Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

píbara , nf: píbera, pípara, pípera Definition genia de arrasia velenosa chi assimbígiat a su coloru, ma chi no si agatat o no faet in Sardigna: is chi si agatant funt su coloru de abba o tartza (p. de arriu, de àcua, de modhe: natrix maura) e un'àteru coloru mannu chi faet fora de s'abba (p. de sicu, de soli, soliana, coluber hippocrepis); est animale sèmpere pigau a paragone po gente mala / sulai che píbera = furriàresi male arrennegados, arrespòndhere a boghes Sentences che píbera chi pistu li ant sa coa ti boltas a sa tzega a mossigare (P.Porcu)◊ sunt che píberas de sicu ammanitzendhe trobeas pro afunare ideas e fadigas ◊ no ti tzachis, ca paris una píbara! ◊ nàsciu, suat che una píbara! ◊ ferenandhe che píbera, cumintzat a boghes contras a su fizu ◊ arrebbugia, candu dha fuedhas si fúrriat comenti a una píbara! Scientific Terminology anar, natrix maura, coluber hippocrepis Etymon ltn. vipera Translations French vipère, couleuvre sarde English viper, grass snake, sardinian coluber Spanish culebra viperina, culebra de herradura Italian vìpera, bìscia viperina, còlubro sardo German Ringelnatter, Hufeisennatter.

pibaradóriu peberadóriu

pibaràssu, pibaràtzu , agt: piberàciu, piberatzu Definition nau de s'intina de un'animale (cuadhu, brebei), chi giughet ispertiadas de àteru colore (o, nau de olia, chi est cumenciandho a tínghere niedha) Synonyms e antonyms beltigadu, perdigatzu, pertiatu 2. arregolleus s'olia niedha candu cumentzat a èssiri piberatza o assumancu bella luxenti Etymon srd. Translations French tigré English streaked Spanish atigrado Italian tigrato German getigert.

pibàrda pibàdra

pibardèdha piardèdha

pibàrdua pibàdra

pibaròni , nm: piberone, piberoni, piperone Definition genia de erba de ortu chi faet de fundhu unu pagu a bisura de pedringianu, ma prus piticu e a fògia meda prus pitica e diferente (es. est lisa e lúghida), e unu frutu tuvudu, coment'e a tega grussa, larga e curtza, cun su sèmene pitichedhedhu (in custu giai oguale a su sèmene de su pedringianu, a parte sa posidura), prus che àteru atacau a su nasedhu o tenaghe, a calidades druche e mannu (birde, grogo, orrúbiu) de còere o papare cruo, a calidades orrúbiu, pitichedhu e pitzigorosu (arrabiosu) chi si ponet po cundhire papares / piberone pitigosu = piberonedhu, àspidu Synonyms e antonyms cdh. piaroni Sentences ponzeit su coinzolu cun pumatas, melinzanas e una màcia de piberone pitigosu ◊ si est fata arrúbia prus de unu piberoni Scientific Terminology rbzc, Capsicum annuum, C. frutescens Etymon itl. Translations French piment, poivron English pepper Spanish pimiento, guindilla Italian peperóne German Paprika.

pibarósu , agt Definition nau de unu, chi tenet naturale o manera de fàere o de foedhare físchida, unu pagu arrabiosa, chídrina, airada Synonyms e antonyms piberudu Sentences gei ses pibarosu custu mengianu! Scientific Terminology ntl Etymon srd.

píbera píbara

piberàciu, piberàtzu pibaràssu

píbere , nm: píbiri, pípere Definition píbiri ’eru o niedhu, genia de matedu (prus che àteru a cannàile) chi faet in logos caentes de àteros continentes e bogat unu frutighedhu e unu sèmene pitzigorosu, de gustu e de fragu forte meda, impreau a granos o móliu po cundhimentu; in cobertantza si narat po atza meda, manera de fàere de chie no tenet bregúngia de nudha, o fintzes po iscrafíngiu o ganas de ómine (o de fémina)/ píbiri gravellu = itl. chiodi di garòfano, píbiri ganella, itl. cannèlla (duas de is saboridas); pibiredhu = genia de matixedha de monti (Rhamnus alpinus) chi assimbillat a sa méndula, ma ispinosa, e fait unu frutu che a su tziníbiri, niedhu candu est cotu, de sabori marigosu; pibiredhu o píbiri burdu = zenia de àrbure chi li andhat fragu de píbere, posta pro bellesa (Schinus molle); píbiri de arriu = zenia de erba, préssiu de arriu (Persicaria lapathifolia); píbiri sardu = samucu de frúmene o de arriu (Vitex agnus castus), zenia de arburedha chi faghet in sos rios, impreadu fintzas pro meighina (faghet pissiare), bogat s'apititu Idioms csn: perd'e píbiri (nada goi pro su colore) = zenia de pedra ferrina, tosta meda; pibiredhu = a logos lu narant a sa trazea; èssere che botedhu de pípere = male arrennegados; fèrrere a p. = cundhire cun píbere; tocau de piberedhu (nadu de mànigu) = unu pagu àspidu de su tropu píbere; ghetai píbiri a su càuli = no ischire inue pònnere su culu, no ischire ite àteru fàghere, fàghere cosa chi no andhat bene; p. moriscu = piberone durche Sentences su píbere si ponet maghinadu a fine in sa sartitza ◊ nàsciu, funt a bébidus e a brínchidus cumenti e crabus chi dhis ponint píbiri asuta de sa coa! 2. chi si fiat cojara cun mei dhi fiat passau su píbiri! ◊ píbiri gei ndi portas, ma ti mancat su sali! ◊ chini tenit píbiri meda ndi ghetat a su càuli… Surnames and Proverbs smb: Pibiri, Pipere Scientific Terminology mt, Piper nigrum Etymon ltn. pipere(m) Translations French poivrier, poivre English pepper Spanish pimienta Italian pépe German schwarzer Pfeffer.

piberédhu , nm: pibiredhu Definition piberonedhu piticu; píbere móliu, a pruine; genia de mata (Rhamnus alpinus)/ giogai a pibiredhu = zocare a crapa cónchina, a gatu tzurpa, a musca tzega, zogare a pibirinedhu Surnames and Proverbs smb: Pibireddu Scientific Terminology rbzc, Capsicum frutescens Translations French piment English chilly Spanish guindilla Italian peperoncino German Ziegenpfeffer.

piberèra , nf: pibirera Definition istugighedhu chi si ponet cun píbere a pruine, cun su tapu totu a istampighedhos po lassare calare su píbere a ispergiadura; sa conca o nughe de su prupu Etymon srd. Translations French poivrière English pepper pot Spanish pimentero Italian pepaiòla German Pfefferbüchse, Pfeffermühle.

pibéri , agt Definition calidade de mela Sentences lizu meu, tratas pinna e tinteri, sa mela mia piberi! ◊ morta est mela piberi…◊ sa mela piberi est ruja e longa

piberísta pabarísta

piberòne, piberòni pibaròni

piberòni 1 , nm Definition una genia de anade chi portat coment'e unu chirrionedhu orrúbiu in conca (anade cun crogorista): in Sardigna che faet abbitu in passada, ma nidat puru, in logos de istagnu Synonyms e antonyms buscinu 1, pebidanu Scientific Terminology pzn, netta rufina Etymon srd. Translations French canard siffleur English widgeon Spanish pato colorado Italian fischióne o fistióne turco German Kolbenente.

piberótu , nm Synonyms e antonyms frochita 1, nibichedhu, nisotu, ranzola, sarighedhu.

piberúdu , agt: pibirudu, piperudu Definition chi portat píbere o est de sabore pitzigorosu; nau de gente atzuda, inganatzida meda, chi portat pudredhimi Synonyms e antonyms pibarudu, pistidhenti, pissiosu / gioguanu, marietadore, marietosu / pissineri 2. èguas pibirudas, si ndi andais a Castedhu: it'anca feis inní?! (Scomúniga)◊ gei est berus ca seis pibirudas, mamma e filla, ma calincuna dí si depint iscanciofai bèni! ◊ o maca pibiruda, lassa stai is piciocus! Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French spirituel, coquet English flirtacious, witty Spanish gracioso, coqueto Italian spiritóso, civettuòlo German witzig, kokett.

pibía , nf, nm: pibinu, pibiu, píbiu Definition genia de píulu, de boghighedha coment'e lamentu, chèscia po dolore, genia de dispraxere, de annicu; cosa chi si narat o chi si faet coment'e lastimandho Synonyms e antonyms agémenu, ciúnchiu, ghémida, intzúnchidu, lambrighitu, píliu, piugnu, túnchiu, tziunzu / carigna, làstima Sentences de fiza tua intendhe sa boghe in pibiu, dolente, lastimosa, dae ora continu giama giama! ◊ no l'intendhes su pibiu de una criadura chi est giamendhe? ◊ beni duncas, no vivas in pibinu, friti sa testa in s'amorosu sinu (P.Mereu)◊ su trenu fait tzichirriai is frenus in d-unu pibinu de ferru cun ferru 2. puzones chi allegrent su manzanu cun sas milli pibias delicadas! (A.Casula)◊ dogni puzone torrat a cantare in su nidu pibios de amore (S.Serra)◊ in custa terra mai perunos pibios as retzidu ◊ torra, Nina, cun sos carignos tuos e pibios! ◊ su pitzinnu fit pesadu a pibinos mesu visciadu e unu pagu mandronatzu Surnames and Proverbs smb: Pibiu Etymon srd. Translations French pépiement, plainte, pleurnicherie English peeping, whining Spanish pío pío, gemido, lamento Italian pigolìo, laménto, piagnucolìo, lamentazióne, querimònia German Gepiepe, Gewimmer, Gejammer, Jammern, Wehklage.