abbaúnzu , nm: abbunzu Definizione
cosa fata male, improdhu, cosa chi faet disonore
Sinonimi e contrari
peca 1,
scioncu
/
abbunzadura,
aciorodhu,
coredhu,
impaputzu,
impiastru,
inciapudhu,
indróvigu,
irraminzu,
massipu,
mistréllia
2.
s'abbaunzu de un'àteru no si lu garrigaiat unu giòvanu de sa bidha ◊ su furisteri o malevadadu chi si garrigaiat s'abbaunzu passaiat de cobertore, corrudu e giutu a befe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
scandale,
saleté
Inglese
indecent,
indecency
Spagnolo
vergüenza,
grosería
Italiano
scóncio,
sconcézza,
porcherìa
Tedesco
Pfuscherei,
Anstößigkeit,
Schweinerei.
brutèsa , nf: burtesa Definizione
àliga (e fintzes ladamíngiu, merda), su èssere brutos, orrughedhu de cosa chi che intrat in s'ogu, o fintzes su male chi si faet
Sinonimi e contrari
brutia,
brutore,
brutura
/
malesa
| ctr.
limpidore,
netesa
/
bonesa
Modi di dire
csn:
b. de origa = zenia de grassu chi faghent sas ràndhulas de s'origra; b. de topi, de conillus, de brebei, de lèpuri, de bòi = ledàmine, cascasina
Frasi
seu cadhotzu: no dha bis cantu brutesa dhoi portu in peis cun su pruini de sa bia? ◊ sa brutesa de is animalis dha ponint po fai ladàmini
2.
una burtesa in s'ogu portu
3.
nemmancu sa calchina de Siniscola ti bastat a pulire sa brutesa, ca sempre giogulana pro profitu cantos ndh'as connotu ndh'as traitu (M.Sanna)◊ totu su chi amus fatu in pitzinnia nos paret oro de prima calidade e no brutesa de mala zenia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ordure,
saleté
Inglese
filth
Spagnolo
suciedad
Italiano
lordume
Tedesco
Schmutz.
brutòre, brutòri , nm Definizione
totugantu su chi, a meda, faet bruta una cosa, unu logu o a unu
Sinonimi e contrari
afatitu,
brutesa,
brutia,
bruturia,
cadhossímini,
cadranza,
crisore,
incràstiu,
lorra,
ludrinzu,
muga,
musucu,
sudre,
trojéntzia
| ctr.
limpidore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saleté dégoûtante
Inglese
filthiness
Spagnolo
suciedad
Italiano
luridézza,
sporcìzia
Tedesco
Schmutzigkeit.
incràstiu , nm Definizione
cosa bruta, chi imbrutat
Sinonimi e contrari
afatitu,
brutesa,
cadhossímini,
cadranza,
lorra,
muga,
sudre
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saleté
Inglese
dirt
Spagnolo
suciedad
Italiano
sporcìzia
Tedesco
Schmutzigkeit.
mistréllia , nf Definizione
cosa artefata pagu de bonu, chi faet fintzes male a dha papare
Sinonimi e contrari
abbaunzu,
impiastru,
improdhu
Frasi
ellus is mistréllias chi ant bogau a pillu immoi?! po cussu est chi funt totus a puntas a brenti!
Traduzioni
Francese
saleté,
saloperie
Inglese
dirt,
rubbish
Spagnolo
chapucería
Italiano
impiastro,
porcherìa
Tedesco
Hudelei,
Mischmasch.
múga , nf, nm: mughe Definizione
dhu narant po cosas diferentes, ma pruschetotu po su brutore bastat chi siat; a logos fintzes su fundhurúgiu de s'ógiu, de su cafè
Sinonimi e contrari
atiza,
cadassa,
crosta,
pagiagoda,
solla,
tizola
/
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
crisore,
lorinia,
lorra,
ludrinzu,
sudre,
trojéntzia
/
cidhica
/
mucra
| ctr.
limpiesa
Frasi
su linu si poniat a modhe in s'abba a manera de s'isòlvere sa muga chi aunit sas partes linnosas a sas tramas de tessonzu (G.Addis)
Traduzioni
Francese
saleté,
malpropreté
Inglese
dirt
Spagnolo
suciedad,
mugre
Italiano
sporcìzia
Tedesco
Schmutzigkeit,
Schmutz.
mughédhu 1 , nm Definizione
sodri, brutore, bestimentu brutu
Sinonimi e contrari
cadhossímini,
incràstiu,
muga
| ctr.
limpidore,
netesa
Frasi
gighet bestes cun su mughedhu a segare a fitas ◊ bogadiche cussu mughedhu e pònedi sa robba neta! ◊ custu istaiat in mesu de su mughedhu ◊ como s'abba est totue prena de mughedhu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saleté
Inglese
filth
Spagnolo
suciedad
Italiano
sporcìzia
Tedesco
Schmutzigkeit,
Schmutz.
mugósu , agt, nm Definizione
chi o chie istat sèmpere totu brutu, prenu de muga
Sinonimi e contrari
butzinosu,
cadhàniu,
cadhóciu,
cadrangiosu,
lortzorosu,
lurtinosu,
massautu,
pingosu,
sodrigosu
Frasi
mugosu, bogadichela cussa camisa bruta!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
d'une saleté dégoûtante,
crasseux,
sale (fig.),
sordide
Inglese
dirty (person)
Spagnolo
sucio,
mugriento
Italiano
sózzo
Tedesco
schmutzig,
schmutziger Mensch.
musínzu , nm Definizione
brutore bastat chi siat, ma mescamente sa cosa abbruxada chi abbarrat in is padedhas a parte de fora, sa crosta de is carradas puru
Sinonimi e contrari
afatitu,
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
crisore,
incràstiu,
lorra,
muga,
musucu,
sodri
Frasi
leit sa urva e comintzat a la trazare in terra lassendhe istiga de sàmbene e musinzu
Traduzioni
Francese
saleté,
malpropreté
Inglese
dirt
Spagnolo
suciedad
Italiano
sporcìzia,
sudiciume,
luridume
Tedesco
Schmutz,
Verkrustung.
píngu , nm Definizione
ógiu, grassu; su èssere grassos, fintzes su brutore grassu de sa pedhe sudada, chentza samunare, su fragu malu chi dhi essit / p. de usciadinu = fragu de abbruschiadura; acoglire su p. = tènnereche o piscare s'ozu, su grassu
Sinonimi e contrari
cadràngia,
caldíngiu,
muga
Etimo
ttrs, crsn.
Traduzioni
Francese
saleté,
puanteur
Inglese
filth
Spagnolo
mugre
Italiano
sudiciume,
lézzo
Tedesco
Schmutz,
Gestank.
sodrímini , nm: sordímini Sinonimi e contrari
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
muga,
sarrone,
sodri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saleté
Inglese
dirt
Spagnolo
suciedad,
mugre
Italiano
sudiciume
Tedesco
Schmutz.
súdre , nm Sinonimi e contrari
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
lorra,
muga,
sodri
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saleté
Inglese
filth
Spagnolo
suciedad,
mugre
Italiano
sudiciume
Tedesco
Schmutz.
tartàdhu , nm: tratadhu Definizione
muga meda, brutore a pígiu, a crosta
Sinonimi e contrari
brutore,
cadràngia,
cadhossímini,
caldíngiu,
muga,
sudre
Frasi
bae chi ti nche irménticant sos achicos de mama… as a issire prenu de tratadhu si cojubas chin cussa! ◊ su fracu de sa feche si misturabbat chin su fracu de su tratadhu ◊ sa franella no si cumprendhiat de ite colore fit de su tratadhu chi zuchiat
Etimo
ltn.
tartarum
Traduzioni
Francese
saleté
Inglese
filth
Spagnolo
suciedad,
mugre
Italiano
sudiciume
Tedesco
Schmutz.
tetulía , nf: titulia Definizione
brutore, brutesa, ma nau mescamente po cosas e atziones malas, fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu: in cobertantza, gente mala, nau a disprétziu
Sinonimi e contrari
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
lorra,
muga
/
ignagnaria
Frasi
in mesu de sa brutura o tetulia che pones a crochire sa utina…◊ su chi bos batint a dommo sunt titulias de che fulliare! ◊ tue ses unu muntonarju de titulia! ◊ cussu no fachet titulias che custa, a bochire ◊ aiat comintzau a fàchere titulias mannas garrigàndhesi paritzas pedhes ◊ incurdiolaos de su bíssiu, fachent calesisiat titulia ◊ custos pitzinnos mànicant titulias ◊ no so eo chi ti ndhe ceno sa vidha chi faches titulias! ◊ cussu est un'ómine puliu: de titulias no ndhe li àrtziat a conca! (G.Chironi)◊ tantu po lu cuntentare li at comporau una tetulia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saleté
Inglese
dirt,
dirty trick
Spagnolo
porquería
Italiano
porcherìa
Tedesco
Schweinerei.