ocúpu , nm Sinonimi e contrari ocupamentu, ocupatzione Etimo srd.
ocurréntzia , nf Definizione bisóngiu comente ndhe podet capitare Sinonimi e contrari bisognu, ocasione Frasi aggradesso s'azudu tou, ma ispero de no àere ocurréntzia ◊ in cuss'ocurréntzia in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos ◊ su pastore est torrau a bidha po ocurréntzia de su monte.
odhàna , nf Definizione
genia de mata, no tanti manna, a fògia lada e larga, frutu (upm) mannu cantu unu landhe, a corgiolu tostau, chiu tundhitu, mesu incasciau in d-una genia de ischissone chi s'istacat candho lompet
Sinonimi e contrari
lantzola,
naciola,
nucedha
Terminologia scientifica
frt, Corylus avellana
Etimo
ltn.
avellana
Traduzioni
Francese
noisetier,
noisette
Inglese
hazel (tree)
Spagnolo
avellana
Italiano
nocciòlo,
nocciòla
Tedesco
Haselnußstrauch,
Haselnuß.
odhè!, odhéu! , iscl, nm Definizione
foedhu chi narant ispantaos, dispràghios, timendho po dannu acontéssiu o chi podet acontèssere: it'arrori!, ite dannu! (dhu narant coment'e nm. puru), o fintzes po cosa bona, chi si credet bella meda, chi s'istimat, o po cosa lègia, mala, chi no si bolet o no si aprovat / essere a odheos = narri odheu! fatuvatu, coment'e timendi meda (o fintzas unu pagu po arreghèscia, tanti po nàrriri ca ccn. cosa no fait a dha fai)
Sinonimi e contrari
ateu!,
mintzisti!
/
arguai,
dannu
Frasi
odheu ite disastru in domo mia, chi una pedra in se piús no b'at! ◊ odheu, sos canes istanote in gianna mia! ◊ odheu, pudhighina, si ti fidas s'astore est a rodeu! ◊ "Odhè! odhè! ite raju ti est picandhe?!", zúbilat tziu Antoni ◊ e ite li apo a dare, odhè, si so sica che linna?! ◊ odheu si est abberu su chi est nendhe sa zente, chi nachi l'at mortu su fizu?! ◊ - Si no càglias ti sego sa conca! - Odheu, proite no ti provas?!
2.
dae tentu, innanti chi ti sutzedat calchi odheu! ◊ e càlladi a sa muda: a ndhe tenes de odheos, mancus chi siant mortes de ómine pro àere intesu duos tzocos! ◊ làssami sos odheos, pònedi e faghe sa faina, za no ses cancaradu!
3.
odheu a bonu chi est custu mele!…◊ odheu cantu est zeniosu cussu zòvanu!…◊ odheu, cudhu macu, bessimich'eretu, no so in chirca tua! ◊ odheu cust'imbriagone: candho est chi ndhe la finis?! ◊ odhè! odhè! proite no ti callas, menzus?! ◊ - Fulanu est cojendhe cun Fulana… - Odheu!… bellu inzertu, mih, unu prus macu de s'àteru! ◊ odheu, no niedas nudha ca est fintzas birgonza!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mon Dieu!
Inglese
good Lord!
Spagnolo
¡Dios mío!
Italiano
o Dio!
Tedesco
ach Gott!
odhidòne , nm Definizione genia de istrégiu; idea chi berrinat sa conca Sinonimi e contrari badhidoni*, mannirone / ammuntu 1, arriolu, pedine.
odhiólu , nm Definizione
sa trota candho est de naschidórgiu, ancora pitica
Sinonimi e contrari
groli,
seju 1,
sodhiscu,
trotischedha,
tzurrita
Terminologia scientifica
psc
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
alevin de la truite
Inglese
fry trout
Spagnolo
alevín de la trucha
Italiano
avannòtto della tròta
Tedesco
junge Forelle.
ódia , nf, nm: ódiu,
údia Definizione
sentidu malu e forte contràriu a ccn. o a calecuna cosa, de dhi bòllere male e de cricare de dhi fàere dannu; su ndhe pàrrere male de su bene de s'àteru
Sinonimi e contrari
àschiu,
tírria
| ctr.
amore,
istima
Modi di dire
csn:
ficare, parare, ghetai o pònniri ódiu a unu = leare in ódiu; mastigare ódiu = sunfriri po s'ódiu de is àterus, po su mali chi ndi benit; aguantai s'ódiu = muntènnere s'ódiu, no iscarèsciri s'ofesa
Frasi
eis inténdiu chi fut nau: Istima is amigus tuus e torra ódia a is nimigus tuus; ma dèu si naru: Istimai fintzas is nimigus! (Ev)◊ pro no sighire in cussa malaita gherra de ódios, los perdonei ◊ at a èssiri genti chi ti at ghetau ódiu ◊ no andhes a los acusare ca poi ti leant a ódiu
2.
s'ódiu de s'amante cun s'isposa durat dae terra a letu ◊ cussa est zente chi comente bident a unu mezorendhe ndhe tenent ódiu
3.
a pipia, a su pisedhu dhu tenei ódiu, candu ndi fenta a minestra: no mi praxiat e bastat!
Cognomi e Proverbi
prb:
s'ódiu de oe làssalu a cras
Traduzioni
Francese
haine
Inglese
hate
Spagnolo
odio
Italiano
òdio
Tedesco
Haß.
odiài , vrb: odiare Definizione
ficare o pònnere ódiu, pigare a ódiu, portare ódiu
Sinonimi e contrari
tirriai
Frasi
fizos mios, odiade onzi mala discórdia, onzi brutu ódiu vanu chi no batit frutu! (A.Casula)
Traduzioni
Francese
haïr
Inglese
to hate
Spagnolo
odiar
Italiano
odiare
Tedesco
haßen.
odiànu , agt Definizione chi tenet ódiu de is àteros, chi sentit ódiu, sentidos malos po s'àteru Sinonimi e contrari odiosu, terriosu Etimo srd.
odiàre odiài
odiosidàde, odiosidàdi , nf Definizione su èssere odiosos.
odiósu , agt, nm Definizione
chi o chie tenet ódiu de is àteros, chi, no de si ndhe alligrare, dhi dispraghet chi àtere tèngiat bene; chi sentit ódiu, tenet sentidos malos po àtere
Sinonimi e contrari
belosu,
fengiosu,
odianu,
sangiosu,
unconosu
/
terriosu
/
cdh. udiosu
Frasi
issa fit paurosa ca timiat sa zente odiosa ◊ lampu ma est odiosu, mih: a unu mezorendhe mancu lu faedhat prus! ◊ s'ómine odiosu abbandhonat a Deus
Traduzioni
Francese
envieux
Inglese
envious
Spagnolo
envidioso
Italiano
invidióso
Tedesco
neidisch.
Odissèa , nf Definizione unu de is duos poemas immortales de su poeta grecu Omero: contat de is disauras de Odisseu (Ulisse).
ódiu ódia
odriàngus, odrinàgus , nm: ordinagos,
ordinagus Definizione
is funes acapiadas a corros e a lobu in d-un'origa de is boes po dhos ghiare (giuntos o nono)
Sinonimi e contrari
brancos,
cabitzinas,
redinàgios*
Modi di dire
csn:
is ogus no portant ordinagus = abbàidant a totue, su chi cumbinat; tirai, andai a ordinagus = andhare a manu destra (sa parte de su boe chi triballat menzus)
Traduzioni
Francese
rênes
Inglese
reins
Spagnolo
riendas
Italiano
rédini
Tedesco
Zügel.
odrinài , vrb: ordinai,
ordinare Definizione
pònnere in assentu, bene, in órdine, in régula, a régula; giare órdines, cumandhos, cosas a fàere; dimandhare cosa a comporare, cosa chi mandhant de aterue / ordinare sas vinzas = marrai, tzapare sas binzas; ordinare sas ortalíscias = surcare sos ortos pro los prenare
Sinonimi e contrari
assantai
/
pertzetare
2.
custas meighinas mi las at ordinadas su dutore
3.
amus ordinadu robba a nos fàghere bestimenta
Etimo
ltn.
ordinare
Traduzioni
Francese
mettre en ordre,
prescrire
Inglese
to order
Spagnolo
ordenar,
mandar
Italiano
ordinare,
prescrìvere,
richièdere
Tedesco
ordnen,
in Ordnung bringen,
befehlen,
verschreiben,
bestellen.
odringiài , vrb Definizione bestire a nou, pònnere cosa bella Sinonimi e contrari mudai 2. biendidhu aici mali odringiau no dh'ant fatu tropu bella apariéntzia, a su piciocu.
odríngiu , nm: ordinzu 1 Definizione
su ordire
Sinonimi e contrari
oldiu,
ordidura,
ordimentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ourdissage
Inglese
warping
Spagnolo
urdimbre
Italiano
orditura
Tedesco
Anzettelung.
odríre, odríri , vrb: ordie,
ordire,
ordiri,
uldire Definizione
istèrrere s’istàmene o filu in s'ordidórgiu; aprontare su filu ordiu in su telàrgiu (de un'insúliu a s'àteru); cuncordare trassas a dannu de ccn., istare sèmpere faendho
Sinonimi e contrari
ordimignare
Frasi
como chi est su filu ordidu a bois tocat a tèssere! (F.I.Mannu)◊ canno veniat su tempus de ordire ficaiant bàtoro brocos in terra e fachiant una matassa a tritza ◊ dhue aiat féminas filanno, ordinno e tessenno
3.
a tiva bassa eo apo iscurtadu totu su chi ant ordidu pro innóriu ◊ intendhendhe cust'istória bene ordia cudhu credet totu ◊ babbu tuu sempri odrendi est!…
Etimo
ltn.
ordire
Traduzioni
Francese
ourdir
Inglese
to warp
Spagnolo
urdir
Italiano
ordire
Tedesco
zetteln,
anzetteln.