ogulúcidu = zenia de babbautzedhu chi lughet a s'iscuru; ocru malu = guadàngiu o bide bianca (Lonicera implexa) Sentences immamma s'imbaravat a sa zanna cun sos òcios in sa mina ◊ gireit sos ògios a donz'ala ◊ gighiat sos oxos marturiados de su piantu ◊ aundi totu fúrrias ogu est brutu ◊ abberi sos ogros e abbàida! ◊ custu pisci portat s'ogu biu biu ◊ no ti càries s'ogru ca li faghet peus! ◊ sos duos amigos si sunt abbaidados apare in sos ogos ◊ mi sunt frindhe sos ogros, los zuto rujos meros! ◊ s'amante chi las mirat e las biet de sas laras in òcios prima riet!◊ oglos a celu mi soe furriada 2. in bidha no si nat "tolu" s'óciu de sa istrale 3. sa bide zughet sos ogros maduros ca est apunta a isparare ◊ sa carriadroxa est una pértia de sarmentu prena de ogus de frutu ◊ sos rampos bogant ogros de foza e ogros de frutu 4. lah, pigadí custus iscudus e bessiminci de ogus! ◊ lu so bidindhe o est sos ogros chi mi lu faghent? ◊ bi aiat palatos altos cantu afiet oju ◊ teniat su pitzinnu sempre malàidu e li costeit prus de un'ógiu ◊ bident totu finamentas a cantu curret ocru ◊ totus cicant de intzertai su pesu de su procu, po biri chin'est prus de ogu 5. innoriades sos vetzos e a ogros cotos benides a lis pedire dinari! ◊ nci fut essiu a pratza apenas iat biu un'ogu de soli 6. is àrias no portant ogu de iscampiai ◊ Cíciu no portat ogu de morri: est torrendi a surruschiai! 7. oramai su púbblicu impiegu est unu monumentu de mandronia chi ndhe bogat sos ojos a su tzegu! (L.Ilieschi) 8. si est cosa mala a si ponni a fastigiai, intzandus tui puru as fatu mali candu as cumentzau a mi fai is ogus! ◊ de féminas si nd'intendit: s'ogu dhi at prenu, filla tua! ◊ ojos ermosos divinos, ojos chi sos ojos leant ◊ custa cosa ifadosa e minuda leat fintzas a ogros ◊ mi dh'apu agatau fendi is ogus de pisci alluau cun d-una piciochedha! ◊ est durada pagu sa seriedadi: ti at prenu s'ogu su dinai! 9. amorados ndh'aias una chedha, ma fertos ti los ant a oju malu ◊ su tribàgliu andhaiat semper male, pariat chi l'aiant postu oju ◊ tòcalu, su pitzinnu, no li ponzas ogru! ◊ unu cogu dh'iat castiada e dh'iat liau s'ogu ◊ cras ti depent bíere sas cumpanzedhas e ti ant a imbidiare: isperamus chi no ti ghetent ocru malu! ◊ sa bonànima de ajaja mia faiat sa mixina de s'ogu pigau ◊ no est chi bi crea meda, ma fia a dolore de conca forte, mi ant fatu su de s'ogru e mi est passadu deretu ◊ no lis andhes in contràriu, mighi ti leant a ogru! ◊ si s'oju nostru fit balla nos colaimus che sedatu! Surnames and Proverbs prb: chie no at it'e fàghere s'oju si ndhe bogat ◊ a chini portat s'ogu mannu no bastat ne birdi e ne sicau ◊ s'ogu bolit sa parti sua Scientific Terminology crn, rbr Etymon ltn. oc(u)lus Translations French œil, bourgeon English bud Spanish ojo, yema Italian òcchio, gèmma German Auge, Knospe.

óciu 1 , nm: ógiu 1, ógliu 1, ólgiu, ollu, otzu, oxu 1, ozu Definition su grassu chi portat e bogat su frutu de unas cantu linnas o chi portant totu is petzas (e fintzes su late, su casu)/ genias de ógiu: ozu de olia (ogiuermanu), de sèmenes, de àbiles o de istentinas, de porcu (ógiu porchinu), de laru, de linu, de lana, de listínchinu (ollestincu), de méndhula, de merulutzu (ozu merulutzu), de mutúturu, de níbbaru, ollu de cagamèngia (ollearrici), olluseu (ogiuambu), ozu rudau (meighina fata cun ruda), ollu de perda (ispétzia de bitúmini) Synonyms e antonyms grassu Idioms csn: dare a ozu (nadu in suspu de sacrifítzios, dispiagheres e gai) = no fàghere bene própiu, a sa carena, a su saludu; pàrrere ozu e mele = crere chi carchi cosa siat bona meda; èssere a ozu e mele = muntènneresi a cosas bonas, manigare cosas bonas; pàrrere ozu (nadu de su mare) = èssere pàsidu pàsidu; castiai a unu che ollu bessau in terra = cun meraviza, cun ispantu; pònnere a pasare che ozu nobu = lassai a pèrdiri, acoment'e unu chi no dhu circat nemus; ispaciau s'oll'e procu!… = agabbada sa cosa bona!, agabbada sa cucagna!, su bonu fit totu cue!; calai is òlgius santus = oliare; isfumiare s'ozu = ifúndhere pane carasau in s'ozu arghentadu comintzendhe a fumare pro che li bogare s'agriore Sentences fustis in coghina a lughe de candhela de ógiu de lestínchinu ibertandho s'ora de andhare a si crocare ◊ tziu Chichinu teniat s'autocarru po su cumérciu de s'ollu girendu de una parti a s'atra de sa Sardigna ◊ chie non pesat su valore anzenu si ponet chei s'ozu a part'e susu (A.Dettori)◊ s'ógiu de su procu s'iscàgiat in su chedhargiolu e si ponet in sa busciuca 2. su coju dai fora paret ozu e mele, ma addaghi che ses in mesu essint totu sos pecos ◊ lassadhu prangi, no at a prangi ollu!… 3. dh'est andau che ollu in petza làngia 4. seus bennius po cicai is ollus santus Etymon ltn. oleum Translations French huile English oil Spanish aceite Italian òlio German Öl.

ociúra , nf Definition iscampiada, incarada de sole Etymon srd.