pianíta , nf: pranita 1 Definitzione
prana, pruschetotu pitica, po allisare sa linna / pàrrere passada in pranita (nau de fémina) = èssiri marria, portai titas pitichedhas
Frases
ancora ischit tratare su martedhu, sa pianita e puru sa tenaja (A.Nínniri)
Terminologia iscientìfica
ans
Tradutziones
Frantzesu
petit rabot
Ingresu
jack plane
Ispagnolu
juntera,
guimbarda
Italianu
piallétto
Tedescu
Schlichthobel.
piànta , nf: pranta Definitzione
s'ala de sa manu ue si pigat sa cosa, sa parte pruposa chi tocat e serrat, fintzes sa parte de fundhu de su pei; nau de fràigos o logos abbitaos, su disegnu chi dhos arrapresentat de istérria in iscala / pranta de cane = àpiu burdu o erba de arranas (Ranunculus bulbosus, R. sardous); pranta de seda = erba de seda, de cotoni (Asclepias fruticosa, A. syriaca)
Maneras de nàrrere
csn:
leare sa pianta de una domo = disegnare coment'est fata de istérrida; bídere che in pranta de manu = bene meda, craru coment'e chi sa cosa si zutat in dainanti; pranta de domo = logu, arrogu de terra in bidha aundi fai sa domu; pigare, portai a unu in pranta de manus = cun rispetu e istima meda; andhare a pranta lada = iscurtzu; fai o pònniri planta (nadu de caminos o àteru logu a colare ludosu, modhe) = assutare, intostare sa terra de si pòdere colare chentza afungare
Frases
si est presentadu cun sa conca de su mortu in pianta de manos ◊ candho est dormida fàgheli su corigori in prantas de pes! ◊ cussu est sempri andendu coment'e chi portit fogu in prantas de peis! ◊ est ghiratu chin sas prantas de sos pedes chi pariant pratu de petza mólita ◊ li est costadu s'andhonzu…ndh'est torradu pianti finidu!
2.
dae cue si podet bídere su logu che in pranta de manu ◊ s'intendint su fogu in pranta de peis ◊ cussos terrinos parent postos a istérrita che in sa pranta de sa manu ◊ sos chi como sunt mannitos curriant a pranta lada ◊ cussu terrinu l'at béndhidu a prantas de domo
Sambenados e Provèrbios
smb:
Pianta, Pranta
Terminologia iscientìfica
crn
Ètimu
ltn.
planta
Tradutziones
Frantzesu
paume,
plante
Ingresu
palm
Ispagnolu
palma (mano),
planta (pie),
plano
Italianu
palma,
pianta
Tedescu
Handfläche,
Plan,
Grundriß.
piànta 1 , nf, nm: piantu 1, planta Sinònimos e contràrios àlbere, funnu, mata Frases sa pianta coltiva e lassa rea, sàlvala da'istrales e segones! ◊ sos piantos cherent adderetados dae minoredhos Sambenados e Provèrbios smb: Planta, Plantas Ètimu ltn. planta.
piantàda , nf Definitzione
su prantare cosa, mescamente matas
Sinònimos e contràrios
prantamentu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
plantation
Ingresu
plantation
Ispagnolu
plantación
Italianu
piantagióne
Tedescu
Pflanzung.
piantàlza , nf Definitzione prantàgia, cosa pitica de prantare; pigione nou de abe, casidhera Sinònimos e contràrios pranteri Frases como est ponindhe piantalza, ma si s'ortulanu no est bonu li essit male 2. su casidhaju nou si faghet sa piantalza serrada a muru in logu solianu, a bàrigu a bentu.
piantàre , vrb: plantai,
prantai,
prantare,
prantari Definitzione
nau de prantones, matighedhas o fintzes de prantàgia, pònnere in sa terra trebballada in fossighedhu, in fossu, cun is arraighinas in fundhu bene ammontadas de terra a manera de sighire a crèschere; fintzes semenare, betare su sèmene; pònnere cosa a bisura de mata o palu, fichia in terra de abbarrare firma; rfl. pònnere istrantagiaos, a bisura de mata, in posidura verticale
Sinònimos e contràrios
semenai
/
ficare,
fichire
Maneras de nàrrere
csn:
prantare (bide) a fundhu betadu = a pértia furada, sentza ndi dha segai de su fundu; torràresi a prantare (nadu de ccn.)= faisí torra su tallu cun sa ponidura, torrare a comintzare un'impreu apustis de su dannu, de una fura
Frases
no s'istodhit un'àrvure annosa pro la piantare in àteru logu! ◊ issu torrat a prantai is matas aundi segat ◊ nonnu aiat prantadu cussa nughe candho fit nàschidu babbu ◊ in cussa terra si podiat prantai fintzes linu ◊ in s'ortu bi prantamus latuca, càule, sèllere
2.
pentzat issu a prantai is palus po cuncordai un'arcu
3.
medas ant giau una manu de agiudu a Giuanni po si torrare a prantare, ca ndhe dh'iant furau su bestiàmene
4.
is piciocos si prantaiant aposta in sa gennighedha de crésia po biere is piciocas deghi essiant ◊ is piciocos cicios in sa muredha si funt prantaos po saludare su preide
Ètimu
ltn.
plantare
Tradutziones
Frantzesu
planter
Ingresu
to plant
Ispagnolu
plantar
Italianu
piantare
Tedescu
pflanzen.
piantàrzu , nm Definitzione argiola po fàere prantàgia (prus che àteru cosas de ortu), fundhighedhos de prantare, tuledha Sinònimos e contràrios agliola, atuedha Ètimu srd.
piantàza , nf: prantàgia,
prantàglia,
prantalla,
prantarja,
prantarza,
prantaxa 1,
prantaza Definitzione
erbas de ortu, o fintzes matighedhas piticas, de bogare de s'argiola e de prantare inue depent fàere mannas; a logos est fintzes unu pàstinu a bide americana, o una terra posta a prantones de frutuàriu
Sinònimos e contràrios
postinaza,
prantedu,
pranteri
Frases
est prantàglia frisca e cheret abbada ◊ fato arzoledhas e bendho sa prantaza
Ètimu
ltn.
plantaria
Tradutziones
Frantzesu
pépinière
Ingresu
seedbed
Ispagnolu
plantón,
semillero
Italianu
semenzale,
piantime
Tedescu
Sämling.
piantèglia , nf: plantella Definitzione pígiu de cosa fine chi si ponet in su fundhu de is iscarpas a sa parte de aintru, prus che àteru po chi su fundhu arresurtet lisu e istet bene su pei Sinònimos e contràrios ispiantèglia Ètimu itl. piantella.
piantèsa , nf Definitzione fata o atzione delicada, finesa, galania: in cobertantza, fintzes su contràriu / mi at fatu una p. = mi at fatu unu dirbetu Ètimu itl. piantare in asso.
piantigósu , agt: pranticosu, prantigosu Definitzione nau de ccn., chi est a làmbrigas calandho, chi che dhi calat su prantu Sinònimos e contràrios piantinosu, pranghicosu Frases deo malevadadu abbàido prantigosu sa mama chena gosu e mi ndhe apeno!◊ cussu ascamile de pisedhutza piantigosa mi che at fatu fuire Ètimu srd.
piantigótu , agt Definitzione chi portat is prantas de is peis totu callos, ma nau prus che àteru po unu bagamundhu Sinònimos e contràrios bagamundheri, bandhuleri Ètimu srd.
piàntigu , nm Sinònimos e contràrios piantu Frases pessaia chi sos chertos de sa vida fint sos piàntigos de una criadura (P.Foragizzu) Ètimu srd.
piantinósu , agt: prantinosu,
prantulosu Definitzione
chi costumat a prànghere, chi pranghet po dónnia cosighedha
Sinònimos e contràrios
achiguladu,
chensciosu,
memulosu,
pianghijolu,
piantuleu,
pibinosu,
prangidori,
prantueri,
princhiadori,
spreàrgiu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
geignard
Ingresu
whiny
Ispagnolu
llorón
Italianu
piagnucolóso
Tedescu
Jammerer.
piantonàre , vrb Definitzione lassare a s'ingrundha s'àteru a solu.
piantòne , nm Definitzione chie est postu a bàrdia, mescamente in casermas, a castiare s'intrada, o a custodiare a ccn.: si narat fintzes cun tzacu de unu chi istat coment'e ammammalucau.
piantòne 1, piantòni , nm: plantoni,
prantone,
prantoni Definitzione
matighedha de prantare o prantada ma ancora pitica
Sinònimos e contràrios
arvuritu,
matixedha,
matutzedha
Frases
sos campos fint fatos a binzas e a ortos de prantones de frútora ◊ su procu ndi at bogau su mellus prantoni ◊ si che segas su prantone no faet prus sa mata! ◊ resurtadu metzanu, ca tue ses che prantone tropu abbadu!◊ su prantone est a dh'adderetzari a piticu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
arbrisseau
Ingresu
small tree
Ispagnolu
árbol pequeño
Italianu
alberèllo
Tedescu
Bäumchen.
piàntu , pps, nm: ciantu,
plantu,
prantu Definitzione
de prànghere; su prànghere, su istare pranghendho
Sinònimos e contràrios
piàntigu
/
addorojamentu,
addoroju,
teroju,
tormentu
| ctr.
arrisu
Maneras de nàrrere
csn:
calai o falare su prantu = falare sas làgrimas; iscoraisí de su prantu = irfàgheresi in làgrimas; arrebbentare de prantu = prànghere ora meda, a boghes, iscadraxai (nadu mescamente de criaduras); abbadherigare de su prantu = intostaisí prangendi, ammustèrchere; scrocuedhara de prantu = ilborrocu de prantu
Frases
si ndh'est totu prantu ◊ l'ant iscutu ma no bi at prantu ◊ a issu dh’iant prantu coment'e unu de sa famíglia ◊ iant prantu meda totu is gianas
2.
in domo totu est dolore e piantu meu e de sos nostros fizighedhos, sos chi tue as lassadu orfanedhos (P.Porcu)◊ dh'est iscapau su prantu ◊ ndi dh'est calau su prantu
Ètimu
ltn.
planctus
Tradutziones
Frantzesu
larmes,
pleurs
Ingresu
crying
Ispagnolu
llanto
Italianu
pianto
Tedescu
geweint,
Weinen.
piàntu 1 piànta 1
piantuléu , agt: prantaleu,
prantueu,
prantuledhu,
prantuleu Definitzione
nau de ccn., chi est sèmpere a su pranghe pranghe, chi acostumat a prànghere po dónnia cosighedha
Sinònimos e contràrios
achiguladu,
chensciosu,
memulosu,
miaulosu,
piantinosu,
pibinosu,
piciosu,
prantulosu
Frases
gei ses un'ómini prantueu!…◊ betzos, piantuleos comintzant crama crama: "Fizos! fizos!"◊ isalenendhe, a boghe piantulea, aiat batidu sa ditada chi sos Americanos aiant bumbaldadu a Castedhu
Tradutziones
Frantzesu
geignard
Ingresu
grumbler
Ispagnolu
llorón
Italianu
piagnóne
Tedescu
Jammerer.