A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

píbara , nf: píbera, pípara, pípera Definitzione genia de arrasia velenosa chi assimbígiat a su coloru, ma chi no si agatat o no faet in Sardigna: is chi si agatant funt su coloru de abba o tartza (p. de arriu, de àcua, de modhe: natrix maura) e un'àteru coloru mannu chi faet fora de s'abba (p. de sicu, de soli, soliana, coluber hippocrepis); est animale sèmpere pigau a paragone po gente mala / sulai che píbera = furriàresi male arrennegados, arrespòndhere a boghes Frases che píbera chi pistu li ant sa coa ti boltas a sa tzega a mossigare (P.Porcu)◊ sunt che píberas de sicu ammanitzendhe trobeas pro afunare ideas e fadigas ◊ no ti tzachis, ca paris una píbara! ◊ nàsciu, suat che una píbara! ◊ ferenandhe che píbera, cumintzat a boghes contras a su fizu ◊ arrebbugia, candu dha fuedhas si fúrriat comenti a una píbara! Terminologia iscientìfica anar, natrix maura, coluber hippocrepis Ètimu ltn. vipera Tradutziones Frantzesu vipère, couleuvre sarde Ingresu viper, grass snake, sardinian coluber Ispagnolu culebra viperina, culebra de herradura Italianu vìpera, bìscia viperina, còlubro sardo Tedescu Ringelnatter, Hufeisennatter.

pibaradóriu peberadóriu

pibaràssu, pibaràtzu , agt: piberàciu, piberatzu Definitzione nau de s'intina de un'animale (cuadhu, brebei), chi giughet ispertiadas de àteru colore (o, nau de olia, chi est cumenciandho a tínghere niedha) Sinònimos e contràrios beltigadu, perdigatzu, pertiatu 2. arregolleus s'olia niedha candu cumentzat a èssiri piberatza o assumancu bella luxenti Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tigré Ingresu streaked Ispagnolu atigrado Italianu tigrato Tedescu getigert.

pibàrda pibàdra

pibardèdha piardèdha

pibàrdua pibàdra

pibaròni , nm: piberone, piberoni, piperone Definitzione genia de erba de ortu chi faet de fundhu unu pagu a bisura de pedringianu, ma prus piticu e a fògia meda prus pitica e diferente (es. est lisa e lúghida), e unu frutu tuvudu, coment'e a tega grussa, larga e curtza, cun su sèmene pitichedhedhu (in custu giai oguale a su sèmene de su pedringianu, a parte sa posidura), prus che àteru atacau a su nasedhu o tenaghe, a calidades druche e mannu (birde, grogo, orrúbiu) de còere o papare cruo, a calidades orrúbiu, pitichedhu e pitzigorosu (arrabiosu) chi si ponet po cundhire papares / piberone pitigosu = piberonedhu, àspidu Sinònimos e contràrios cdh. piaroni Frases ponzeit su coinzolu cun pumatas, melinzanas e una màcia de piberone pitigosu ◊ si est fata arrúbia prus de unu piberoni Terminologia iscientìfica rbzc, Capsicum annuum, C. frutescens Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu piment, poivron Ingresu pepper Ispagnolu pimiento, guindilla Italianu peperóne Tedescu Paprika.

pibarósu , agt Definitzione nau de unu, chi tenet naturale o manera de fàere o de foedhare físchida, unu pagu arrabiosa, chídrina, airada Sinònimos e contràrios piberudu Frases gei ses pibarosu custu mengianu! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd.

píbera píbara

piberàciu, piberàtzu pibaràssu

píbere , nm: píbiri, pípere Definitzione píbiri ’eru o niedhu, genia de matedu (prus che àteru a cannàile) chi faet in logos caentes de àteros continentes e bogat unu frutighedhu e unu sèmene pitzigorosu, de gustu e de fragu forte meda, impreau a granos o móliu po cundhimentu; in cobertantza si narat po atza meda, manera de fàere de chie no tenet bregúngia de nudha, o fintzes po iscrafíngiu o ganas de ómine (o de fémina)/ píbiri gravellu = itl. chiodi di garòfano, píbiri ganella, itl. cannèlla (duas de is saboridas); pibiredhu = genia de matixedha de monti (Rhamnus alpinus) chi assimbillat a sa méndula, ma ispinosa, e fait unu frutu che a su tziníbiri, niedhu candu est cotu, de sabori marigosu; pibiredhu o píbiri burdu = zenia de àrbure chi li andhat fragu de píbere, posta pro bellesa (Schinus molle); píbiri de arriu = zenia de erba, préssiu de arriu (Persicaria lapathifolia); píbiri sardu = samucu de frúmene o de arriu (Vitex agnus castus), zenia de arburedha chi faghet in sos rios, impreadu fintzas pro meighina (faghet pissiare), bogat s'apititu Maneras de nàrrere csn: perd'e píbiri (nada goi pro su colore) = zenia de pedra ferrina, tosta meda; pibiredhu = a logos lu narant a sa trazea; èssere che botedhu de pípere = male arrennegados; fèrrere a p. = cundhire cun píbere; tocau de piberedhu (nadu de mànigu) = unu pagu àspidu de su tropu píbere; ghetai píbiri a su càuli = no ischire inue pònnere su culu, no ischire ite àteru fàghere, fàghere cosa chi no andhat bene; p. moriscu = piberone durche Frases su píbere si ponet maghinadu a fine in sa sartitza ◊ nàsciu, funt a bébidus e a brínchidus cumenti e crabus chi dhis ponint píbiri asuta de sa coa! 2. chi si fiat cojara cun mei dhi fiat passau su píbiri! ◊ píbiri gei ndi portas, ma ti mancat su sali! ◊ chini tenit píbiri meda ndi ghetat a su càuli… Sambenados e Provèrbios smb: Pibiri, Pipere Terminologia iscientìfica mt, Piper nigrum Ètimu ltn. pipere(m) Tradutziones Frantzesu poivrier, poivre Ingresu pepper Ispagnolu pimienta Italianu pépe Tedescu schwarzer Pfeffer.

piberédhu , nm: pibiredhu Definitzione piberonedhu piticu; píbere móliu, a pruine; genia de mata (Rhamnus alpinus)/ giogai a pibiredhu = zocare a crapa cónchina, a gatu tzurpa, a musca tzega, zogare a pibirinedhu Sambenados e Provèrbios smb: Pibireddu Terminologia iscientìfica rbzc, Capsicum frutescens Tradutziones Frantzesu piment Ingresu chilly Ispagnolu guindilla Italianu peperoncino Tedescu Ziegenpfeffer.

piberèra , nf: pibirera Definitzione istugighedhu chi si ponet cun píbere a pruine, cun su tapu totu a istampighedhos po lassare calare su píbere a ispergiadura; sa conca o nughe de su prupu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poivrière Ingresu pepper pot Ispagnolu pimentero Italianu pepaiòla Tedescu Pfefferbüchse, Pfeffermühle.

pibéri , agt Definitzione calidade de mela Frases lizu meu, tratas pinna e tinteri, sa mela mia piberi! ◊ morta est mela piberi…◊ sa mela piberi est ruja e longa

piberísta pabarísta

piberòne, piberòni pibaròni

piberòni 1 , nm Definitzione una genia de anade chi portat coment'e unu chirrionedhu orrúbiu in conca (anade cun crogorista): in Sardigna che faet abbitu in passada, ma nidat puru, in logos de istagnu Sinònimos e contràrios buscinu 1, pebidanu Terminologia iscientìfica pzn, netta rufina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu canard siffleur Ingresu widgeon Ispagnolu pato colorado Italianu fischióne o fistióne turco Tedescu Kolbenente.

piberótu , nm Sinònimos e contràrios frochita 1, nibichedhu, nisotu, ranzola, sarighedhu.

piberúdu , agt: pibirudu, piperudu Definitzione chi portat píbere o est de sabore pitzigorosu; nau de gente atzuda, inganatzida meda, chi portat pudredhimi Sinònimos e contràrios pibarudu, pistidhenti, pissiosu / gioguanu, marietadore, marietosu / pissineri 2. èguas pibirudas, si ndi andais a Castedhu: it'anca feis inní?! (Scomúniga)◊ gei est berus ca seis pibirudas, mamma e filla, ma calincuna dí si depint iscanciofai bèni! ◊ o maca pibiruda, lassa stai is piciocus! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu spirituel, coquet Ingresu flirtacious, witty Ispagnolu gracioso, coqueto Italianu spiritóso, civettuòlo Tedescu witzig, kokett.

pibía , nf, nm: pibinu, pibiu, píbiu Definitzione genia de píulu, de boghighedha coment'e lamentu, chèscia po dolore, genia de dispraxere, de annicu; cosa chi si narat o chi si faet coment'e lastimandho Sinònimos e contràrios agémenu, ciúnchiu, ghémida, intzúnchidu, lambrighitu, píliu, piugnu, túnchiu, tziunzu / carigna, làstima Frases de fiza tua intendhe sa boghe in pibiu, dolente, lastimosa, dae ora continu giama giama! ◊ no l'intendhes su pibiu de una criadura chi est giamendhe? ◊ beni duncas, no vivas in pibinu, friti sa testa in s'amorosu sinu (P.Mereu)◊ su trenu fait tzichirriai is frenus in d-unu pibinu de ferru cun ferru 2. puzones chi allegrent su manzanu cun sas milli pibias delicadas! (A.Casula)◊ dogni puzone torrat a cantare in su nidu pibios de amore (S.Serra)◊ in custa terra mai perunos pibios as retzidu ◊ torra, Nina, cun sos carignos tuos e pibios! ◊ su pitzinnu fit pesadu a pibinos mesu visciadu e unu pagu mandronatzu Sambenados e Provèrbios smb: Pibiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pépiement, plainte, pleurnicherie Ingresu peeping, whining Ispagnolu pío pío, gemido, lamento Italianu pigolìo, laménto, piagnucolìo, lamentazióne, querimònia Tedescu Gepiepe, Gewimmer, Gejammer, Jammern, Wehklage.