intestài, intestàre , vrb Definizione fàere in paperi, pònnere una cosa in propriedade a númene de ccn.; prnl. fàere su tostorrudu, su perrigónchinu, abbetiare insistendho in s'idea sua chentza bòllere iscurtare s'àteru Sinonimi e contrari abbetiae, acorrochinare, aperrighinare Frasi li aiat intestadu unu libbereto in sa Posta e che li poniat sa paga donzi mese ◊ totu su chi seus alloghendi oi est intestau a su mundu de cras (F.Pischedda) 2. si est intestadu de no chèrrere manigare e no bi at àpidu médiu de lu cumbínchere! Traduzioni Francese mettre au nom (de), s'entêter Inglese to head Spagnolo poner a nombre de, obstinarse Italiano intestare Tedesco auf den Namen eintragen, sich versteifen.

intúllu 1 , nm Definizione su intullai / bufai a i. = tot'a unu corpu, chentza torrare àlidu, totu a una sulada, a bruncu Sinonimi e contrari ingúlliu, intullada, tirone Frasi a intullu e chen'e tassa dhis praghit a suciai! ◊ est bufendi a intullu de su butiglioni ◊ si ndi benit a domu a iscrucullai, po isciri, si acostat ischenceriosa a s'acajolu e bufat a intullu s'acuardenti ◊ at bufau una tassa de àcua in tres intullus Etimo srd. Traduzioni Francese régalade (boire à la) Inglese poured down one's throat Spagnolo beber a gollete Italiano garganèlla Tedesco in den Mund gießen.

iscacagliàre , vrb: iscacalliare, iscracalare, iscracalliare, scracagliai Definizione erríere meda, a iscracàlios, a tzérrios, a boghe arta; nau de is pudhas puru, candho si pesant a boghes timendho Sinonimi e contrari chighigliare, ghirghilliare, iscrocuedhai, isgangagliare Frasi naraiat totu custas larédhias iscacagliendhe che unu macu 2. s'ischidant sos pudhos de onzi corte e iscacàgliant umpare a s'assuconu (P.Cabras) Etimo srd. Traduzioni Francese rire aux éclats Inglese to laugh eccesssively Spagnolo reírse a carcajadas Italiano rìdere smoderataménte Tedesco schallend lachen.

iscudiscúdi , avb Definizione manera de andhare mautu mautu, abbellu abbellu de no si fàere intèndhere o sapire Sinonimi e contrari brainubbràinu, cucutinu Etimo srd. Traduzioni Francese en tapinois Inglese very quietly Spagnolo a la chiticallando Italiano quatton quattóni Tedesco heimlich.

iscúgia 1 , nm, nf, avb: ascuse, iscuja 1, iscuju, iscusi, iscúsia, iscúsiu, iscússiu, iscusu, iscuxu, scusi 1 Definizione sa cosa chi si narat a s'àteru acanta a s'origa, chentza chi mancu s'intendhat sa boghe, a manera de no dh'intèndhere is àteros chi funt acanta / a s'i. = manera de fuedhai a boxi bàscia de no s'intèndiri si no si fuedhat in s'origa, fintzes a cua, chentza chi dhu potzat biri e mescamente intèndiri un'àteru; a iscusi miu = chentza ndhe ischire nudha deo, a cua dae me Frasi si totu sos iscúsios si fint naraos a forte, aiamus disizau d'èssere surdos! ◊ nesi a s'iscuxu, pustis a boghe alta ◊ aferrat su camareri a su bultzu e a s'iscuja li porrit cosa a orijas ◊ ti lu naro a s'iscúgia ◊ mi at mutiu e a s'iscúsiu mi at nau una cosa ◊ fipo ridendhemila a s’iscússiu ◊ lis daent a s'iscuxu consizos malos 2. dh'as fatu a iscusi miu ◊ nara! nara! o cosa a iscusi est? ◊ a s'iscusi dh'istimu ◊ bido inimigos dendhe a s'iscuxu consizos de cundennados ◊ bufat binu a iscúsia de sa mama ◊ bi l'at nadu a iscuju dae íscios Cognomi e Proverbi prb: mali fatu a iscusi, a claru gei essit Etimo ltn. absco(n)se Traduzioni Francese à voix basse, en cachette Inglese softly, in secret Spagnolo en voz baja, a escondidas Italiano sottovóce, di nascósto Tedesco leise, heimlich.

ispalesónzu , nm Definizione su giare o fàere a ischire a craru, nau mescamente de s'acabbamentu de cójua, candho is parentes de s'ómine andhant a domo de sa fémina po assegurare sa cójua Sinonimi e contrari assecuronzu, cojancraru, ispalexinzu / cdh. palisugnu Traduzioni Francese action d'être évident Inglese revelation Spagnolo manifestación de que dos novios se van a casar Italiano palesaménto Tedesco Offenbarung.

ispendhulàre , vrb Definizione èssere pendhe pendhe o orrúere segau a orrugos, nau de bestimentu iscorriau Traduzioni Francese mettre un tissu en lambeaux Inglese to hang in rags Spagnolo caer a jirones Italiano sbrendolare Tedesco in Fetzen herabhängen, in Fetzen herunterhängen.

istracibàu , agt: istraciubau Definizione nau de ccn., chi est bestiu de tzapulina; nau de orrobba o bestimentu, chi est totu arrogau, a iscórrios Sinonimi e contrari istratzolau, pedhitzoni Frasi su pòburu managu est totu istracibau, a bértua isbuida istontonendu in s'arruga (S.A.Spano)◊ Maria portàt sempri su bistiri béciu e de cantu fiat istraciubau fiat abarrau chena de oru Etimo srd. Traduzioni Francese déguenillé Inglese tattered Spagnolo rasgado, a jirones Italiano sbrindellato Tedesco zerlumpt.

ladhagiòne, ladhajòne, ladhajòni , nm: ladharione, ladharone, ladherone Definizione ladamíngiu a orrugu grussu e tostau chi is animales (mescamente lanosos) portant pèndhe pèndhe apicigau a sa lana, a su pilu; ladharione funt puru a logos is birillas chi faet su crecu (bonas fintzes po giogare) Sinonimi e contrari àdhara, cadhajoni, dhàdhara, gradhajone, ghiritoni / cdh. tzacadhoni Frasi est tundhendhe lana e ladharione! Etimo srd. Traduzioni Francese éclaboussure Inglese dung Spagnolo sirle pegado a la lana Italiano pillàcchera Tedesco Kotfleck.

maculài 1, maculàre , vrb: magulare, margulare Definizione pònnere màcula, neghe, pecu, fàere dannu a s'onore, a sa salude Sinonimi e contrari macrare, nesicare, tacare, tunconire Frasi su sèmene de sa figu, bellu e tundhu, ti màculat sa vida e s'onore e ti atirat sas befas de su mundhu (B.Mureddu)◊ no sias contr'a mie risentida, no timas chi ti màcule sas alas po custa nova falsa chi est essida ◊ mi at maguladu sa pessone cun nésigas e dólimas, corchendhe fora Etimo srd. Traduzioni Francese abîmer, détériorer, tacher Inglese to spot Spagnolo malear, echar a perder Italiano magagnare, macchiare Tedesco beflecken.

majonèta , nf Definizione genia de fémina bècia, fata a pentzamentu, chi nanca iat a bènnere su note de Pasca de is Tres Gurrès a batire giogos a is piciochedhos… Sinonimi e contrari befana Terminologia scientifica fnt Traduzioni Francese "befana" Inglese befana (kindly old witch who brings children toys at Epiphany) Spagnolo vieja que trae regalos a los niños para los Reyes Italiano befana Tedesco Befana, alte, gerechte Hexe, die, nach der italienischen Volksüberlieferung.

malaggàna , nf, avb Definizione genia de tréulu de s'istògomo, ma mescamente mancamentu de gana, o gana contrària de fàere calecuna cosa / a m., de m. = contr'a sa volontade, chentza ndh'àere gana Sinonimi e contrari agrúngiu, ganamala, isvilimentu / malaboza 2. puru de malaggana, si ponit in camminu e bandat a sa bidha acanta a circai unu gopai Etimo srd. Traduzioni Francese à contrecœur Inglese unwillingly Spagnolo de mala gana, a regañadientes Italiano malvolentièri Tedesco ungern, widerwillig.

megài, megàri , vrb: amegai* Definizione m. a, de…: èssere apunta a…, acanta a…, èssere faghindhe… (si podet nàrrere de su presente e fintzes de su passau, imp.) Frasi megàt de si fai una barca ◊ eita megat de sutzedi? ◊ megas de mi fai su chilighiti ◊ murighendi in sèi in sèi si megàt: Oi etotu bollu imparai a ligi ◊ ita megas de arrallai? ◊ ita megas de fai? ◊ no intendis su chi megant de ti nai?! ◊ bah, dèu megu a nci andai: adiosu! Traduzioni Francese être sur le point de… aller + v. Inglese to be going to… Spagnolo estar para, estar a punto de… Italiano èssere nell'atto di… Tedesco im Begriff sein (Inf.), gerade.

nesicàre , vrb: nesigare Definizione fàere nésigas, lassare nésiga, calecuna neghe, guastu (mescamente a gente, animales, frutuàriu) Sinonimi e contrari guastai, maculai 1, neciare Frasi sos sinnos nostros nésigant totue (P.Fogarizzu) Etimo srd. Traduzioni Francese abîmer Inglese to turn bad Spagnolo echar a perder, estropear Italiano magagnare Tedesco verderben, faulen.

noantàmas , cng: nointamas, nointames, nointàmene, nontamus, notammis Definizione (cng. cuncessiva) genia de foedhu chi giaet un'idea de cosa contrària: cun totu cussu…, no solu de…, no solu no…; po giare prus fortza a su chi si narat, s'impreat coment'e po repitire unu foedhu / noantamas de... antzis = no de..., no solu… antzis, fintzas Sinonimi e contrari tamen*, mancumale, prusaprestu / cdh. nointamu Frasi nointamas sas cosas sunt andhadas a su revessu (G.Ruju)◊ si est cugudhadu in cara che batia frisca, nointamas l'ant connotu ◊ no apo mai crétidu in cussos contos, nointamas in su pessamentu mi prammizaia totu sas naravellas intesas dai sos mannos 2. nointamas at faedhadu male de me, ma de tota s'eréntzia ◊ nointames de sere a cadhu a sa nuda, no rezo mancu in sedha! ◊ nointamen de mi frimmare, devia andhare piús lestru ◊ notammis a no torrare a nàrrere nudha, ma fut issu etotu a andhare in agiudu a chie ndhe teniat bisóngiu 3. no solis ant bidu sa pupa de s'ómine, ma l'ant finas connotu, nointamas! Traduzioni Francese cependant, malgré, néanmoins Inglese in spite of, however Spagnolo sin embargo, a pesar de Italiano tuttavìa, nonostante, nondiméno Tedesco auch wenn, obwohl, trotzdem.

oróru , avb: aroru Definizione acanta a s'oru, in totu su tretu de is oros Frasi fiu cichendi isparau ororu de cresura ◊ su fogu fuidu s'est frimmu totu ororu de istrada ◊ so andhadu ororu de riu ◊ in cue sas piantas sunt créschidas ororu de sa trempa Etimo srd. Traduzioni Francese tout le long de… Inglese along the edge Spagnolo a lo largo Italiano lungo i màrgini Tedesco die Ränder entlang.

palaborcédhu, palabrocédhu, palabrochédhu , avb: palaporcedhu Definizione a p. = pigau (prus che àteru pipiu) a codhirone, betau in palas de un'àteru cun is bratzos poderaos a tzugu e cun is cambas in fiancos a tretu de chintzu a dhas poderare su mannu chi portat su piticu deosi Sinonimi e contrari cadhigarone, cocolloi, codhedhu, codhicorona, codhubalone Frasi is buratinus s'iant atuau a Pinóchiu a palaporcedhu Etimo srd. Traduzioni Francese à califourchon Inglese astride Spagnolo a horcajadas Italiano a cavalcióni Tedesco rittlings.

palturíre , vrb: parturire, parturiri, pastorire Definizione nau de fémina príngia, su ndhe fàere su fedu nou Sinonimi e contrari iglierare, infendiai, insinnigare, iscendiai, springiai Frasi fortuna a tie e a su segundhu daghi pastoris isetendhe su fizu! ◊ at parturiu e fatu dus pipius totu a una brenti ◊ a parturire a s'ispidale! Terminologia scientifica ssl Etimo itl. Traduzioni Francese accoucher Inglese to give birth Spagnolo parir, dar a luz Italiano partorire Tedesco gebären.

pedinzòne , nm Definizione ufradura chi faet su fritu, prus che àteru in manos o in peis, e faet a iscrafíngiu Sinonimi e contrari filinzone, maninzone, pilinzone, pirignone*, zelone Terminologia scientifica mld Traduzioni Francese engelure (aux pieds) Inglese chilblain Spagnolo sabañón a los pies Italiano gelóne (ai pièdi) Tedesco Frostbeule (an Füßen).

péri 1 , prep Definizione inditat logu (e fintzes tempus) ue si camminat, s'istat / perinnoi e perinnè = perilloi e perillai, peri su logu Sinonimi e contrari per / in Frasi sos funnos isterriant sos bratzos peri sas àgheras ◊ peri sos tempos azis piantu males de su disterru ◊ sos emigrados triballant peri sas terras anzenas ◊ sa crabitedha che l'ant isvighinzada peri sas camineras ◊ sas rúndhines si sighiant peri sos chelos ◊ is piciochedhus nci essint po s'ispassiai per'innòi e per'innia ◊ peri is arranconis no dhui at abarrai cambu! ◊ sunt ispartos peri su logu ◊ est andhadu peri tota sa Galilea 2. custu santu fit nàschidu peri su treghentos pustis de Cristos Etimo ltn. per Traduzioni Francese à travers Inglese through Spagnolo por, a través de Italiano attravèrso Tedesco durch.

«« Cerca di nuovo