vèglia , nf Definitzione pagu pagu de cosa, de css. cosa, prus che àteru cosa avantzada, coígiu Sinònimos e contràrios afrantzuchena, arremusulla, arrogalla, chirchiza, cífrinu, fafaruza, fenialla, fratamuza, piciualla, pispisa, resuzu, tzimuca.
véita , nf: benia, vénnida Sinònimos e contràrios arribbada, assuprida | ctr. andada, tucada Ètimu srd.
véitu , pps: vénnitu Definitzione de vènnere Sinònimos e contràrios arribbau, lómpiu | ctr. andau, tucadu Frases est capitatu chi lis est véita una voche, coment'e dae supra de sa nue ◊ tzertu chi lu connosco, est véitu prus de una vorta a cuile! ◊ est capitatu chi b’at véitu colovras venenosas e ant avelenatu zente meta.
vèla , nf: bela* 1,
feba Definitzione
genia de telu mannu chi poderau apicau ispratu in su pinnone pigat bentu e fortza de fàere andhare barcas e naves; fintzes una genia de mucadore po féminas
Maneras de nàrrere
csn:
andai a velas bufadas = cun su bentu a pavore, bene meda, totu in bonu; v. de aranzolu = tallaranis, beluemuru, tirinnia
Frases
a chirriolos sas velas, in s'ora, nos seghesint sos malos buliones ◊ bentu de nadale, cale paghe promitis a su mundhu candho isparghes sas velas a levante?
Sambenados e Provèrbios
smb:
Vela
/
prb:
vela bècia onori de capitanu
Tradutziones
Frantzesu
voile
Ingresu
sail
Ispagnolu
vela
Italianu
véla
Tedescu
Segel.
velàda , nf: fallada* Definitzione bestimentu de fémina, a giacheta, aperta chentza butones; fintzes mòngia chi at fatu su votu Terminologia iscientìfica bst.
veladúra , nf Definitzione su velare; fintzes manu o passada de colore craru meda Ètimu srd.
velài, velàre , vrb Definitzione ammontare cun velu, pònnere unu velu in pitzu, ananti; bènnere mancu sa vista coment'e po cosa chi si ponet ananti coment'e velu; pintandho, giare una manu de colore lébia lébia; rfl., nau de is mòngias, fàere votu Sinònimos e contràrios annapai, imbelare, inchelare.
veldadéru , agt: berdaderu,
verdaderu,
verdederu,
vertaderu Definitzione
chi torrat paris cun sa veridade, chi currispondhet a sa beridade, chi est abberu
Sinònimos e contràrios
beridadosu,
berteru,
sentzillu,
verale
/
vildaderu
| ctr.
fabularzu,
falsu
Frases
est custa sa cantzoni verdadera chi depis cantai ◊ tui ses verdedera isposa: ti promitu verdederu amanti! ◊ su fizu chi naschesit fit de babbu e de mama verdadera
Ètimu
spn.
verdadero
Tradutziones
Frantzesu
vrai,
véritable
Ingresu
true
Ispagnolu
verdadero
Italianu
véro
Tedescu
wahr.
veleléu , nm: belileu Definitzione sa napa de is arangiolos Sinònimos e contràrios beluemuru, lanarràngiu, leperangiolu, naparangiolu, napemuru, tadharanu, telaragna, tiririgna Ètimu srd.
velenósu , agt: belenosu*, venenosu, verenosu Definitzione chi portat velenu Sinònimos e contràrios ferenosu / cdh. vilinosu.
velénu , nm: belenu,
faneu,
venenu Definitzione
genia de sustàntzia contrària meda a s'organísimu, chi dhu podet fintzes fàere mòrrere o, segundhu, fintzes bonu a curare maladias; sentidu malu, de ódiu, de tírria
Sinònimos e contràrios
faneu,
resegadu,
toscu,
tósigu
/
cdh. vilenu,
ttrs. virenu
Frases
lassa su tebbacu: si faghes che a mie no che ingulles bucadas de velenu ◊ in totu su mundhu ant proadu sos efetos de su velenu de s'abe pro curare artrites, artrosis, siàticas
2.
est zente chi fachet male e brutat cada cosa de venenu
Ètimu
ltn.
venenum
Tradutziones
Frantzesu
poison
Ingresu
poison
Ispagnolu
veneno,
ponzoña
Italianu
veléno
Tedescu
Gift.
velèta , nf: fileta Definitzione
bandheredha po averguare si est andhandho bentu; in cobertantza, persona chi no tenet firmesa
Ètimu
spn.
Tradutziones
Frantzesu
girouette,
banderole
Ingresu
pennant,
weathercock
Ispagnolu
veleta
Italianu
banderuòla
Tedescu
Windfahne,
Wetterfahne.
velivéli , avb Definitzione ferendho, atumbandho candho a unu logu candho a s'àteru, a s'atumba atumba betau de unu logu a s'àteru Sinònimos e contràrios feriveri* Frases isetendhe de su sole su basu bolamus in aeras annuadas veliveli che ànimas dannadas (A.Porchedhu).
vellòne , nm: felone 2, velone Definitzione genia de luchera o candhela a bàtoro bicos, de cristallu, de pònnere a su mortu innanti de s'interru Sinònimos e contràrios luchera Frases unu vellone a petróliu daet lughe bastante, a denote ◊ eo mi che drommia e tia Giuanna si che essiat dae s'aposentu gitèndhesi su velone (P.Gaias)◊ chin sa lughe elétrica si sunt abbandhonadas isteàricas, velones e candhelas Ètimu spn. velón.
vellúdu, vellúru , nm: belludu, vigliudu, vigliuru, villudu Definitzione genia de orrobba / lisu che su v. = lisu meda Sinònimos e contràrios billutinu, falludu, pannarrigada, tertziupelu Frases piscadori de nassa, no ti pongas vigliuru! ◊ sa pipia si at postu su bestiri de villudu a colori de pisu de arenada Ètimu spn. velludo.
vellutàu , agt Definitzione téssiu in forma de velludu.
velocidàde, velocidàdi , nf: velotzidade, velotzitate Definitzione su si mòvere lestru meda, de fàere tretu meda in pag'ora; su tretu chi si faet cunsiderau paris cun su tempus, po su tempus chi si dhue ponet a fàere cussu tretu Sinònimos e contràrios fuliénsia Frases fut un locomotiva a vapore, totu fumu, de pagu velocidade ◊ Éliu iat curtu a s'ispentimada, fadendi su togu cun sa Lambreta a totu velocidadi ◊ is tidòrius gràtzias a sa velocidadi fuant arrennéscius a evitai sa morti ◊ sa velotzidade de su tempus bos ispaventat e sa lentesa sua bos dispiaghet.
velòne vellòne
velòni , nm Definitzione guardavista, aprigu chi si ponet in is luxeras po badrare sa vista (is ogos) de sa lughe.
velotzidàde, velotzitàte velocidàde