irfrissuràre , vrb: isfressurare,
isfrisciurai,
isfrissurare,
sfrisciurai Definizione
bogare, segare sa frisciura de sa bentre de unu pegus pangau; in cobertantza e nau de gente, fàere css. cosa o ifortzu mannu po un'iscopu, po agiudare a unu
Sinonimi e contrari
irmatare
/
matanare,
ischissimignare,
smerai
2.
su tzeracu totu sa die si fachiat a cantos irfrissurànnesi a travàgliu cràtiu ◊ si sunt isfressurados fatendhe inchinos a noranta grados! ◊ apas pascéntzia: no t'isfrissures! ◊ unu tempus sa laorera fit totu a fortza de bratzos, a s'isfrissura isfrissura cun sos boes
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se mettre en quattre pour qqn.
Inglese
to leave no stone unturned
Spagnolo
echar los hígados,
desvivirse por
Italiano
farsi in quattro per qlc. o qls.
Tedesco
sich vierteilen.
irgrimàre , vrb: isgrimare,
sgrimai Definizione
andhare o fàere coment'e po si difèndhere, a s'iscabbúllere
Sinonimi e contrari
isghermire
Etimo
spn.
esgrimar
Traduzioni
Francese
se proteger,
se défendre
Inglese
to shield
Spagnolo
reparar
Italiano
schermire
Tedesco
schützen.
isagheràre , vrb Definizione
pèrdere o fàere pèrdere s'atentzione, o pentzare in àteru
Sinonimi e contrari
avallai,
iberiai,
iselembrare,
ismentare,
ivrasiare,
sbeliai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
distraire,
se distraire
Inglese
to divert (one's mind)
Spagnolo
distraer
Italiano
distrarre,
distrarsi
Tedesco
zerstreuen,
sich zerstreuen.
isarcàre , vrb Definizione
tènnere o pònnere isarcu, pèrdere de ànimu o lassare s'idea de pòdere fàere calecuna cosa, de pòdere arrennèscere, agiummai coment'e leare is arcas o fortzas
Sinonimi e contrari
ispantai,
isperigulare,
isporare
| ctr.
animai,
incoragire
Frasi
candho l'amus bidu frochendhe nos at isarcadu e torrados semus issegus, timindhe de no che pòdere colare de su nie ◊ si t'isarcas est peus: menzus, para corazu! ◊ depet èssere cosa mala, mih, a timire e a s'isarcare!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
décourager,
se désespérer
Inglese
to discourage,
to dispair
Spagnolo
desalentar,
desanimar
Italiano
disanimare,
scoraggiare,
disperarsi
Tedesco
entmutigen,
verzweifeln.
isbatizài, isbatizàre , vrb: sbatillai,
sbatizai Definizione
àere segamentos de conca cun ccn. cosa o chistione, iscúdere o atumbare a ccn. logu, pigare múngia, carda
Sinonimi e contrari
aciapuai,
atapai 1
/
atormentai,
imbatijare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se creuser la cervelle
Inglese
to bang,
to rack one's brain
Spagnolo
devanarse los sesos
Italiano
sbatacchiare,
lambiccarsi il cervèllo
Tedesco
sich den Kopf zerbrechen.
isbramíre , vrb rfl Definizione
fàere passare sa gana, papare meda, a s'airada, coment'e abbramios / avb. (nau de sa manera de papai) a s'isbramida = a isbrenúsciu, a meda
Sinonimi e contrari
abbudegare,
ilbramare,
mascare,
satzai
2.
pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ pro un'ispantzada a s'isbramida li tocat de cascare tota vida!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se rassasier
Inglese
to shiff oneself
Spagnolo
hartarse,
atracarse
Italiano
satollarsi
Tedesco
sich sättigen.
iscampiài , vrb: scampiai Definizione
fàere límpiu unu logu de sartu, fàere a logu campu; nau mescamente de s'aera candho si che pesant is nues o fintzes candho si faet lughe su mengianu
Sinonimi e contrari
isclarire,
ispalaciae,
ispanigai,
orbesci
Frasi
a fai su narboni bollit nai a iscampiai su buscu, limpiai sa terra, abbruxai sa linna po podi arai e seminai
2.
candu proit abarraus in sa barraca finas a iscampiai ◊ a pagu a pagu fiat iscampiendu: calàt su bentu e is nuis curriant ◊ su tempus malu est durau una mes'ora e pustis at iscampiau ◊ at iscampiau e si bit su soli
Etimo
ctl.
escampiar
Traduzioni
Francese
se rasséréner
Inglese
to clear up
Spagnolo
serenarse,
despejarse
Italiano
rasserenarsi del tèmpo
Tedesco
sich aufheitern.
iscampiàre , vrb Definizione
andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere!
Sinonimi e contrari
acarare,
acerare,
acherare,
acontrare,
acrarare,
afacare,
bídere,
cumparire,
essire,
imbraconare,
incarai,
inciarare,
ingiarare
/
ispalaciae
Frasi
si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus
2.
mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se montrer,
apercevoir dans le lointain
Inglese
to lean out,
to perceive in the distance
Spagnolo
asomarse,
divisar
Italiano
affacciarsi,
scòrgere da lontano
Tedesco
sich zeigen,
erblicken.
ischerbicàre , vrb: ischerbigare,
ischervicare,
ischervigare,
ischervixare,
iscrebigare 1 Definizione
segare sa mola de su tzugu, iscúdere su pistidhu a terra; andhare peri su logu (nau cun tzacu), andhare male, currendho de pòdere orrúere, bagamundhare de unu logu a s'àteru / logu ue si b'ischérvigat sa craba = malu, trotu meda chi no fait a dhui passai
Sinonimi e contrari
igerbedhare,
isperrumare,
ispistidhare,
issuludrare,
scerbedhai,
scerbigai
Frasi
l'aiant agatadu ischervijadu ca su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ chene nos ischervicare, nche colaimus in mesu de gurutinos e astrintòglios
2.
no bi at bisonzu chi l'ingote, sa mente mia, pro ischervigare (G.Ruju)◊ cussa boza tenza de m'ischervigare, cantu tenzo boza de cussa cosa! ◊ e a ue si ch'est ischerbigadu, cust'àinu, chi no lu poto agatare?! ◊ chi si esseret ischerbicau isse, a chircare! ◊ su tazu si ch'est ischerbicau dae su trèmene a s'abba ◊ cussos bolliant giuntos apare a giuale de figu e iscrebigados, gente deasi!…
Etimo
ltn.
*excervicare
Traduzioni
Francese
se casser le cou
Inglese
to run helter-skelter,
to break one's scruff
Spagnolo
romper el pescuezo,
abalanzarse
Italiano
fratturarsi la collòttola,
scapicollarsi
Tedesco
sich den Nacken brechen,
Hals über Kopf hinunterstürzen.
ischilziniàre , vrb: iscrezeniare,
iscrizeniare Definizione
cambiare de creze, de calidades, essire diferente de cumportamentu (fintzes in su sensu de essire educaos), de aerzu, de naturale / ómine, animale iscrizeniadu
Sinonimi e contrari
chilzeniare,
disgeniare,
ilgrezare,
imburdiri,
iscastare,
iseniare
Frasi
tra totu sos frades, cussu est s'únicu chi at iscrizeniadu ◊ sos àteros mannedhos ainue fia andhendhe pro ch'ischilziniare fint pastores issos puru
Traduzioni
Francese
se différencier,
différer
Inglese
to differentiate
Spagnolo
diferenciarse
Italiano
differenziarsi
Tedesco
sich unterscheiden
ischirchinàre , vrb: iscrichinare Definizione
coment'e iscutulare a forte, fruscinai, nau pruschetotu de movimentu chi faet incrubandhosi o furriandhosi a dónnia parte chie istat male, sentit dolore forte de no pòdere padire mescamente a bentre
Sinonimi e contrari
atapai 1,
fruschinare,
inchingiare,
iscoitai
/
foichinare
Frasi
cussos titones sunt fumendhe: totavia los as iscrichinados cun su sulavogu! (G.Ruju)◊ si est ischirchinendhe che colora de su dolore chi zughet
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se démener,
secouer
Inglese
to fidget,
to wiggle
Spagnolo
menearse
Italiano
dimenarsi,
scuòtere
Tedesco
sich hin und her bewegen,
schütteln.
ischisciàre , vrb Definizione
innisire su mucu e illimpiare su nasu
Sinonimi e contrari
inniscire,
ischiscire,
nesire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se moucher
Inglese
to blow one's nose
Spagnolo
sonarse
Italiano
soffiarsi il naso
Tedesco
sich schneuzen.
iscoitài, iscoitàre , vrb: iscoitzare,
scoetai Definizione
iscutulare sa coa; mòvere a cropu de dónnia betu comente faet su pische, su lampu e àteru (nau fintzes in su sensu de fuire); iscabbúllere, isfrancare
Sinonimi e contrari
ischirchinare
/
iscabbúllere
Frasi
bido su cane meu iscoitzendhe
2.
sos carabbineris truvant sos cavadhos e acudint a ndhe víere unu iscoitandhe in sa malesa ◊ sos lampos iscoitant de una parte a s'àtera de s'aera
3.
duos ant pilisau briga e sa muzere de s’unu est andhada a che iscoitare su maridu de manos de s'àteru ◊ deo voche apo iscoitadu dae manos de sos inimicos vostros!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
frétiller de la queue,
se démener
Inglese
to wag its tail,
to squirm
Spagnolo
colear,
menear,
escabullirse
Italiano
scodinzolare,
dimenarsi
Tedesco
schwänzeln,
sich hin und her bewegen.
iscollài , vrb: iscollare,
iscolliare,
iscrollare,
scoliai Definizione
andhare a passare o fragassare in is iscóglios; segare sa mola de su tzugu, orrúere male de s'istrupiare, andhare male, fàere sacrifícios po calecuna cosa / i. su pudhecu = comintzare sa domadura, abbituare a agguantare sa fune in trugu, avesare a si lassare pigare a fune
Sinonimi e contrari
istraventare
2.
in d-unu pennente, làssinat su zuvu e unu boe s'iscrollat e morit ◊ bi at zente gai fortunada chi ndhe faghet a cadhu e a pè e no s'iscollat ne truncat s'ischina! ◊ si puru no ti cheres iscollare, t'iscollas, si tantu est destinadu ◊ ite fadu chi nos at giutu a nos iscollare cojuèndhennos!…◊ daghi s'iscollant in sa ruta mala giamant su carru a los gíghere a pala (Cubeddu)
3.
Pitanu in s'oru de su cuile dhue teniat su palu apósitu po iscollare cadhos
Traduzioni
Francese
s'échouer,
se casser le cou,
Inglese
to break one's neck,
to hinder,
to spoil
Spagnolo
fracasar,
rompersepartirse la crisma,
estropear
Italiano
incagliare,
rómpersi l'òsso del còllo,
rovinare qlc
Tedesco
stranden,
den Hals brechen,
beschädigen.
iscòndhere , vrb: iscúndhere Definizione
pònnere o apartare a un'ala, essire e lassare unu logu, lassare in abbandhonu; si narat fintzes in su sensu de difèndhere, fàere sa parte a ccn./ pps. iscóndhiu
Sinonimi e contrari
lassai,
irbandhonare
/
defèndhere,
frànghere,
iscabbúllere,
iscundhire
Frasi
iscòndheti da èsseres mischinu! ◊ no mi poto iscòndhere de fàchere su dovere ◊ cantu bi apo gherradu pro m'iscúndhere dae tupas de prunatza e de tiria! (M.Tedde)◊ iscúndheti!
2.
fipo acuzonatu coment'e un'istratzu e solu Petenedha pariat chi naraiat: Corazu, za t'iscundho zeo! ◊ donzunu de cussos mortos depet àere iscúndhiu una bandhera
Etimo
ltn.
abscondere
Traduzioni
Francese
se dispenser,
esquiver,
fuir
Inglese
to avoid,
to shift
Spagnolo
eximirse,
esquivar
Italiano
esìmersi,
scansare
Tedesco
sich entziehen,
ausweichen.
iscordolàre , vrb: iscordulare 1 Definizione
andhare, afilare, su si pònnere e mòvere coment'e a cordone, a filera, foedhandho de bestiàmene meda (o fintzes de gente o àteru) chi si movet
Sinonimi e contrari
iscúrrere
Frasi
trubba sas bacas, za iscordolant!
Traduzioni
Francese
se diriger,
sortir
Inglese
to pour out
Spagnolo
fluir
Italiano
defluire
Tedesco
abfließen.
iscucuzàre , vrb: iscuguzare,
iscuzicare Definizione
tròchere o trantzire s'ammontu o calesisiat cosa chi ndhe carràgiat un'àtera; fintzes iscobèrrere cosa chi no s'ischiat
Sinonimi e contrari
immantare,
iscugudhai,
isfianzare,
ispannuliare,
scavannai
| ctr.
ammantai,
carragliare,
iscumpannare
Frasi
no t'iscuguzes ca est faghindhe fritu ◊ su colore de sa pedhe pariat prus iscuru de su grogore de s'arbéschia chi iscuzicabat sas pedulias chi ammorgodhabant sa domo
2.
in istiu amus iscuguzadu sa domo pro fàghere sa cabertura noa ◊ iscuguza sa padedha e bètache sos macarrones!
3.
lu teniant unu mese in s'ispidale e chentza pòdere iscuguzare ite teniat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
découvrir,
se découvrir
Inglese
to uncover,
to throw off one's clothes
Spagnolo
destapar
Italiano
scoprire,
scoprirsi
Tedesco
abdecken,
sich entblößen.
isculiàre , vrb Definizione
camminare faendho ballare is nàdigas, mòvere, iscutulare / andhare iscúlia iscúlia = andai cerri cerri, a s'innàiga innàiga, sedatendhe sas nàdigas
Sinonimi e contrari
inculiare,
isprusciare
Frasi
est ponenne paja de passos pro che isculiare cussos mermos chene sàmbene (M.Dui)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se dandiner
Inglese
to walk with a wiggle
Spagnolo
contonearse
Italiano
sculettare
Tedesco
sich in den Hüften wiegen.
isfogàre , vrb Definizione
essire, fàere foghe o betare a mare, nau de is errios
Frasi
su Tirsu isfogat acurtzu a Aristanis
Traduzioni
Francese
se jetter
Inglese
to flow into
Spagnolo
desembocar
Italiano
sfociare
Tedesco
münden.
isgangagliàre , vrb Definizione
erríere a iscracàlios, a tzérrios, mòrrere de s'errisu
Sinonimi e contrari
chighigliare,
iscacagliare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rire à se décrocher la mâchoire
Inglese
to split one's sides with laughter
Spagnolo
desternillarse de risa
Italiano
sganasciarsi dalle risa
Tedesco
sich krummlachen.