códia , nf Definizione
una genia de resídiu, cosa chi si coígiat, chi si lassat acoa, ma nau prus che àteru in su sensu de cosa chi unu, cun malítzia, no narat o no bolet nàrrere po pigare s'àteru a trampa, o fintzes improdhu in su trebballu, cosa fata male; dhu narant fintzes a su dimóniu
Sinonimi e contrari
cóntia,
magna,
rusa,
trampa
/
demóniu,
coedhu
Modi di dire
csn:
èssere a códias = tirai acoa, a longas, istare a úrtimu; àere códias = èssiri malu, trasseri; èssere, istare a borta códia = comente e oretendhe pro fàghere male a ccn.; torrare a borta códia = torrare in àteru mamentu a unu logu, a s'acua, pro bi fàghere dannu, a ndhe furare cosa, e gai; sighire sas códias a unu = agatàreli e bogarendheli sas iscusas, sas mendheas, sas trassas chi chircat de cuare, connòschere sas intessiones pagu bonas chi tenet; fàghere códias che a su matzone = zúghere filedhos che a su grodhe
Frasi
peri su babbu at bufonau su fizu prus mannu ca fit galu a códias a si cojubare ◊ in su traballu fint a códias ca su tempus si fit iscontzu
2.
si no est istirau a minore, s'ómine torrat a risu, sa gana li sichit sas códias ◊ cussu si no bi lassat sa códia, in su tribàgliu, no est cuntentu!…◊ lassa sas códias e faghe sa cosa comente tocat! ◊ sa veridade no la càmbias cun sas códias, no!
Cognomi e Proverbi
smb:
Codias
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prétexte,
duperie,
ruse
Inglese
pretext
Spagnolo
reticencia
Italiano
astùzia,
pretèsto,
gherminèlla
Tedesco
List,
Ausrede.
estremagiógu , nm Definizione
cosa chi si cuncordat o trassat po pigare o bínchere a ingannu a ccn.
Sinonimi e contrari
abberintu,
cadràbula,
cumpoltura,
imbovu,
ingànniu,
tràglia,
tramòglia,
trampa,
trapassa,
transa,
trastamèngia,
treta,
troga
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
stratagème
Inglese
stratagem
Spagnolo
estratagema,
ardid
Italiano
stratagèmma,
intrallazzo
Tedesco
List,
Rank.
inghénia , nf Definizione
cosa chi si faet cun trassa, a ingannia
Sinonimi e contrari
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbodhicu,
imbovu,
imbusta,
ingànniu,
scapadóriu,
trampa,
troga
Frasi
fint tempos de abbolotos e de inghénias chentza cabu perunu (G.Fiori)◊ siat acabbada s'inghénia!
Etimo
spn.
ingenio
Traduzioni
Francese
subterfuge,
duperie
Inglese
trick
Spagnolo
embrollo
Italiano
sotterfùgio,
imbròglio
Tedesco
List,
Betrug.
irbírgu , nm: irvirgu Definizione
cosa chi si faet unu pagu a ingéniu e a ingannu, a bisura de iscusa / imbentare, bocare irbirgos = bogare iscusas
Sinonimi e contrari
estremagiogu,
imbentu,
ispediente,
trastamèngia,
troca
Frasi
carchi irbirgu tocat puru de bocare pro campare ◊ sos ricos irfundhaos no ischint s'irbirgu de bocare ◊ sa sorte bocat irbirgos de cada zenia ◊ ant bocau a campu milli irbirgos pro rèndhere sa bida prus a códomu ◊ su traballu de s'onorèvole fit fàtzile: bastabat de bocare s'irbirgu de si mantènnere sa cadira ◊ l'at collonau chin d-un'irbirgu ◊ at contau sa beridade ca no podiat imbentare carchi irbirgu
Traduzioni
Francese
stratagème,
subterfuge,
expédient
Inglese
stratagem
Spagnolo
escapatoria
Italiano
stratagèmma,
sotterfùgio,
espediènte
Tedesco
List,
Kniff.
pinníca, pínnica , nf: pinnicra,
pinniga,
pínniga,
prinniga Definizione
genia de addopiadura chi si faet de calecuna cosa a pígiu (es. orrobba, paperi) o chi faet a tròchere, e sa síngia puru chi abbarrat (fintzes in sa pedhe: es. in sa manu, bene ladinas in sa pranta); crispa, piega fata apostadamente, pigione o gaja pitica e a cracu chi si faet de longu a una gunnedha o àteru bestimentu; in cobertantza, manera de fàere pagu límpia, unu pagu a ingannu, faendho a crèdere una cosa po un'àtera, a trassa / portai pinnicas che su centubilloni = zúghere filedhos, èssere totu trassas
Sinonimi e contrari
igrispa,
incorta,
incrispa,
intavella,
ispunza,
pígia 1,
pizigone,
tabella,
tzimpíniga
/
astrúscia,
filedhos,
malíscia,
transa
Frasi
zughet sa cara totu pínnigas ◊ cussu no bolit pinnicas in sa brenti, e papat!
2.
cussu portat pinnicas prus de su tiau ◊ cussu portat pinnigas prus de su centubigionis! ◊ ti nd'isciollu is pinnicas, si pigu su bastoni!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pli,
ride,
astuce,
subterfuge (fig.)
Inglese
fold,
trick
Spagnolo
pliegue,
ardid
Italiano
pièga,
astùzia,
sotterfùgio
Tedesco
Falte,
List,
Ränke.
trastamèngia , nf, nm: trestamméngiu Sinonimi e contrari
estremagiogu,
irbirgu,
treta
/
cdh. trastacemu
Frasi
ndi fiat essiu de presoni po una trastamèngia de s'abbogau
2.
a su pipiu dhi fait su chirighitu a croxu de pei po fai trestammèngius e arrí a iscracaxus (Fr.Onnis)
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
stratagème
Inglese
stratagem
Spagnolo
estratagema
Italiano
stratagèmma
Tedesco
List.