ammagagnàre, ammagangiài , vrb: magagnare* Definizione fàere totu a maganzas, a màncias, guastu Sinonimi e contrari atufai, guastare, magunire, marcitai / ammaladiai, apuntorai, atzacorare, demare, ilmaladiare, inciacai, tunconire Frasi ammagagnare su frutuàriu, su saludu Traduzioni Francese abîmer, gâcher Inglese to spoil, to corrupt Spagnolo estropear, corromper Italiano guastare, corrómpere Tedesco verderben.

anneciàre , vrb: neciare* Definizione pònnere nècias, magàngias, fàere guastu, pònnere neghe Sinonimi e contrari ammaciae, nesicare Traduzioni Francese abîmer, détériorer, ronger Inglese to rot Spagnolo estropear Italiano magagnare, cariare Tedesco verderben, angreifen.

arruínu , nm: orroghina, roghina* Definizione dannu mannu, meda Sinonimi e contrari desacatu, isciàsciu Frasi sa campagna est tota un'arruinu: àlvures istratzadas, trigos chi parent apeigados Traduzioni Francese ruine Inglese ruin Spagnolo ruina Italiano rovina Tedesco Verderben.

corrúmpere , vrb: currúmpere, currúmpiri Definizione guastare, nau mescamente de su cumportamentu, de is ideas de unu, ma fintzes de cosas de papare Sinonimi e contrari coeciare, ingolofiare / marcitai 2. s'arangixedhu chi apu postu suta de ispíritu est currumpendusí ◊ su binu si est corrúmpiu Traduzioni Francese corrompre Inglese to corrupt, to rot Spagnolo corromper Italiano corrómpere, guastarsi Tedesco verderben.

guastài, guastàre , vrb Definizione fàere guastu, iscónciu o dannu a calecuna cosa; pudrigare, nau de cosas de papare / pps. guastadu, guastau, guastu Sinonimi e contrari addagnai, bastare 1, irguastae, iscunsertare, pèldere / ammagagnare | ctr. arragnare, aconciai Frasi no est totu curpa de is fogus si sa campagna s'est guastendi ◊ amus guastu sa màchina a fortza de li pònnere bàrrios a tropu ◊ no la ponzas a segare cosa tosta, sa fórtighe, ca la guastas! ◊ sas arburedhas las at totu guastas su bentu ◊ custas lampadinas, po comenti funt postas, bastat chi si ndi guastit una e non si alluint mancu is àteras 2. cussu mànigu si est guastu, lassadu fora de su frigoríferu ◊ sa cosa cota puru cheret menzus posta in friscu, ca sinono si guastat Etimo itl. Traduzioni Francese gâter, abîmer Inglese to ruin, to spoil Spagnolo estropear Italiano guastare, danneggiare, rovinare, avariare Tedesco beschädigen, verderben.

ingolofiàre , vrb Definizione cumbínchere, comporare a unu cun promissas, dinare o àteru Sinonimi e contrari coeciare, corrúmpere, imbalaucare, improsae Traduzioni Francese embobiner (fig.), corrompre Inglese to reel, to bribe Spagnolo sobornar, cohechar Italiano abbindolare, corrómpere Tedesco betrügen, verderben, bestechen.

iscaminài , vrb: iscaminare, scamminai Definizione coment'e bogare de su camminu giustu e bonu de s'onestade, de su fàere su dovere, cumbínchere o tròchere a fàere male; essire o trantzire fora de camminu Sinonimi e contrari discaminare, isciambedhare | ctr. incarrebai Frasi dego non ti cherjo iscaminare, si tue ti cheres fàchere a pride, però pèssabbi! 2. no iscamines dae s’àndhela, sinono rues! Traduzioni Francese pervertir, dévoyer Inglese to misleed, to pervert Spagnolo pervertir Italiano pervertire, traviare Tedesco verderben, verführen.

maciàre , vrb: ammaciae, manciai, manciare, mantzare Definizione fàere marcos de diferente colore, magas de brutore, mescamente de cosa chi no ndhe andhat; pònnere intzimia de maladia, de guastu; nàrrere fàulas chi noghent a s'onore de s'àteru Sinonimi e contrari macrare, tacare / aciacai, anneciare, colpire, inciacai, tunconire, ticai / innoriare, ofèndhere Frasi sas berveches marciavant de biancu e de sonos sas umbras de sas notes e de sas dies 2. in is intragnas de sa mama sua at pigau una carri manciada de su pecau 3. càgliadi, limba isfrenada, su bastante mi as manciadu! ◊ si in conca tua no ti seras, ti sighis a mantzare s'onore! Etimo spn. Traduzioni Francese tacher, gâter, corrompre Inglese to stain Spagnolo manchar, malear Italiano macchiare, bacare Tedesco beflecken, schädigen, verderben.

mariolàre , vrb: ammariolare Definizione pigare a ingannu, cun ispedientes a manera de portare s'àteru a su chi si bolet / fàghere sa cosa mariolamariola = a trassa, a sa fraissina Sinonimi e contrari abbovai, abbuvonare, coluvronare, imbaucare, imbusterai, improsae, ingannai, ingrangugliare, piocai, trampai Frasi Pilatu timet mascamente sa traganza de sa piata mariolada dai sos inimigos de Gesús Etimo itl. mariolare Traduzioni Francese duper, tromper, corrompre Inglese to cheat, to corrupt Spagnolo engañar, estafar Italiano imbrogliare, corrómpere Tedesco betrügen, verderben.

nesicàre , vrb: nesigare Definizione fàere nésigas, lassare nésiga, calecuna neghe, guastu (mescamente a gente, animales, frutuàriu) Sinonimi e contrari guastai, maculai 1, neciare Frasi sos sinnos nostros nésigant totue (P.Fogarizzu) Etimo srd. Traduzioni Francese abîmer Inglese to turn bad Spagnolo echar a perder, estropear Italiano magagnare Tedesco verderben, faulen.

passàe , vrb: passai, passari, passare Definizione in su sensu de su movimentu, andhare de unu puntu, de unu logu, de unu tretu a un'àteru, de una parte a un'àtera; in su sensu de su tempus, menguare, bènnere mancu, ispaciare una dura (e, coment’e nm., su tempus de sa vida), o fintzes impreare su tempus; acabbare, tènnere acabbu; nau de frutos, ispaciare su sabore bonu, èssere fora de su méngius tempus po dhos papare; fàere acabbare ccn. cosa / ger. passenno Sinonimi e contrari cobai, sciadhie / èssere, nàrrere | ctr. abarrai, durai, firmai Modi di dire csn: fàghere a su passa passa = chi che passat una, duas, tantas bortas fintzas chi una cosa si irméntigat; passai de conca = essire de conca, irmentigare; passai su trigu in ciuliru = fàghere in chiliru; passare ora = abarrai aici, sentza de fai nudha, a chistionu; passa die bona! = itl. buona giornata!; passare maladia (nadu sempre pro tempus passadu)= àere tentu maladia; passat goi e goi… = est cumbinadu chi..., est acontéssiu ca…; passare sa veridade a unu = nàrriri, contai sa beridadi; passai in palita = arrebbussai; passare su fàmine, su sidi, su fritu = catzare su fàmine, su sidi, bogare su fritu; passa passendhe = in passera, in su tempus e in su logu chi unu colat Frasi at passau s'arriu a cuadhu ◊ est passau su trenu ◊ sa luxi passat in is isperraduras ◊ me in sa fentana oberta passat su bentu ◊ in cussa carrela non bi passat màchinas ◊ Fulanu candho beniat a bidha passaiat in domo pro nos saludare ◊ pro intrare a binza tocaiat de passare in logu anzenu ◊ – Bistu m'eis a fillu miu? – Unu innòi ndi at passau! 2. mi nc'est passau su tempus ◊ ierru malu eus passau ◊ babbu in binza passaiat su tempus curendhe sos fundhos ◊ at passau sa noti sentza de dormiri ◊ sa maista est abarrara atenta ascurtendi cumenti dognunu at passau is vacantzas ◊ Tamasu iat passau annus medas de trabballu grai e sacrifítzius mannus 3. li at dadu malu passare 4. sa fruta candu si passat si púrdiat ◊ cussa petza est passada: est cumentzendi a fragai ◊ custa cosa ch'est passada a fogu ◊ sunt passendhe a fogu sos sartos 5. bufa su gafè ca ti passat su sonnu! ◊ chi ti pongu manu a pitzus, piciochedha, ti passant is ischinnitzus e totu sa furighedha! ◊ sa limonada passat is cursus ◊ no istes a su assaza assaza, ca ti che passat sa gana! ◊ passau austu, passat sa basca meda ◊ su dolore no mi est passadu ◊ cussa cuntentesa mi agguantaiat pagu, beniat semper carchi cosa a mi la fàghere passare ◊ passa passendhe, candho recuiat, cussu si che furaiat sempre carchi cosa 6. fàghela como, cussa cosa, ca faghet a su passa passa e ti ndhe irméntigas! ◊ m'abbàida, ca nachi faghia cudhu cumandhu: at fatu a su passa passa e so ancora gai! ◊ ti fato passare sa beridade ◊ mi at passau totu cussu chi mi est sutzédiu ◊ iscat chi passat custu, custu e cust'àteru: eco tota s'istória! 7. a tibi ti passat totu, ca ses ricu! ◊ a isse za li passat, si fintzas faedhat male, ca est criadura 8. cussu est gai ca at passadu sa melinzite ◊ de candho at passadu cussa maladia, bene cun bene no bi est sanadu prus ◊ mischinu, dh'ante fatu presoneri e nd'at passau de fàmene e fritu!… Etimo ltn. passare Traduzioni Francese passer Inglese to pass Spagnolo pasar, transitar Italiano passare, transitare, trascòrrere Tedesco durchgehen, vorbeigehen, vergehen, verbringen, verderben.

perdisciòne , nf: perdissione, perditzione, perditzioni Definizione su pèrdere, su perdimentare, su andhare male de sa cosa / èssere a p. = (nau de ccn.) macu deretu, chi no faet a ndhe fàere supa Sinonimi e contrari disperdíssiu, isperdíciu 2. est a perdissione cussa cosa: no ndhe lucuramus nudha! Traduzioni Francese perdition Inglese ruin Spagnolo perdición, desperdicio Italiano perdizióne Tedesco Verderben.

pestulèssa, pestuléssia , nf Definizione maladia mala apicigosa chi s'ispraghet e cundhit gente meda; in cobertantza, css. cosa mala meda, dannosa Sinonimi e contrari apesta 2. a bias pariat una beneissone, àteras una pestulessa ◊ cudhu portale timiu e rispetau… como si frimmant medas pro pissiare comente a unu restu de pestuléssia! Etimo spn. Traduzioni Francese épidémie Inglese pestilence Spagnolo pestilencia Italiano pestilènza Tedesco Pestilenz, Verderben, Unheil.

pordiài , vrb: apudrigare, prodicare, prudiae, prudicare, prudigare, pudrigare, purdiai, purdigare, putriare, putricare Definizione nau de totu su chi est vegetale o animale (materiale orgànicu), guastare, pudèsciri, andhare male coment'e cosa morta chi martzit, s'isfaet e pudeschet, fragat; in cobertantza, currúmpere, essire malos Sinonimi e contrari abburdèschere, allacare 1, frazicare, imprudiare, pudrire Frasi za ch'esso, za ch'esso, dae galera: no mi apo a prudicare in intro! ◊ sa frúture si arribbaiat chena si pudrigare finas a su beranu ◊ sa denti est purdiendisí ◊ pudrigada in prexone dha biant! 2. aiant bistu lavras ozosas, dentes gróghinas, ànimas prudigàs e una birgonza manna chi los punghiat in su coro (G.Brocca) Etimo ltn. putricare Traduzioni Francese pourrir Inglese to putrefy Spagnolo pudrir Italiano putrefare Tedesco verwesen, faulen, verderben.

«« Cerca di nuovo