vèglia , nf Definizione pagu pagu de cosa, de css. cosa, prus che àteru cosa avantzada, coígiu Sinonimi e contrari afrantzuchena, arremusulla, arrogalla, chirchiza, cífrinu, fafaruza, fenialla, fratamuza, piciualla, pispisa, resuzu, tzimuca.
véita , nf: benia, vénnida Sinonimi e contrari arribbada, assuprida | ctr. andada, tucada Etimo srd.
véitu , pps: vénnitu Definizione de vènnere Sinonimi e contrari arribbau, lómpiu | ctr. andau, tucadu Frasi est capitatu chi lis est véita una voche, coment'e dae supra de sa nue ◊ tzertu chi lu connosco, est véitu prus de una vorta a cuile! ◊ est capitatu chi b’at véitu colovras venenosas e ant avelenatu zente meta.
vèla , nf: bela* 1,
feba Definizione
genia de telu mannu chi poderau apicau ispratu in su pinnone pigat bentu e fortza de fàere andhare barcas e naves; fintzes una genia de mucadore po féminas
Modi di dire
csn:
andai a velas bufadas = cun su bentu a pavore, bene meda, totu in bonu; v. de aranzolu = tallaranis, beluemuru, tirinnia
Frasi
a chirriolos sas velas, in s'ora, nos seghesint sos malos buliones ◊ bentu de nadale, cale paghe promitis a su mundhu candho isparghes sas velas a levante?
Cognomi e Proverbi
smb:
Vela
/
prb:
vela bècia onori de capitanu
Traduzioni
Francese
voile
Inglese
sail
Spagnolo
vela
Italiano
véla
Tedesco
Segel.
velàda , nf: fallada* Definizione bestimentu de fémina, a giacheta, aperta chentza butones; fintzes mòngia chi at fatu su votu Terminologia scientifica bst.
veladúra , nf Definizione su velare; fintzes manu o passada de colore craru meda Etimo srd.
velài, velàre , vrb Definizione ammontare cun velu, pònnere unu velu in pitzu, ananti; bènnere mancu sa vista coment'e po cosa chi si ponet ananti coment'e velu; pintandho, giare una manu de colore lébia lébia; rfl., nau de is mòngias, fàere votu Sinonimi e contrari annapai, imbelare, inchelare.
veldadéru , agt: berdaderu,
verdaderu,
verdederu,
vertaderu Definizione
chi torrat paris cun sa veridade, chi currispondhet a sa beridade, chi est abberu
Sinonimi e contrari
beridadosu,
berteru,
sentzillu,
verale
/
vildaderu
| ctr.
fabularzu,
falsu
Frasi
est custa sa cantzoni verdadera chi depis cantai ◊ tui ses verdedera isposa: ti promitu verdederu amanti! ◊ su fizu chi naschesit fit de babbu e de mama verdadera
Etimo
spn.
verdadero
Traduzioni
Francese
vrai,
véritable
Inglese
true
Spagnolo
verdadero
Italiano
véro
Tedesco
wahr.
veleléu , nm: belileu Definizione sa napa de is arangiolos Sinonimi e contrari beluemuru, lanarràngiu, leperangiolu, naparangiolu, napemuru, tadharanu, telaragna, tiririgna Etimo srd.
velenósu , agt: belenosu*, venenosu, verenosu Definizione chi portat velenu Sinonimi e contrari ferenosu / cdh. vilinosu.
velénu , nm: belenu,
faneu,
venenu Definizione
genia de sustàntzia contrària meda a s'organísimu, chi dhu podet fintzes fàere mòrrere o, segundhu, fintzes bonu a curare maladias; sentidu malu, de ódiu, de tírria
Sinonimi e contrari
faneu,
resegadu,
toscu,
tósigu
/
cdh. vilenu,
ttrs. virenu
Frasi
lassa su tebbacu: si faghes che a mie no che ingulles bucadas de velenu ◊ in totu su mundhu ant proadu sos efetos de su velenu de s'abe pro curare artrites, artrosis, siàticas
2.
est zente chi fachet male e brutat cada cosa de venenu
Etimo
ltn.
venenum
Traduzioni
Francese
poison
Inglese
poison
Spagnolo
veneno,
ponzoña
Italiano
veléno
Tedesco
Gift.
velèta , nf: fileta Definizione
bandheredha po averguare si est andhandho bentu; in cobertantza, persona chi no tenet firmesa
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
girouette,
banderole
Inglese
pennant,
weathercock
Spagnolo
veleta
Italiano
banderuòla
Tedesco
Windfahne,
Wetterfahne.
velivéli , avb Definizione ferendho, atumbandho candho a unu logu candho a s'àteru, a s'atumba atumba betau de unu logu a s'àteru Sinonimi e contrari feriveri* Frasi isetendhe de su sole su basu bolamus in aeras annuadas veliveli che ànimas dannadas (A.Porchedhu).
vellòne , nm: felone 2, velone Definizione genia de luchera o candhela a bàtoro bicos, de cristallu, de pònnere a su mortu innanti de s'interru Sinonimi e contrari luchera Frasi unu vellone a petróliu daet lughe bastante, a denote ◊ eo mi che drommia e tia Giuanna si che essiat dae s'aposentu gitèndhesi su velone (P.Gaias)◊ chin sa lughe elétrica si sunt abbandhonadas isteàricas, velones e candhelas Etimo spn. velón.
vellúdu, vellúru , nm: belludu, vigliudu, vigliuru, villudu Definizione genia de orrobba / lisu che su v. = lisu meda Sinonimi e contrari billutinu, falludu, pannarrigada, tertziupelu Frasi piscadori de nassa, no ti pongas vigliuru! ◊ sa pipia si at postu su bestiri de villudu a colori de pisu de arenada Etimo spn. velludo.
vellutàu , agt Definizione téssiu in forma de velludu.
velocidàde, velocidàdi , nf: velotzidade, velotzitate Definizione su si mòvere lestru meda, de fàere tretu meda in pag'ora; su tretu chi si faet cunsiderau paris cun su tempus, po su tempus chi si dhue ponet a fàere cussu tretu Sinonimi e contrari fuliénsia Frasi fut un locomotiva a vapore, totu fumu, de pagu velocidade ◊ Éliu iat curtu a s'ispentimada, fadendi su togu cun sa Lambreta a totu velocidadi ◊ is tidòrius gràtzias a sa velocidadi fuant arrennéscius a evitai sa morti ◊ sa velotzidade de su tempus bos ispaventat e sa lentesa sua bos dispiaghet.
velòne vellòne
velòni , nm Definizione guardavista, aprigu chi si ponet in is luxeras po badrare sa vista (is ogos) de sa lughe.
velotzidàde, velotzitàte velocidàde