amminudài , vrb: amminudare,
amminujare Definizione
firchinare, segare, fàere a minudu, a orrugos piticos
Sinonimi e contrari
irminujare,
ispiculedhare
Frasi
amminuja sa preda chin sa matza e lassatila!◊ segamos sos rampos sicos e los amminudamos a bistrale ◊ mammai est amminudandhe unu pudhu pro sa chena
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
morceler,
débiter
Inglese
to break into pieces
Spagnolo
trocear
Italiano
spezzettare
Tedesco
zerstückeln.
arrogài , vrb: arrugae,
orrogai*,
urrugare Definizione
segare, fàere a orrugos, a bículos, bogare de pare
Sinonimi e contrari
agigotare,
ifasciare,
isciasciai,
iscorriolare,
istuturai,
ruciare,
secare,
staulai,
stronciai,
truncai
Modi di dire
csn:
arrogai su batísimu a unu = zenia de mineta: bisestrare, pònnere istrópiu; arrogaisí sa mola de su tzugu = rúere male meda, iscollàresi
Frasi
depu segai linna, ca oi chi no arrogu cancuna cosa mi tzacu! ◊ lassamí andai, deghinou arrogu totu! ◊ s'imbírdiu si arrogat in milla incuedhedhus
2.
si ti pigu ti arrogu su batísimu: ti fatzu a fitas! ◊ sa morti de sa mulleri dh'iat arrogau su coru e su pentzamentu
Traduzioni
Francese
casser,
briser
Inglese
to break
Spagnolo
quebrar,
romper
Italiano
rómpere,
infràngere
Tedesco
zerbrechen.
atochiàre , vrb: atzochiare,
atzuchiare Definizione
tzucare, andhare o intrare a unu logu cun fuliesa e fortza, prus che àteru po fàere male, furare
Sinonimi e contrari
lòmpere
Frasi
su marzane fit a rodeu in chirca de atzochiare a sos crapitos ◊ issu fit sèmpere su primu a atzochiare a mesu de s'abbolotu
Traduzioni
Francese
faire irruption
Inglese
to break into
Spagnolo
irrumpir
Italiano
irrómpere
Tedesco
eindringen.
disuníre, disuníri , vrb Definizione
iscrobare, illobare, istacare, istesiare s'unu de s'àteru, una cosa de s'àtera
Sinonimi e contrari
iscrobare,
scuncordai
| ctr.
aunire
Traduzioni
Francese
désunir
Inglese
to break up
Spagnolo
desunir
Italiano
disunire
Tedesco
trennen.
ifundhàre , vrb: ilfunnare,
irfundhare,
isfundai,
isfundhare,
sfundai Definizione
segare, bogare o abbasciare su fundhu de unu trastu; segare matas de fundhu (cantu prus in bàsciu, fintzes a paris de terra), bogare de arraighinas
Sinonimi e contrari
issundhare,
sciundorai
Frasi
no poto pònnere passu chi no s'isfundhat su terrinu in pes ◊ si ti seis in sa cradea su pesu tou l'irfundhat ◊ si li lompet a faladas de pè l'irfundhat su paneri!
2.
élighes, chercos, totu ant isfundhadu: su monte chei su campu est resultadu (B.R.Carbone)◊ sa binza betza isfundhandhela! ◊ sas arvuritas si ndhe isfundhant dai s'arzola e si che achedhant in sulcos ◊ su bentu paret chi ndhe isfundhet sos chercos ◊ custa figu si no dat frutu ifundhandhela!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
défoncer
Inglese
to break the bottom of,
to mow
Spagnolo
desfondar,
cortar a ras del suelo
Italiano
sfondare,
tagliare raso tèrra
Tedesco
den Boden ausschlagen.
illeuràre , vrb Definizione
istrecare is leas in sa terra arada o arandho
Sinonimi e contrari
illocinare,
ischelviare,
launai,
sleorai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
briser,
écraser les mottes
Inglese
to break clods
Spagnolo
desterronar
Italiano
rómpere le zòlle
Tedesco
umgraben.
immutzurràre , vrb: irmuciurrae,
irmutzurrare,
ismutzurrare,
smuciurrai Definizione
segare cosa (longa) a incurtzadura, lassandhondhe unu tretu
Sinonimi e contrari
arrogai,
ilmutzare,
ilmurrutzare,
immutzudhare,
irmurtzinare,
ismesujare,
ispuntai,
istuturai,
mutzurrare,
truncai
Frasi
ant immutzurradu sos ozastros pro los iferchire ◊ si si che sicat cussa inferchidura restas unu pirastru ismutzurradu ◊ su molinedhu che l'at immutzurradu su pódhighe mustradore destru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rompre,
casser
Inglese
to break
Spagnolo
romper,
partir
Italiano
spezzare
Tedesco
brechen.
irdentàe, irdentàre , vrb: isdentai,
isdentare,
sdentai Definizione
bogare o pèrdere dentes
Sinonimi e contrari
ilmarruncare
| ctr.
indentie
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
édenter
Inglese
to break the teeth
Spagnolo
romper,
perder,
sacar los dientes
Italiano
sdentare
Tedesco
die Zähne verlieren.
irrutiàre , vrb Definizione
trebballare sa terra de no èssere prus unu rutiu
Sinonimi e contrari
rúpere
Frasi
cherzo sa terra mia pro l'irrutiare e la pienare a binza e àrvures de olia
Traduzioni
Francese
défricher
Inglese
to break up
Spagnolo
roturar
Italiano
dissodare
Tedesco
urbar machen.
isarrigài , vrb Definizione
fàere male, pònnere dolore a is errigos (tretu bàsciu de s'ischina)
Sinonimi e contrari
iderrigari,
illumbai,
illumbedhare,
irrenare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éreinter
Inglese
to break the back of (s.o)
Spagnolo
desriñonar
Italiano
direnare
Tedesco
lendenlahm machen.
iscarbàre , vrb: iscarbiare,
iscarviare Definizione
iscambare, segare o iscosciare is carbas, is cambos mannos de is matas; fintzes iscúdere a carba, pigare a cropos de nae
Sinonimi e contrari
irbrancare,
iscarbiedhare,
strassalai
Frasi
mai ne tronos e ne lampos ant pótiu iscarbiare unu bratu foziu de cussu chercu
2.
sas cambas de sos éliches, gàrrigas de nibe, no aiant réghiu a su pesu e cada tantu si bidiant pendhendhe iscarbiadas
3.
zuchiat sos ocros iscarbiaos de dolore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abattre
Inglese
to break
Spagnolo
descuajar
Italiano
schiantare
Tedesco
ausreißen.
ischerbicàre , vrb: ischerbigare,
ischervicare,
ischervigare,
ischervixare,
iscrebigare 1 Definizione
segare sa mola de su tzugu, iscúdere su pistidhu a terra; andhare peri su logu (nau cun tzacu), andhare male, currendho de pòdere orrúere, bagamundhare de unu logu a s'àteru / logu ue si b'ischérvigat sa craba = malu, trotu meda chi no fait a dhui passai
Sinonimi e contrari
igerbedhare,
isperrumare,
ispistidhare,
issuludrare,
scerbedhai,
scerbigai
Frasi
l'aiant agatadu ischervijadu ca su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ chene nos ischervicare, nche colaimus in mesu de gurutinos e astrintòglios
2.
no bi at bisonzu chi l'ingote, sa mente mia, pro ischervigare (G.Ruju)◊ cussa boza tenza de m'ischervigare, cantu tenzo boza de cussa cosa! ◊ e a ue si ch'est ischerbigadu, cust'àinu, chi no lu poto agatare?! ◊ chi si esseret ischerbicau isse, a chircare! ◊ su tazu si ch'est ischerbicau dae su trèmene a s'abba ◊ cussos bolliant giuntos apare a giuale de figu e iscrebigados, gente deasi!…
Etimo
ltn.
*excervicare
Traduzioni
Francese
se casser le cou
Inglese
to run helter-skelter,
to break one's scruff
Spagnolo
romper el pescuezo,
abalanzarse
Italiano
fratturarsi la collòttola,
scapicollarsi
Tedesco
sich den Nacken brechen,
Hals über Kopf hinunterstürzen.
iscollài , vrb: iscollare,
iscolliare,
iscrollare,
scoliai Definizione
andhare a passare o fragassare in is iscóglios; segare sa mola de su tzugu, orrúere male de s'istrupiare, andhare male, fàere sacrifícios po calecuna cosa / i. su pudhecu = comintzare sa domadura, abbituare a agguantare sa fune in trugu, avesare a si lassare pigare a fune
Sinonimi e contrari
istraventare
2.
in d-unu pennente, làssinat su zuvu e unu boe s'iscrollat e morit ◊ bi at zente gai fortunada chi ndhe faghet a cadhu e a pè e no s'iscollat ne truncat s'ischina! ◊ si puru no ti cheres iscollare, t'iscollas, si tantu est destinadu ◊ ite fadu chi nos at giutu a nos iscollare cojuèndhennos!…◊ daghi s'iscollant in sa ruta mala giamant su carru a los gíghere a pala (Cubeddu)
3.
Pitanu in s'oru de su cuile dhue teniat su palu apósitu po iscollare cadhos
Traduzioni
Francese
s'échouer,
se casser le cou,
Inglese
to break one's neck,
to hinder,
to spoil
Spagnolo
fracasar,
rompersepartirse la crisma,
estropear
Italiano
incagliare,
rómpersi l'òsso del còllo,
rovinare qlc
Tedesco
stranden,
den Hals brechen,
beschädigen.
isconsiminzàre, isconsimizàre , vrb: iscosciomingiai,
iscossiminzare,
iscossimizare,
iscossomingiai,
iscussimintzare,
iscussiminzare,
scoscimingiai Definizione
bogare de pare, iscosciare, illascare, guastare male una cosa, nau mescamente de is peis o cambas de unu trastu; fàere dannu
Sinonimi e contrari
destrui,
dissantarare,
ildeossare,
irgangalistae,
isbabbarrare,
iscadapiare,
iscunsertare,
istracassare,
istraessare,
scannugai,
scosciai
| ctr.
conziminare,
ingrauciare
Frasi
si che la fúrrias gai, cussa cradea l'iscossiminzas, totu!
2.
donzi note l'iscrujuraiat s'àitu e chin sa robba l'iscussimintzaiat su semenatu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dégonder,
disjoindre
Inglese
to unhinge,
to break up
Spagnolo
romper,
destrozar
Italiano
sgangherare,
sconnèttere
Tedesco
aus den Angeln heben,
aus den Fugen bringen.
iscratzàre , vrb Definizione
segare a tiradura e isperradura, a iscórriu, naes, cambos e cosas deasi (fintzes bestimentu in sa cosidura)
Sinonimi e contrari
ilgratzare,
iscosciai,
scascellai
Frasi
no pighes a cussa camba ca est fine e ndhe l’iscratzas! ◊ comente mi so imbassiadu mi apo iscratzadu sos pantalones in mesu de ancas ◊ su limone si ndh'est totu iscratzadu de cantu ndhe zughet: cheriat afurcarzadu!
Traduzioni
Francese
déchirer
Inglese
to break by drawing
Spagnolo
arrancar
Italiano
divèllere,
scosciare
Tedesco
die Schenkel ausrenken.
iscumentàre , vrb Definizione
isconciare, betare apare (nau de màniga, èssere lasca, mòvere aintru de s'ogu de sa ferramenta)
Sinonimi e contrari
irfàchere,
isciasciai,
isconciare,
iscunsertare,
isordulare
| ctr.
cumentare
Frasi
sos coros cherent provaos e, candho benit, sa prova iscumentat cantu bi at ◊ irfriguraos in cada mermu, in cust’ísula nighedha che atramentu, iscumentant su rànchiu mutricore ◊ s'àinu chi t'iscumentet, a tie solu!
2.
seo andhau a su ferreri po mi fàere una pariga de cotzas po mi cumentare su marrone, ca dhu tenio totu iscumentau (M.Deiana)
Traduzioni
Francese
effarer,
disjoindre,
défaire
Inglese
to break up,
to destroy,
to dismay
Spagnolo
deshacer
Italiano
sgomentare,
sconnèttere,
disfare
Tedesco
erschüttern,
aus den Figen bringen,
zerstören.
istruncài , vrb: istruncare,
istrunciai,
struncai Definizione
segare a truncadura, fàere a orrugos segandho prus che àteru chentza ferramenta, a comente essit, chentza precisione (chentza bòlere o bolendho)
Sinonimi e contrari
arrogai,
istuturai,
truncare
2.
cuss'arroghedhu de civraxu, tostau e istrunciau de segadura, parriat segau de su maistu de carrus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
casser,
briser
Inglese
to break off
Spagnolo
tronchar
Italiano
stroncare,
spezzare
Tedesco
abbrechen.
istuturài, istuturàre , vrb: istuturrare,
stuturai Definizione
iscúdere a tuturros de origas; truncare, fàere a orrugos, a tuturros, a bículos (grussos)
Sinonimi e contrari
arrogai,
immutzurrare,
innànghere,
ismugrare,
istruncai
2.
no dhi ant a istuturai perunu ossu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rompre,
casser
Inglese
to break
Spagnolo
partir,
romper
Italiano
spezzare
Tedesco
brechen.
ruciàre , vrb: orrucrare,
rucrare,
rugare,
rugiare,
rugrare,
ruxare Definizione
segare, fàere a orrugos; passare in mesu de unu logu, agiummai coment'e ispartzindhodhu in duos orrugos; imbistire a màchina a unu o ccn. cosa / rugare s'arresionu, s'argumentu = segare in curtzu su chistionu, lassare su chistionu a mes'incumentu, a rugos, chentza agabbadu
Sinonimi e contrari
arrogai,
atraessare,
istruncai,
secare
/
ingruxai
/
imbestire 1
| ctr.
annànghere
Frasi
s'istrada noa at rugadu su cumonale in duos ◊ custa linna cheret rugada ca est longa ◊ sa sorte ti at rujadu sos passos de sa vida ◊ no mi tratenzo e rugo s'argumentu
2.
sas camineras rúciant zassos ruvosos ◊ no che rughes in mesu de su semenadu: cola a un'oru! ◊ chin custu viazu rucramus su mare ◊ che raxu at ruxadu rios, tancas, bidhas, serras ◊ in su caminu mi apunto pensamentosu candho mi ruxas ainnanti, pitzinna
3.
sa cane l'at ruxada una màchina ◊ frànghedi a un'ala no ti rughent sas màchinas!
Etimo
ltn.
cruc(u)lare
Traduzioni
Francese
rompre,
casser,
traverser,
heurter
Inglese
to break,
to cross,
to run into
Spagnolo
partir,
cruzar,
atropellar
Italiano
spezzare,
attraversare,
investire
Tedesco
brechen,
durchqueren,
überfahren.
scerbigài , vrb: scervigai Definizione
segare sa mola de su tzugu, fèrrere is crebedhos de asegus (su gatzile) a terra, orrúere de mala manera, andhare male
Sinonimi e contrari
ischerbicare*
Traduzioni
Francese
se casser le cou
Inglese
to break one's neck
Spagnolo
romperse la crisma
Italiano
rómpersi il còllo
Tedesco
den Hals brechen.