pabòni 1 , nm: palone 1,
paloni Definition
puncione, orrugu de linna a punta po prantare cosas in s'ortu; nae de linna acutzada, prus che àteru iscomada, chi si ponet po arraigare is fundhos de sa bide in is bíngias; arraighina de dente; palu, puntedhu mannu puru
Synonyms e antonyms
rocu
/
ladicra,
pontedhu
Idioms
csn:
fàghere su p. = fàghere s'àrbure ritza, fai s'àrburi de s'arenada, o de sa nai; casciale a duos, a tres palones = chi portat duas, tres arréxinis; ebba de palone = sa de mesu, in s'arzola, presa a su rocu
Sentences
si ponent fichidos che duos palones ◊ at apicau su capedhu a unu paboni
Surnames and Proverbs
smb:
Palone, Paloni
Etymon
srd.
Translations
French
petit pieu
English
stake
Spanish
estaca,
palo
Italian
palétto
German
Pflock.
padezòne , nf, nm: padizona,
padizone,
parigioni Definition
padedha pitica / min. parigionedhu
Synonyms e antonyms
padedhutza,
pingiadedhu,
pingiorighedhu
Sentences
gai est s'ou dae tempus antigu: unu andhat in frisciolu o padezone, s'àteru est in tres chidas… pudhighinu!
Etymon
ltn.
*patellione(m) ?
Translations
French
petite marmite,
petit pot
English
little pan
Spanish
cazo,
ollita
Italian
pentolino,
pignattina
German
Töpfchen.
palighédhu , nm Definition
orrugu de ferru grussu, longhitu e tundhu, a punta a una parte e a bisura de pei a s'àtera, impreau prus che àteru po fàere istampos in terra a fichire arraiga, frucàgios o àteru, o a mòvere (cun su pei, ca faet leva) pedras mannas
Synonyms e antonyms
palu,
prapali
Scientific Terminology
ans
Translations
French
petit pieu
English
crowbar
Spanish
calce,
alzaprima
Italian
palanchino
German
Hebelbaum.
pantelítu, pantellítu , nm Definition
gennighedha pitica, parte de una porta o de una fentana (fintzes po serrare apitzu de s'imbidru)
Synonyms e antonyms
importoglitu,
isperàglia,
poltelitu*,
portedhu
Translations
French
petit volet
English
shutter
Spanish
postigo
Italian
scurétto
German
Fensterladen.
peinchédhu , nm Definition
peighedhu, pei piticu, pei de pipiu
Synonyms e antonyms
pedighedhu,
peúnculu
Translations
French
petit pied
English
small foot
Spanish
pie pequeño
Italian
piedino
German
Füßchen.
pianíta , nf: pranita 1 Definition
prana, pruschetotu pitica, po allisare sa linna / pàrrere passada in pranita (nau de fémina) = èssiri marria, portai titas pitichedhas
Sentences
ancora ischit tratare su martedhu, sa pianita e puru sa tenaja (A.Nínniri)
Scientific Terminology
ans
Translations
French
petit rabot
English
jack plane
Spanish
juntera,
guimbarda
Italian
piallétto
German
Schlichthobel.
pibidédhu , nm: pipidedhu Definition
tipidiu, genia de lanighedha de su linu (o de sa lana etotu), sa parte prus fine de su linu; apen'apena, unu tanti paghedhedhu
Synonyms e antonyms
biculedhu,
filchinida,
palfaruza,
pimpidalla,
pimpirinalla,
pitzuedhu,
uchedhu
Sentences
a chie fut tepenandhe lana o pipidedhu, calicuna allatandhe, candho no fut isciapunandhe (A.Marceddu)
Translations
French
petit peu
English
only a little
Spanish
poquito
Italian
pochettino
German
ein bißchen.
pichícu , agt, prn: biticu,
picicu,
piticu,
pitiu,
pitzicu Definition
chi (o unu chi) tenet pagu mannària: nau cun ironia, su foedhu podet bòllere nàrrere mannu, meda, ma fintzes própriu minore, antzis minore meda, nudha puru, fintzes segundhu ite si iat a bòllere (es.: piticu su fàmini!… = meda (nau de unu chi giai si biet ca tenet fàmene); piticu su prexu!… = pagu, própriu nudha (nau de unu chi giai si biet chi no est prexau)/ min. piticadhedhu, pitichedhedhu, pitierredhedhu, pitiedhedhu, pitiridhedhu, pitirrinchinu; famíllia pitia = cun totu is fígios minores
Synonyms e antonyms
minore,
minudu,
picocu,
pistirincu,
pistiringhinu
| ctr.
mannu
Sentences
s'ierru fait is dis tanti pitias chi apena orbésciu bis iscurigai ◊ est piticadhedhu aditzu si bit! ◊ su fuedhai meda fait sa dí pitia
2.
at donau su bistiri a sa manna, sa rosa a sa pitica ◊ mellus a morri a pitiu po no sufriri a mannu tanti pena ◊ andat bèni po mannus e pitius
3.
piticu s'arrogu de casu chi si at segau… agiummai no mi ndi lassat!
Surnames and Proverbs
smb:
Pitiu, Pittiu
/
prb:
mellus chi pràngiant is piticus chi no is mannus
Etymon
srd.
Translations
French
petit,
moins grand,
moindre
English
small
Spanish
pequeño
Italian
pìccolo,
minóre
German
klein.
pichirichédhu , nm Definition
su pódhighe prus piticu
Synonyms e antonyms
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
tzintziricu
Scientific Terminology
crn
Translations
French
petit doigt
English
little finger
Spanish
meñique
Italian
mìgnolo
German
kleiner Finger,
kleine Zehe.
pigliète , agt, nm: pilete Definition
maladia su pigliete! = arràbiu arratza de!...
Synonyms e antonyms
bagiariotu,
mauchedhu,
serpellucu
Etymon
ctl., spn.
pillet, pillete
Translations
French
petit polisson
English
urchin
Spanish
galopín,
travieso
Italian
monèllo,
birichino,
furfante
German
Schelm,
Spitzbube,
Gauner.
pilócu , nm Definition
piciochedhu fintzes a is dóighi, tréighi annos
Synonyms e antonyms
piciochedhu,
pillosu*,
pisedhu 3
Sentences
apo colau sos annos de pilocu apare cun mannoi meu
Translations
French
petit garçon
English
young boy
Spanish
niño,
mozo
Italian
fanciullo,
ragazzino
German
kleiner Junge.
pintirína , nf, nm: pintirinu Definition
genia de marchighedhu minudu minudu, fintzes in sa pedhe
Synonyms e antonyms
pannuga,
piga,
pintirighinu
Sentences
su chelu in note crara est a pintirinos: sunt sos istedhos chi lughent
2.
cussu pisedhu zughet sa cara totu a pintirinos
Etymon
srd.
Translations
French
point,
petit point
English
point,
speck
Spanish
punto
Italian
punto,
puntino
German
Punkt,
Pünktchen.
pipíu , nm, agt: pupiu Definition
criadura mascu, minoredha, o fintzes matuchedha ma sèmpere de pagos annos / su p. de tziu Làllara = ómine intradu in tempus, mannu, antzianu
Synonyms e antonyms
bibbigorredhu,
pisedhu 3,
pillosu 1
/
cdh. stedhu 1
/
minore
Sentences
bàsciu de s'ora no nascit pipiu ◊ fit una fémmina sola chin sete pipios ◊ su pipiu at iscapau a pei, at cumentzau a fuedhai ◊ est torrau a pipiu a fortza de becesa! ◊ a su pitzinnu su babbu l'at batidu unu pupiu de linna, a zogare
2.
depeus lassai dogna isperdítziu e avesai sa genti, finas de candu est pipia, a si acuntentai de su chi tenit
Surnames and Proverbs
smb:
Pipiu
/
prb:
àcua e frius annada de pipius
Translations
French
petit enfant,
enfant
English
babe
Spanish
niño
Italian
bimbo,
bambino,
infante
German
Kind.
piriciólu, piricióu , nm: pirigiolu,
piritzolu,
priciolu Definition
binighedhu lenu, fatu aciunghendho abba a sa binatza chentza prentzada, pustis bogau su mustu, e lassandhodha in sa cubedina calecuna die
Synonyms e antonyms
binetu,
binichedhu,
binitolu,
binuciolu,
mustaloru,
pició
Sentences
su piriciou tocat a dhu bufai innantis chi bengat tempus callenti, ca si pudescit ◊ oje, gadimassestat, toco su piritzolu!
Scientific Terminology
bfg
Translations
French
petit vin,
piquette
English
light wine
Spanish
aguapié
Italian
vinèllo
German
Tresterwein.
pisédhu 4 , nm: pisellu Definition
genia de laore chi assimbígiat unu pagu a su pisu, a tega prus curtza, a granos tundhos e prus piticos, druche de sabore: si papat a friscu
Synonyms e antonyms
pisu 2,
pisuci,
písulu,
presúrtzisi
Scientific Terminology
lrs, Pisum sativum
Etymon
itl.
Translations
French
petit pois
English
pea
Spanish
guisante
Italian
pisèllo
German
Erbse.
pisúci, pisúcre , nm: pisudurchi,
pisudurci,
pisurce,
pisurche,
pisurci,
pisurtzis,
pisuruci,
presunci,
prisuci Definition
basolu písiri, genia de laore (alegúmene, upm) chi assimbígiat unu pagu a su pisu, ma est a tega prus curtza, birde, a granos tundhos e prus piticos, druche de sabore: si papat a friscu e solu su granu (o papu)/ sprugai prisuci = irranare pisellu
Synonyms e antonyms
besudulci,
pisedhu 4,
pisu 2,
písulu,
presúrtzisi
/
cdh. fesudulci,
pisudulci
Sentences
su pisurci cumpriu mi dhu papu a prexeri… su scróciu est po su meri e su papu est su miu! ◊ de su prisuci si papat su papu ◊ s'istògomo de s'arbeghe si podet prènere cun su sàmbene ammeschiau cun casu friscu, pisurche o faighedha frisca ◊ si ndhe bogant is palines o is crobedhas po prugae su pisu, sa fà, su pisurce
Surnames and Proverbs
smb:
Pisurci
Scientific Terminology
lrs, Pisum sativum
Etymon
ltn.
pisum dulce
Translations
French
petit pois
English
pea
Spanish
guisante
Italian
pisèllo
German
Erbse.
piticadhédhu , agt: pitichedhedhu Definition
chi est piticu meda, própriu pagu cosa de mannària
Synonyms e antonyms
minudu,
picaradhedhu,
pitiarredhedhu,
pitinninniu,
pitirrinchinu,
tzintzirichedhu
| ctr.
debberone,
mannu
Translations
French
très petit
English
very small
Spanish
muy pequeño
Italian
piccolìssimo
German
sehr klein.
pitzuédhu , nm Definition
orrughedhu piticu, un'apenas de cosa
Synonyms e antonyms
arrogu,
bículu,
bucone,
cànciu,
pítzia,
tancu,
túturu
Sentences
depu aciungi unu pitzuedhu de craboni a su fogu
Translations
French
petit morceau
English
small piece
Spanish
trocito,
pedazo
Italian
pezzétto
German
Stückchen.
podhighítu , nm Definition
su pódhighe prus piticu de sa manu, de su pei
Synonyms e antonyms
didighedhu,
pintirighedhu,
podhichedhu,
putzichinedhu,
tzintziricu
Scientific Terminology
crn
Translations
French
petit doigt
English
little finger (toe)
Spanish
meñique
Italian
mìgnolo
German
kleiner Finger,
kleine Zehe.
pódhixi , nm Definition
su pódhighe mannu de sa manu; un'apenas de cosa, unu tanti pigau cun sa punta de duos o tres pódhighes: podhixedhu si narat fintzes po iscutighedha, apenas de ora
Synonyms e antonyms
didumannu,
podhichemannu
/
gradixedhu,
iscuta,
pachitzedhu,
talighedhu,
tanchixedhu,
podhicada
2.
poboritu, mancu unu pódhixi de sabi in conca portat! ◊ seus che is mobentis in sa moba, girendu po unu podhixedhu de farra! ◊ dhi domandu de tenni unu podhixedhu de passiéntzia
3.
mi setzu unu podhixedhu, no m'istentu ◊ aspetit unu podhixedhu! ◊ lassaminci essiri unu podhixedhu a foras!
Translations
French
assez peu,
petit peu
English
not much
Spanish
poquito
Italian
pochino
German
Daumen,
ein bißchen.