acodíe, acodíri , vrb: acudi, acudire, acudiri Definizione cúrrere a unu logu po ccn. o calecunu bisóngiu o apretu, bènnere, furriare a domo; fàere a tempus a una cosa, arrennèscere a sighire su chi narat s'àteru, a cumprèndhere luego / pps. acurtu e acudidu; acudi una cosa, de una cosa = fàghere a tempus a ndhe godire, leare, o àteru Sinonimi e contrari achipire, acosiare, acostai, aprobiai, assuprire, bènnere, ghirare, lòmpere / aúrrere Frasi candho l'ant bidu rutu sunt acudidos totu a ndhe lu pesare ◊ acudide a su fogu fuidu! ◊ acudei, sunt bocendi a unu! ◊ zente meda est acudia a dhos bíere ◊ àturus piciochedhus fuant acudendi a biri s'automóbbili ◊ sa zente acudit a su divertimentu ◊ si no acodint is de biginau a dhas istagiai ciai si donant una bona craminada!◊ si fia istada sola, comente aia fatu a ndhe acudire a inoghe?! 2. ndhe acudeint cun binujos e coidales iscalaviados ◊ candho as a acudire in letu de sida a ue est mamma tua sa fàcia frita ti at a iscaldire cun sa sua 3. nu apu acurtu a pigai su postali ◊ a sa sola totu custu traballu no l'acudo ◊ toca e agiudamí ca assinuncas no acudu! ◊ a mesudí no acudu a torrai ◊ cumenti fatzu in cuatru dis a ti acudi pantalonis e giacheta?! ◊ current pro acudire zoronada ◊ tui ca cannoscis sa língua tedesca, dhus acudis a cumprendi su chi narant? ◊ ita totu ses narendi, chi no ti acudu?! ◊ dèu cumentzu a bandai, chi potzu acudi postu ◊ innantis fis a lèpores e pudhas a cantu ndhe potias acudire! ◊ sa missa che at a èssere finia, ma chissai chi l'acuda! ◊ camminai candu teneis sa luxi, prima chi s'acudat s'iscuriu! Etimo spn. Traduzioni Francese accourir Inglese to run Spagnolo acudir Italiano accórrere, fare in tèmpo Tedesco eilen, rechtzeitig schaffen.

atraessàre , vrb: atraissare, atravessai, atressai, atrevessai, traessai* Definizione passare in d-unu logu andhandho de una parte a s’àtera, passandho in mesu; istare in giru; agatare po cumbinatzione o bènnere a betu, acanta; atressai si narat fintzes po cuncordare, fàere o pònnere bene una cosa; fàere unu terrenu (in costera) a traessas, a muros a istúturu Sinonimi e contrari aggrucare, atravigare, atreminare, atruessai, ruciare / atobiai, capitare, cumbinare Modi di dire csn: ite atraessas? = a ue ses andhendhe?; fai sa cosa candu atressat = candho capitat, si cumbinat de la poder fàghere Frasi lugosos siant sos caminos chi atraessant! ◊ pro bídere sa chi addoro dia atraessare su mundhu ◊ sa bidha est atraessata dae s'istradone 2. caminanne faghiat atintzione po no dhi atraessare in mesu de pes pículos de taulitas ◊ cussu cani, si mi atressat, nc'istupat a lestru! ◊ mi est atressau de biri su predi ◊ iscàvuant sa cosa aundi dhus atressat ◊ mi fiat atressau e m'iat nau de andai ◊ a su primu chi mi atressat arropu! ◊ fai chi is dimónius no si atressint ni in terra e ni in mari!◊ candu dhoi est su diàulu atressau, axiu tenis de fai atentzioni!… 3. pintas rosas de aici bèni atressadas chi ispantas 4. s'ortu, ca est in palinzu, l'amus totu atraessadu pro bi fàghere iscras Traduzioni Francese traverser, parcourir Inglese to run through Spagnolo atravesar Italiano attraversare, percórrere Tedesco überqueren, durchqueren.

bandhidàzu , nm Definizione su bandhidare, su essire a bandhidare Sinonimi e contrari bandhiadura, bandhidànscia, bandhidera, bandhidonzu, bandhulizu, bannidamentu Etimo srd. Traduzioni Francese fuite Inglese being on the run Spagnolo huida Italiano latitanza, banditismo Tedesco Verborgensein, Banditenwesen.

bandhidía , nf Definizione su bandhidare, su istare bandhidandho Sinonimi e contrari bandhiadura, bandhidànscia, bandhidazu, bandhidonzu Etimo srd. Traduzioni Francese fuite Inglese being on the run Spagnolo estar en paradero desconocido Italiano latitanza Tedesco Verborgensein.

bandhidónzu , nm Definizione su bandhidare, su istare bandhidandho Sinonimi e contrari bandhiadura, bandhidànscia, bandhidazu, bandhidia Etimo srd. Traduzioni Francese fuite Inglese being on the run Spagnolo estar en paradero desconocido Italiano latitanza Tedesco Verborgensein.

currellài, currellàre , vrb: currigliare, currillai, currillare, currilliai, currizare, currullai, currullari Definizione andhare a giru, istare a su curre curre, currendho de unu corrígliu a s'àteru; cúrrere aifatu a unu po dhu cracare / currillare cun s'unu e cun s'àteru = currilliai avatu de s'unu e de s'àteru Sinonimi e contrari currirzare, curritai, incorrillai, iscurrizare, scurrellai / perseghire / cobèrrere Frasi cun s'alta fantasia a currellare allargade su bolu, o versos mios (A.Casula)◊ s'istúdiu est s'iscusa po currellai in citadi ◊ est a totu dí currellandu ◊ Nanni recuit istracu de currizare ◊ sos crios istant currillandhe ◊ su sirbonedhu essit de sa foxina po currullari 2. mi ant currelladu che un'assassinu ◊ cussu currizat sas féminas ◊ a issus dhus bolia currullai fintzas a candu, médius, iant ascurtai ◊ las currizat che lupu chi giompet a s'anzone ◊ ite ti apo fatu, chi mi curriglias?! ◊ ancu lu currígliet s'espe! ◊ l’ant currigliadu e tentu ◊ citeisidha, chinonca is mortus si ndi pesant de sa tumba e si currulant! 3. apu fatu currullai sa conilla Etimo srd. Traduzioni Francese courir Inglese to run here and there Spagnolo correr Italiano córrere qua e là Tedesco hier und da laufen.

currènta, currènte , nf Definizione su cúrrere, su andhare currendho; una genia de ballu, su ballu de su curre curre / iscapai una currenta = illoràresi o tzucare a cúrrere Sinonimi e contrari culta, currela, currera, curridina, currinzu Frasi at iscapau una currenta chi no at bidu mancu su caminu ◊ zuchet sa cara ifriscada a sa currenta de su bentu Traduzioni Francese course Inglese run Spagnolo carrera Italiano córsa Tedesco Lauf.

currèra , nf Definizione su curre curre, su cúrrere Sinonimi e contrari culta, currela, currenta, curridina, currinzu, curtura, iscurrizu Frasi ammentat curreras a cadhu, catziadas, rebbotas ◊ ite fogosa e pàsida currera, sa tua!…◊ apustis de una currera de cuíndixi chilómitrus fiat fadiau ◊ sas pudhedras sunt in muta de currera Etimo srd. Traduzioni Francese course Inglese run, running Spagnolo carrera Italiano córsa Tedesco Lauf, Laufen.

cúrrere , vrb: curri, cúrriri Definizione andhare o fàere andhare cun lestresa manna, lestru de coitare meda, faendho tretu (o cosa) meda in pagu tempus; andhare aifatu a ccn. o de calecuna cosa, nau mescamente de is animales mascos chi istant apedhiaos a sa fémina; andhare aifatu de ccn po dh'aciapare, iscúdere, fàere fuire, bogare; àere cosa a parusu o consumare meda / pps. cúrridu, curtu, cúrriu; ind. pres. 1ˆ p. sing. cúrgiu, curzo, curro; cong. pres. 1ˆ p. sing. curra, curza, 2ˆ p. sing. curzas, 3ˆ p. sing. curzat, cruxat; ger. currindhe, currendho, currendu; verbu aus. àere e èssere: apo curtu, so curtu Sinonimi e contrari perseghire / sartiare Modi di dire csn: avb. èssere o fàghere curre curre, a su curre curre = sempri currendi, in pressi meda; cúrrere a tota fua = a cadhu fuindhe, cun canta fuliesa si podet; cúrrere a carrela aperta = chentza istrobbu, chentza impédumos; cúrrere su cadhu, s'àinu = fàghere a cúrrere su cadhu, s'àinu, cun setzidore subra; currit, currit e no fait tretu = istat a su faghe faghe ma chentza cabbale, coment'e caminendhe in sa rena; cúrriri coment'e unu cuadhu iscapau = a sa maconatza; lassare cúrrere = baliai, lassai a pèrdiri, no fàghere contu de un'ofesa o de àtera cosa pagu aggradéssida; cúrrere dinari a unu = chi ndhe balanzat cun fatzilidade; cúrrere che batu a pische = andhare a carchi cosa o logu chi piaghet meda; cúrriri centu lèpuris (in cobertantza)= istare o andhare ifatu de tropu cosas, cherrer fàghere tropu cosas Frasi po torrai a domu prus a lestru si dha pigat curri curri ◊ sos pisedhos sunt cúrridos luego a carrela ◊ sa zente est curta pro li dare azudu ◊ che un'isprammadu so cúrridu a su dutore ◊ ocannu in s'àrdia no bi apo curtu ◊ a su Corpus de Cristos current sos cadhos, chie andhat a sa portessione ◊ no curras s'ebba ca est próssima e li faghet male! ◊ ca est birgonzosu si ch'est curtu a intro comente at bidu zente ◊ sa calada si dha feus currendi 2. curriat coment'e una balla de fuxili ◊ belle e betzu, curriat che istedhu 3. mi ant curtu infatu sos canes ◊ nosu nci dhu depiaiaus èssi curtu de diora, e invècias in bidha dógnia istràngiu tenit sorti! ◊ chi andu a si dhu nai mi nci currit! ◊ chi dhu cruxat sa giustítzia! ◊ ancu dhu biant curtu de sa manu divina! ◊ sa giustítzia si dhu cúrgiat!◊ pressixedha… parit chi dhis cúrgiant is canis avatu! 4. su piciochedhu fut portandudeci sa craba aubi de su crabu po dha curri ◊ sas berbeghes depent èssere comintzendhe a bènnere in more: su mascru ndh'est currindhe calicuna ◊ currit centu lèpuris e no nd'impríngiat mancu unu! 5. a isse li curret su dinari chei s'alga! ◊ a sas festas bi curret sa zente che batu a pische ◊ in cussa domo bi curret sa peta chei s'abba ◊ cussos current meda sos macarrones ◊ a tie, cun su postu chi tenes, sa zoronada ti curret mancari no fetas nudha 6. e lassa cúrrere, no ti la lees pro donzi cositedha! Cognomi e Proverbi prb: chie curret prus leat primu ◊ su bisonzu ponet su betzu a cúrrere Etimo ltn. currere Traduzioni Francese courir, poursuivre Inglese to run (after) Spagnolo correr, perseguir Italiano córrere, rincórrere Tedesco laufen, nachlaufen.

cúrridu , pps: cúrritu, cúrriu Definizione de cúrrere Sinonimi e contrari curtu Frasi che un'isprammadu so cúrridu a su dutore ca sa pitzinna istaiat male meda ◊ ses cúrrida a sa gianna dassendhe sa faina ◊ sos pitzinnos ant cúrritu su palu Traduzioni Francese couru Inglese run Spagnolo corrido Italiano córso Tedesco gelaufen.

cúrsu , pps, nm Definizione de cúrrere; su andhare, su cúrrere de una cosa; orruga o bia magiore; genia de iscola po imparare calecuna abbilidade, un'arte, atividade de imparu Sinonimi e contrari cúrridu, curtu / crussus Modi di dire csn: c. de luna = su mese de sa Luna, su tempus chi bi ponet a fàghere unu ziru intreu a inghíriu de sa Terra; èssiri a cursus = èssere a cussos, a prentos Frasi fit cursu a irmòrrere su gas 2. su cursu de sa natura, de is astrus, su cursu de una muneda Etimo itl. Traduzioni Francese couru, cours Inglese run, main street, course Spagnolo corrido, curso Italiano córso Tedesco gelaufen, Hauptstraße, Kurs.

cúrtu , pps Definizione de cúrrere Sinonimi e contrari cúrridu, cursu Frasi ocannu in s'àrdia podia lòmpere su primu: coghi apo àpidu istrobbu e no bi apo curtu ◊ so istracu ca apo curtu meda ◊ addaghi mi so bidu in apretu so curtu a cussa domo e ant fatu sempre su médiu de mi azuare (G.Ruju)◊ l'apo curtu pica pica ma no so reséssidu a lu sighire 2. a úrtimu de austu su mardiedu fut curtu e no aus múlliu prus, dhas aus lassadas sicai Traduzioni Francese couru Inglese run Spagnolo corrido Italiano córso Tedesco gelaufen.

fadicàdu , agt: fadicau, fadigadu, fatigadu Definizione romasu cadidu, làngiu meda, andhau male meda de carres po fàmine o maladias, o fintzes de su tropu trebballare; nau de unu terrenu, chi giughet pagu sustàntzia Sinonimi e contrari afésiu, irmarridu, lagnu, mabagrabiu, marriu, scalarxiu, scariatzu, surgiu 1 | ctr. arrunzonadu Frasi una giunta de orzu no ti la nego, ca ses fadigadu: ma si ti firmas assazas su puntorzu! ◊ tres ndhe incontrat lanzos, fadigados, malancinidos e gai maltratos chi li ant fatu una tale impressione de zente essindhe dae sa presone ◊ coment'e unu calledhu fadigadu in pè no ti rezias de su fàmine 2. za l'ingrassat su logu fadigadu totu cussu ledàmine! Etimo srd. Traduzioni Francese affaibli Inglese run down Spagnolo agotado, consumido Italiano deperito Tedesco heruntergekommen, abgezehrt, abgemagert.

foressídu , agt: foressiu, forexidu Definizione de foressire; chi est essiu fora a bandhidare, chi est bandhidandho Sinonimi e contrari bandhidu, dogau / desessidu, dischissiau 2. ómines foressidos e pastores bi ant agatadu asilu in malas seras (S.Casu)◊ no cheria crèere chi sa família axuaiat sos foressidos, chi cuguzaiat sos betadomos ◊ medas de sos foressidos de Nure aiant su sàmbene atossicadu dae totu su male passadu ◊ sigo a iscríere allegàndhedi de custos bandhuleris foressios (C.Frau) Etimo spn. forajido Traduzioni Francese réfugié politique, en fuite Inglese outlaw, on the run Spagnolo forajido, prófugo Italiano fuoruscito, latitante Tedesco ausgetreten, flüchtig.

ilmarrídu , pps, agt: irmarridu, ismarriu Definizione de ilmarrire; chi est chentza fortzas de su fàdigu, de su langiore, de su tropu trebballu Sinonimi e contrari afésiu, fadicadu, istasidu, mabagrabiu, marriu, scalarxiu, scariatzu, surgiu 1 | ctr. arrunzonadu 2. e poto nàrrere chi apo fatu proa, però tenia su giuo irmarridu, mancu artziare podiat sa coa!(B.R.Carbone)◊ deo no poto currer ne trotare che cadhu topu, betzu e ilmarridu (Moretti) Traduzioni Francese affaibli Inglese run down Spagnolo agotado Italiano deperito Tedesco heruntergekommen.

immarríu , pps, agt: smarriu Definizione de immarrire; chi istat male de petzas, làngiu; chi est istracu meda / immarriu che àinu = istracu che àinu Sinonimi e contrari lagnu, marriu* / istracu 2. is duos fiant lómpios a sa funtana immarrios ◊ apustis de totu cussu viàgiu a pè furint immarrios ◊ trebballandho deasi funt immarrios ◊ commo seo immarriu e no sigo su contu ◊ fiais immarria ma custa iscutighedha de sonnu bosi at pausau! Traduzioni Francese affaibli Inglese run down Spagnolo agotado Italiano deperito Tedesco heruntergekommen.

incarrazàre , vrb Definizione iscúdere o andhare cun fuliesa a subra de s'àteru o de calecuna cosa; carragiare puru Sinonimi e contrari assaltizare, carrabbusai, imbestire, ruciare / incarralzare Frasi cun sos cadhos sunt faghinne atintzione pro no incarrazare a nemos colanne in sas carrelas ◊ po sorte no at passadu màchina, sinono dh'iat incarrazadu! Etimo srd. Traduzioni Francese heurter, tamponner Inglese to run into Spagnolo atropellar Italiano investire Tedesco anfahren.

indepidài , vrb: indepidare, ingepidai, inghepidare Definizione pònnere dépidu, fàere bufos, pigare sa cosa de pagare apustis Sinonimi e contrari | ctr. irdepidare Frasi e ita mi depemu, indepidai po ti acuntentai?! ◊ si est indepidau cun fusteti cun totu su dinai chi teniat! ◊ po fai custa domu mi seu ingepidau ◊ ant fatu sas cosas in mannu e si sunt indepidados ◊ is pòberos a bortas s'inghépidant po fàere sa festa (I.Patta) Etimo srd. Traduzioni Francese s'endetter Inglese to run into debt Spagnolo endeudarse Italiano indebitarsi Tedesco Schulden machen.

irbaléndhidu , pps, agt Definizione de irbalèndhere Sinonimi e contrari achénsidu, ammunzadu, fiacu, infrachiu, irbalesiadu, irmarridu, istasidu | ctr. briosu, folte, pasadu 2. semus totu irbaléndhidos de cantu semus istracos! Traduzioni Francese épuisé Inglese exausted, taken a short run Spagnolo agotado Italiano defatigato, esàusto Tedesco müde, matt.

ischerbicàre , vrb: ischerbigare, ischervicare, ischervigare, ischervixare, iscrebigare 1 Definizione segare sa mola de su tzugu, iscúdere su pistidhu a terra; andhare peri su logu (nau cun tzacu), andhare male, currendho de pòdere orrúere, bagamundhare de unu logu a s'àteru / logu ue si b'ischérvigat sa craba = malu, trotu meda chi no fait a dhui passai Sinonimi e contrari igerbedhare, isperrumare, ispistidhare, issuludrare, scerbedhai, scerbigai Frasi l'aiant agatadu ischervijadu ca su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ chene nos ischervicare, nche colaimus in mesu de gurutinos e astrintòglios 2. no bi at bisonzu chi l'ingote, sa mente mia, pro ischervigare (G.Ruju)◊ cussa boza tenza de m'ischervigare, cantu tenzo boza de cussa cosa! ◊ e a ue si ch'est ischerbigadu, cust'àinu, chi no lu poto agatare?! ◊ chi si esseret ischerbicau isse, a chircare! ◊ su tazu si ch'est ischerbicau dae su trèmene a s'abba ◊ cussos bolliant giuntos apare a giuale de figu e iscrebigados, gente deasi!… Etimo ltn. *excervicare Traduzioni Francese se casser le cou Inglese to run helter-skelter, to break one's scruff Spagnolo romper el pescuezo, abalanzarse Italiano fratturarsi la collòttola, scapicollarsi Tedesco sich den Nacken brechen, Hals über Kopf hinunterstürzen.

«« Cerca di nuovo