Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbolortzàre, abbolotài , vrb: abbolotare, abbulotare, abbulutare, arbolotare, arbulotare Definition pònnere in avolotu, murigare a forte, fàere mòvere; fàere a gana lègia / abbolotare s'abba, su sàmbene Synonyms e antonyms abbolojare, aggolotare, avalotai | ctr. assebiai Sentences tia Mintó, si vos arbolotades goi vos picat intracoro a vois puru! 2. geo so abbolotadu Translations French bouleverser English to upset Spanish alborotar Italian sconvòlgere, perturbare German trüben, durcheinanderbringen.

abbuligiài 1 , vrb: abbulizare, abbulurtzare, abbulunzare, abbulutzare, abbulutziare, abbuluzare, bolizare Definition pònnere bulúgiu, avolotu; murigare e imbrutare, bullugiare, nau pruschetotu foedhandho de abba o cosas deasi, fintzes intrare a s'abba, fichire a modhe, ammesturare apare Synonyms e antonyms abbolojare, abbussiare, agiotulare 1, intruai, istriulare, sciambullai, trubulare, trullare, trumbugliai / abbaunzare, ammisturai Idioms csn: abbulizare faes e basolos = ammisturai totu, fuedhendi, ghetai totu a unu cosas chi no cuncordant apari; abbulizare a ccn. in carchi chistione = betarechelu in mesu de una chistione 2. su logu fit pàschidu e abbulutzadu 3. bi fint cudhos chi a sa chistione bi aiant abbulutziatu sa pulítica ◊ su pitzinnu fit a gherra chin d-una espressione abbulutziata che ruvàgliu ◊ fit chin sos pilos totu abbulutziatos ◊ su ricu no si abbulizat cun sos pòveros (P.Casu) Etymon srd. Translations French mélanger, bouleverser English to mix, to upset Spanish mezclar, revolver Italian mescolare, sconvòlgere German mischen, durcheinanderwerfen.

assaltanàre , vrb: assaltinare Definition fàere assicare a giagaradura / sonnu assaltinadu = avolotadu, assolocadu Synonyms e antonyms acicai, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, ispantamare, ispramai, issaltanare, istrementire Sentences càglia, chi mi assaltanas! Etymon srd. Translations French épouvanter, agiter English to frighten, to upset Spanish asustar Italian spaventare, agitare German erschrecken.

atraudhàe , vrb Definition su si calare coment'e istrecandhosi, po orruta o cropu Translations French s'affaisser English to upset oneself Spanish desplomarse Italian accasciarsi German zusammenbrechen.

atrepillài , vrb: atropegliai, atropegliare, atropelliai, atropelliare, atropigliai, atropillare, atropogliare, atrupegliare, atrupelliai, tripogliare Definition betare apare, pònnere sa cosa a dónnia manera chentza critériu, cunfúndhere totu; immarrire a meda, giare o pigare múngia, matana, pistare, catzigare, pònnere agiàgaru, arreolu, learesidha a pentzamentu / atropegliai is leis = andhare contra a sa leze, fàghere pagu o nudha contu de sas lezes a menisprésiu Synonyms e antonyms agiolotare, scambillai, stragamullai, trumbugliai, trumentai / atrobodhare, imbogiare, intrebedhai, trabojare, trobodhicai, trobullai | ctr. assebiai Sentences tui bivis atrepillendi is cosas craras! ◊ cussu gei no si at a atropelliai, no dhi at a tropedhai sa língua! ◊ tui mi atropéllias dugna arrexonamentu ◊ mi atropògliat su narre, mi cunfundhet (A.Spanu)◊ mi aciapo sa mente atropogliada ◊ sa Sardigna, cun tantu atropogliadu faghe faghe, est sempre in manos anzenas 2. tui ti atrupéllias po medas cosas, ma isceti una cosa est necessària ◊ fuit cun sa conca atropelliada de pistighinzos ◊ l'apo muntesu chentza l'atropellare, ca si su malàidu lu malústrias est peus 3. Bobbore e Melledha furint atrupegliaos de su disígiu de ndhe iscarragiare s'iscusórgiu ◊ oi seu totu atrupelliada po allichidí Etymon spn. atropellar Translations French bouleverser English to upset Spanish desarreglar, atropellar Italian scompigliare, sconvòlgere German durcheinander bringen.

avalotài , vrb: avolotai, avolotare Definition pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru Synonyms e antonyms abbolotai, abborotai, buliare 1, sciambullai, streulai | ctr. apachiare, apasaogare, assantai, assebiai, assentulae Sentences avolotaus che is macarronis de Pauli Etymon ctl. avalotar Translations French bouleverser, brouiller English to upset Spanish alborotar Italian scompigliare German in Unordnung bringen, durcheinander bringen.

batagugliàre , vrb Definition betare apare, ammesturare totu, pònnere a tréulu Synonyms e antonyms atrepillai, atrobodhare, imbogiare, trabojare, trebedhai, trobodhicai Translations French brouiller English to upset, to confuse Spanish confundir Italian confóndere, scompigliare German vermischen.

bugliàre , vrb: (bu-gli-a-re) buliare Definition murigare o mòvere a forte, pònnere a tréulu; bogare a fora Synonyms e antonyms abbolojare, abborotai, abbuligiai 1, istriulare, sciumbullai / bulliare Sentences su muntone de su trigu in s'azola si bugliaiat cun triutos pro lu bentulare ◊ nois buliamos s'abba de sas funtanas cun càlamos de ruo ◊ s'abba de su riu est buliada ◊ cantas renas bei at in sa marina, dólimas ti si potant buliare! (Cucca)◊ su bentu sighit a buliare donzi cosa ◊ s'impeleu mi búliat su sàmbene 2. nois buliamis sas ciàciaras a rios Translations French bouleverser English to upset Spanish revolver Italian sconvòlgere German erschüttern, durcheinenderbringen.

isculimmerdàre , vrb: isculummerdare, sculumerdai Definition isconciare prus che àteru una sociedade (de pastores, de isposos, de àteru); isconciare betandho totu a tréulu Synonyms e antonyms isconciare, isculai Etymon srd. Translations French bouleverser, mettre sens dessus dessous English to upset Spanish frustrar, malograr Italian scombinare, méttere sottosópra German durcheinanderbringen.

isordulàre , vrb Definition pònnere a tréulu una cosa giai bene posta, assentada Synonyms e antonyms isciasciai, iscordulare, iscunsertare, scuncodrai, suliertare, trauai | ctr. adaretzai, assantai, remonire 2. custa cosa est totu isordulada, nada goi, e no si cumprendhet! Translations French mettre sens dessus dessous English to upset Spanish trastornar Italian scombussolare German in Aufruhr versetzen.

isperzeniàre , vrb Definition pèrdere o segare calecuna cosa, trastu, istrégiu de una matessi genia, guastandho sa cabidhada Synonyms e antonyms iscumpagnare, scambillai Sentences isperzeniare sas tzícheras, sos càlighes, sas tatzas, sos boes ◊ est una famíllia isperzeniada, dae candho lis est mortu su babbu Translations French bouleverser English to upset Spanish descabalar Italian scombinare, scompaginare German durcheinanderbringen.

pilisàe, pilisàre , vrb: pilissai, pilissare, pilisciare, pilixai, pilusare Definition murigare a pilisu, murigare de mala manera, pònnere a tréulu, in avolotu, istare a su crica crica murigandho e betandho apare totu; nau de persona, pònnere pilisu, in pentzamentu, fàere pèrdere sa trancullidade / pilisàresi a unu = pigare a boghes male arrennegaos Synonyms e antonyms chiriolare, istriulare, moricare, trogomingiai, trumbugliai | ctr. assebiai Sentences at preparau sos pilisos pro pilisare su late cracau de fàchere a casu ◊ su mare est totu pilisau dae su bentu ◊ a iscutinare s'olia a mazadorza pilisat sas àrbures a tropu ◊ a s'istribitu sa robba si pilisat e si fachet a unu bubburustu ◊ ite nachi li pilisas a cussu minestrone: est bonu totu su chi bi est! ◊ si pilisat su re assirianu contr'a sos fizos de Gerusalè ◊ su bentu forte at pilisadu sas àrbures e ndhe lis at betadu foza e frutu ◊ sos carabbineris ant pilusadu totue a fine a fine, ponindhe totu a bórtulu 2. fit pilisada dae su nannicadorju de su cabadhu ◊ po su chi mi abarrat de campai no ndi balit sa pena de mi pilisai meda meda! ◊ fia cuntenta fintzas chi no ses ghirau tue a mi pilisare sa conca! ◊ bi at àteras gherras chi pilisant s'esisténtzia Etymon srd. Translations French mélanger, bouleverser, troubler English to mix, to upset Spanish mezclar, remover, revolver Italian mescolare, sconvòlgere, turbare German vermengen, durcheinanderbringen, durcheinanderwerfen, verwirren.

scambillài , vrb: scambixai Definition pònnere a s’afaiu, a tréulu, fintzes iscambiare una cosa cun àtera in fadhina; pèrdere o segare parte de una cabidhada de istrègios oguales Synonyms e antonyms iscopiai, iscumpagnare, iscumpanzinare, isgualare, isperzeniare / agiolotare, atrepillai, stragamullai, studugai, trumbugliai Idioms csn: scambillai su prétziu = fàghere prétzios diferentes po cosas chi si bendhent paris; scambillai una cópia (fintzas de personas, de unu fiotu)= iscrobare, pèrderesi Sentences abarraus totus acanta de pari: no si scambilleas! ◊ cussas chi s'intendiant fiant brebeis scambilladas ◊ cussa s'est scambillada de su grupu e s'at fatu penai unas cantu oras circhendi! ◊ ge no ant a scambillai is pipius in s’ospidali?! 2. cun cussu chi ti est arrutu a terra mi as scambillau is càlixis bellus ◊ su Sedhoresu proponit de scambillai is prétzius fadendi tres arrialis a is crapitas e cincuanta francus a is corrias Etymon itl. scombigliare Translations French bouleverser, dépareiller English to upset Spanish desordenar Italian scompigliare German durcheinenderbringen.

stragamullài , vrb: istragamuzare, stragamuxai Definition betare o pònnere apare, ammesturare chentza régula coment’efetu de movimentu, de agiàgaru; bogare o fàere fuire a unu o un’animale de mala manera, brigare, pesare (o fintzes ischidare) de botu po assíchidu Synonyms e antonyms agiolotare, atrepillai, isordulare, studugai, trumbugliai / certai, salargiare, zagarare 2. mi timu chi su sciarrocu siat mannu ca at lassau imbròglius e pagamentas: est un'eredadi bèni stragamullada! ◊ is bòis funt totu stragamullaus: no dh'as inténdiu cussu sonu? 3. po ndi dha istolli de Antoni, sa piciochedha, dh'apu bèni stragamullara! ◊ dh'apu stragamullau ca mi at segau unu pratu Etymon srd. Translations French brouiller, mettre en désordre English to upset Spanish desordenar Italian scompigliare German durcheinanderbringen.

trumbugliài , vrb: trumbullai, trumbuxai Definition nau de abba o cosas deasi (ma fintzes de su tempus) mòvere a iscutuladura forte a manera de pònnere in avolotu sa cosa faendhodha mòvere, pesare su fundhurúgiu, su búdhidu, imbrutare: nau de gente (e fintzes de sa mente, de s'ànima), su dha pònnere in pentzamentu e avolotu po calecuna chistione de una manera chi no si cumprendhet comente podet acabbare; pesare burdellu, avolotu, pònnere in pentzamentu Synonyms e antonyms abbuligiai 1, abbussiare, arrebbulliai, intrullai, istriulare, sciambullai / agiolotare, atrepillai, scambillai, stragamullai, studugai, trogomingiai, trumuinare | ctr. assantai, pasai Sentences tzia Anna ndi portat su matzamedhu trumbullau ◊ callentamí unu tzichedhu de gafei, ca mi ses fendi trumbullai s'istògumu cun cussas chistionis ◊ sceti ca mi arragodat su sannori… mi trumbullat s'istògumu, mi trumbullat! (E.V.Melis) 2. chi sa cosa si trumbullat, gei si fatzu s'atzinnu dèu! ◊ sonnu trumbullau chei custu no nd'iu fatu ancora ◊ oi est totu trumbullau in custa terra nosta: sa família, sa bidha, su fuedhu ◊ chi dh'agatu gei mi dhu trumbullu dèu etotu, a sou a sou, a su sannori! Translations French troubler, bouleverser, agiter English to make turbid, to stir, to upset Spanish enturbiar, alborotar Italian intorbidare, sconvòlgere, agitare German trüben, stören, aufregen.