piànu , agt, nm: planu,
pranu Definition
chi est bene in paris, chi no portat giúmburos e ne fossos, lisu, e no pendhet a calecuna parte; css. tretu o cosa fata totu a unu paris (fintzes terra, campu e àteru); in is domos, su logu totu a unu paris de sa matessi artària (e de matessi mannària de is prantas), siat a paris de terra e siat in artu a un'artària parívile / min. pranicedhu; figuras pianas = in geometria, calesiògiat ispàtziu o tretu limitau cun tres puntos, tres o prus línias chi atobiandhosi in su matessi paris sestant una genia precisa de figura (es. triàngulu, cuadrau, retàngulu; cricu = línia curva serrada a 360 grados cun totu is puntos cantepare atesu de su centru)
Synonyms e antonyms
lísciu,
paris
/
ladarza
Sentences
est una tanca totu tirrinu népitu, pranu chei sa pranta de sa manu abberta ◊ fue sos chi rie rie ti passant sa manu prana: chircant de ti lusingare pro resessire in s'impignu!
2.
tèngiu una gana forti in coru miu de curri totu atressu de su planu
3.
sos polatos sunt domos a medas pianos
Surnames and Proverbs
smb:
(De)plano, (De)planu, Pianu, Planu, Pranu
Etymon
ltn.
planus
Translations
French
plan,
plat
English
flat,
plain
Spanish
llano,
plano,
piso,
planta
Italian
piano
German
eben,
flach,
Fläche,
Stock.
piànu 1 , agt Definition
nau sèmpere de movimentu, chi si faet chentza de brínchidos, chentza iscutuladas o trémias, chentza dhue pònnere tropu fortza / a pianu, a pianedhu = abbellu; andhare a passos pianos = abbellu
Synonyms e antonyms
glianu,
pàsidu,
pràtinu
Translations
French
doux,
léger
English
gently
Spanish
suave
Italian
piano,
blando
German
langsam,
sacht.
piànu 2 , nm Definition genia de progetu po fàere o regulare un'atividade istabbilindho iscopu, métidu, tempus e dinare necessàrios po dhu realizare / p. reguladore = genia de lei po regulare totu s'atividade edilítzia de una bidha o citade.
pianuvòrte , nm Definition istrumentu musicale a cordas sonadas a martedhedhos chi iscudent comente si tocant is tastos de sa tastiera Scientific Terminology sjl.
piàra piàda
piaràba , nf: biarava* Definition ispétzia de erba de ortu chi faet un'arraighina grussa meda e cota si papat a insalada Synonyms e antonyms aeda, cea 1.
piardèdha , nf: pibardedha,
piladredha,
pilardedha Definition
tomata de toscu, de margiani, de cuadhus, tumata areste o mela de velenu, genia de tamatedha burda, ispinosa, nada deosi po su frutu velenosu chi faet (coment'e una superba matuca meda, groga, unu pagu ingespiada); cosa a papare avelenada chi ponent po su margiane, po canes dannàrgios
Synonyms e antonyms
bucone,
buconete,
pilórica
2.
is bardaneris ant avelenau is canes a piladredha
Scientific Terminology
rba, Solanum linnaeanum
Etymon
srd.
Translations
French
morelle de Linné
English
Devil’s apple
Spanish
manzanillas,
pelotillas,
tomateras del diablo
Italian
pómo di Sodoma
German
Teufelskirsche,
Sodomsapfel.
piàre , vrb Definition sufrire, istare a malas supias: si narat solu in "male piendhe" Synonyms e antonyms penai.
piarèsa , nf Definition purfurarzu, crunculleu Synonyms e antonyms fruferarzu Sentences at intesu sas prantaitas e sas piaresas cantandhe supra de sa domo Scientific Terminology pzn.
piarítu , nm: piedita,
pieritu Definition
pilu de tita, genia de maladia a titas chi benit prus che àteru a is animales, a sa fémina allatandho (si ufrat e faet in matéria sa tita, faet a dolore e a callentura): su late de una tita deosi a logos si narat late mússidu
Synonyms e antonyms
basadura,
mudridura
Sentences
comenti calat s'àcua in s'arriu aici calint is venas de su lati e su pieritu si pongat a parti! ◊ dhi fiat beniu unu piedita légiu
Scientific Terminology
mld
Etymon
srd.
Translations
French
mastite
English
mastitis
Spanish
mastitis
Italian
mastite
German
Mastitis.
piàrra , nf Definition upm., tamatas isperradas, salias meda e sicadas Synonyms e antonyms pibadra* Scientific Terminology mng.
pías, píast , bvrb Definition genia de vrb. (2ˆ p. sing.) chi s'impreat po fàere su cund. de totu is vrb.: s'impreat a sa matessi manera fintzes po giare s'idea de una possibbilidade (prop. potentziale) Synonyms e antonyms iast, tias 2. e pias chèrrere pigare po tzeracu s'isposu meu?!(M.Deiana)◊ mi piast a tzerriai po mi nàrriri comenti pia a podi fai?
piàstra , nf: pirasta Definition
pedrighedha (o fintzes orrugu de téula) lada, tundha o cuadrada, orrugu ladu e grussu de metallu / giogai a piastras, o pirastas = a s'imbréstia
Synonyms e antonyms
bréstia,
imbréstia,
impiastra
Sentences
at pigau un'ou, dh'at postu in d-una pirasta e dh'at fatu girai po biri si fiat cotu ◊ ingui si podit giogai a pirasta o a badrufa
Etymon
itl.
Translations
French
plaque
English
plate
Spanish
tejo
Italian
piastra,
murièlla
German
flacher Stein,
Steinscheibe.
piastrína , nf Definition elementu de su sàmbene chi serbit a dhu fàere cagiare.
piàstu , nm: piraltu,
pirastru,
pirastu Definition
mata totu ispinosa (a ispinas grussas e longas) e frutu (upm) areste, una genia de pira pitichedhedha tundhita e asciuta, pedrosa (faet a dha papare candho est fata, unu pagu in colore de castàngia, a matza niedha, ca cherfa arreschet in su gúturu): est sa linna chi s'innestat a pira / favedhare a pirastru piriferchi = a brétiu
Synonyms e antonyms
piredhu
/
pirastrolu,
piroi
Sentences
si si che sicat cussa inferchidura restas unu pirastru ismutzurradu! (Cubeddu)◊ lea una cuba de chelcu o de piraltu: si la pienas de binu gualtu mantenet su difetu fin'a moltu (Piras)
2.
no apubu nudha, sa vista mi est cumentzendi a mancai: su nai ca portau is ogus che pirastu de monti! ◊ su pirastru est una frútora obescosa ◊ su pirastru como est cherfu, birde che a sa prunischedha
Surnames and Proverbs
smb:
Pirastru, Pirastu
Scientific Terminology
mt, Pyrus spinosa
Etymon
ltn.
pirastru(m)
Translations
French
poirier sauvage
English
wild pear (tree)
Spanish
peral silvestre
Italian
perastro
German
Holzbirne.
piàstu 1 , nm Definition genia de meighina de pònnere a impacu, a frigadura Synonyms e antonyms impiastru* Sentences po is gurones faiant unu piastu cun sèmene de linu.
píat , bvrb Definition genia de vrb. (3ˆ p. sing.) chi s'impreat po fàere su cund. de totu is vrb. (si narat fintzes cun sa prep. a ): s'impreat a sa matessi manera fintzes po giare s'idea de una possibbilidade Synonyms e antonyms iat, tiat Sentences intrau in sos binti sete annos piat èssere ora de si cricare fémina! (M.Deiana)◊ mesu litru de binu… no piat bastare una tassa?! ◊ e ite chi dhu biiat su babbu: si piat mòrrere dea su dispraxere! (Deidda-Saderi) 2. a nàrrere pràghere fortzis est tropu, però no mi piat mancu dispiàghere.
piàta pàltza
piataditúla , nf Synonyms e antonyms piatarita Scientific Terminology pzn.
piatàle , nm: piatzale, prassali, pratzali Definition partza de domo, fintzes logu largu meda ananti de unu fràigu Sentences is domus si afàciant in su pratzali ◊ at agatau su prassali giai totu prenu de bendidoris, in sa festa ◊ sunt ballendhe in su piatale de crésia ◊ féminas e pipias trabballànt otu e noi oras sudadas che béstias in is pratzalis de sa mena!