A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

vèglia , nf Definizione pagu pagu de cosa, de css. cosa, prus che àteru cosa avantzada, coígiu Sinonimi e contrari afrantzuchena, arremusulla, arrogalla, chirchiza, cífrinu, fafaruza, fenialla, fratamuza, piciualla, pispisa, resuzu, tzimuca.

véita , nf: benia, vénnida Sinonimi e contrari arribbada, assuprida | ctr. andada, tucada Etimo srd.

véitu , pps: vénnitu Definizione de vènnere Sinonimi e contrari arribbau, lómpiu | ctr. andau, tucadu Frasi est capitatu chi lis est véita una voche, coment'e dae supra de sa nue ◊ tzertu chi lu connosco, est véitu prus de una vorta a cuile! ◊ est capitatu chi b’at véitu colovras venenosas e ant avelenatu zente meta.

vèla , nf: bela* 1, feba Definizione genia de telu mannu chi poderau apicau ispratu in su pinnone pigat bentu e fortza de fàere andhare barcas e naves; fintzes una genia de mucadore po féminas Modi di dire csn: andai a velas bufadas = cun su bentu a pavore, bene meda, totu in bonu; v. de aranzolu = tallaranis, beluemuru, tirinnia Frasi a chirriolos sas velas, in s'ora, nos seghesint sos malos buliones ◊ bentu de nadale, cale paghe promitis a su mundhu candho isparghes sas velas a levante? Cognomi e Proverbi smb: Vela / prb: vela bècia onori de capitanu Traduzioni Francese voile Inglese sail Spagnolo vela Italiano véla Tedesco Segel.

velàda , nf: fallada* Definizione bestimentu de fémina, a giacheta, aperta chentza butones; fintzes mòngia chi at fatu su votu Terminologia scientifica bst.

veladúra , nf Definizione su velare; fintzes manu o passada de colore craru meda Etimo srd.

velài, velàre , vrb Definizione ammontare cun velu, pònnere unu velu in pitzu, ananti; bènnere mancu sa vista coment'e po cosa chi si ponet ananti coment'e velu; pintandho, giare una manu de colore lébia lébia; rfl., nau de is mòngias, fàere votu Sinonimi e contrari annapai, imbelare, inchelare.

veldadéru , agt: berdaderu, verdaderu, verdederu, vertaderu Definizione chi torrat paris cun sa veridade, chi currispondhet a sa beridade, chi est abberu Sinonimi e contrari beridadosu, berteru, sentzillu, verale / vildaderu | ctr. fabularzu, falsu Frasi est custa sa cantzoni verdadera chi depis cantai ◊ tui ses verdedera isposa: ti promitu verdederu amanti! ◊ su fizu chi naschesit fit de babbu e de mama verdadera Etimo spn. verdadero Traduzioni Francese vrai, véritable Inglese true Spagnolo verdadero Italiano véro Tedesco wahr.

veleléu , nm: belileu Definizione sa napa de is arangiolos Sinonimi e contrari beluemuru, lanarràngiu, leperangiolu, naparangiolu, napemuru, tadharanu, telaragna, tiririgna Etimo srd.

velenósu , agt: belenosu*, venenosu, verenosu Definizione chi portat velenu Sinonimi e contrari ferenosu / cdh. vilinosu.

velénu , nm: belenu, faneu, venenu Definizione genia de sustàntzia contrària meda a s'organísimu, chi dhu podet fintzes fàere mòrrere o, segundhu, fintzes bonu a curare maladias; sentidu malu, de ódiu, de tírria Sinonimi e contrari faneu, resegadu, toscu, tósigu / cdh. vilenu, ttrs. virenu Frasi lassa su tebbacu: si faghes che a mie no che ingulles bucadas de velenu ◊ in totu su mundhu ant proadu sos efetos de su velenu de s'abe pro curare artrites, artrosis, siàticas 2. est zente chi fachet male e brutat cada cosa de venenu Etimo ltn. venenum Traduzioni Francese poison Inglese poison Spagnolo veneno, ponzoña Italiano veléno Tedesco Gift.

velèta , nf: fileta Definizione bandheredha po averguare si est andhandho bentu; in cobertantza, persona chi no tenet firmesa Etimo spn. Traduzioni Francese girouette, banderole Inglese pennant, weathercock Spagnolo veleta Italiano banderuòla Tedesco Windfahne, Wetterfahne.

velivéli , avb Definizione ferendho, atumbandho candho a unu logu candho a s'àteru, a s'atumba atumba betau de unu logu a s'àteru Sinonimi e contrari feriveri* Frasi isetendhe de su sole su basu bolamus in aeras annuadas veliveli che ànimas dannadas (A.Porchedhu).

vellòne , nm: felone 2, velone Definizione genia de luchera o candhela a bàtoro bicos, de cristallu, de pònnere a su mortu innanti de s'interru Sinonimi e contrari luchera Frasi unu vellone a petróliu daet lughe bastante, a denote ◊ eo mi che drommia e tia Giuanna si che essiat dae s'aposentu gitèndhesi su velone (P.Gaias)◊ chin sa lughe elétrica si sunt abbandhonadas isteàricas, velones e candhelas Etimo spn. velón.

vellúdu, vellúru , nm: belludu, vigliudu, vigliuru, villudu Definizione genia de orrobba / lisu che su v. = lisu meda Sinonimi e contrari billutinu, falludu, pannarrigada, tertziupelu Frasi piscadori de nassa, no ti pongas vigliuru! ◊ sa pipia si at postu su bestiri de villudu a colori de pisu de arenada Etimo spn. velludo.

vellutàu , agt Definizione téssiu in forma de velludu.

velocidàde, velocidàdi , nf: velotzidade, velotzitate Definizione su si mòvere lestru meda, de fàere tretu meda in pag'ora; su tretu chi si faet cunsiderau paris cun su tempus, po su tempus chi si dhue ponet a fàere cussu tretu Sinonimi e contrari fuliénsia Frasi fut un locomotiva a vapore, totu fumu, de pagu velocidade ◊ Éliu iat curtu a s'ispentimada, fadendi su togu cun sa Lambreta a totu velocidadi ◊ is tidòrius gràtzias a sa velocidadi fuant arrennéscius a evitai sa morti ◊ sa velotzidade de su tempus bos ispaventat e sa lentesa sua bos dispiaghet.

velòne vellòne

velòni , nm Definizione guardavista, aprigu chi si ponet in is luxeras po badrare sa vista (is ogos) de sa lughe.

velotzidàde, velotzitàte velocidàde