alluinaméntu , nm Definizione
su alluinare, su bíere una cosa po un'àtera unu pagu coment'e intzurpaos
Sinonimi e contrari
alluinu,
illughinadura,
illúghinu
Frasi
ma est própiu aici, su chi seu biendi, o est totu un'alluinamentu?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
éblouissement,
manigance
Inglese
dazzling,
trick
Spagnolo
deslumbramiento
Italiano
abbagliaménto,
raggiro
Tedesco
Blendung,
Betrug.
ancàda , nf: ancara Definizione
coment'e posta de sa camba po fàere orrúere a unu, nau in su sensu de fàere calecuna cosa chi no andhat bene, atzione de piciochedhu malu fata, si no própriu po su malu, chentza pentzare a su male chi ndhe podet bènnere / dh'eus fata s'ancara!… = a l'amus fatu s'inzertu!…, male pro nois est istadu!, aus ibballiau
Sinonimi e contrari
aconcada,
piciocada,
pitzinnada
Frasi
ita chi iast fatu s'ancara de dh'isposai, nd'iast a portai de corrus!…◊ ge dh'eus fata s'ancara cojendusidha!…◊ no mi netzas ca as fatu cuss'ancada, de àere pérdiu su dinare!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gaminerie
Inglese
childish trick
Spagnolo
chiquillada
Italiano
ragazzata
Tedesco
Kinderei.
briconàda , nf Definizione
atzione de arga de muntonàrgiu, de gente farabbuta
Sinonimi e contrari
arrantzada
Traduzioni
Francese
coquinerie,
friponnerie
Inglese
roguish trick
Spagnolo
cochinada,
guarrada
Italiano
bricconata
Tedesco
Gaunerei.
brugliàre , vrb: brullai,
brullare,
brullari,
burlai,
burlare,
burulare Definizione
nàrrere o fàere brullas, pigare a brullas, siat po erríere e siat, fintzes, po nàrrere calecuna cosa chi si tenet duritu a nàrrere
Sinonimi e contrari
bufonai,
brulletare,
chestiare,
ciascare,
ischeltiare
Modi di dire
csn:
brulla brullendhe… s'ogru boghendhe = fàghere brullas chi ofendhent, chi faghent dannu; b. a unu = leàrelu a brullas pro l'allegrare, pro lu fàghere a ríere, pro l'istraviare candho est tropu orioladu; cun santos e cun macos no cheret chi si bi brullet = is santus ca meressint arrispetu, is macus ca no cumprendint
Frasi
cun su tiau no boit a brullai! ◊ torraiant a su rivu ridenne e brullànnesi ◊ invece de ti ndhe burulare, míntemi in parte de sos milliones! ◊ cun macus e cun santus no fait a brullai ◊ no mi brulles ca ndhe apo pagu gana! ◊ issu fut ferenau, ma is amigos no dhu lassànt un'iscuta chentza dhu brullare
Traduzioni
Francese
railler,
plaisanter
Inglese
to play a trick
Spagnolo
bromear
Italiano
burlare
Tedesco
verspotten,
aufziehen.
ciacotài, ciacotàre , vrb: tzacotare Definizione
istare a ciacotos, pigandho a befa, a brulla a ccn., foedhare tanti po istare a chistionu
Sinonimi e contrari
befai,
bufonai,
ciascare,
ciascotare
Frasi
divertide ballendhe e ciacotendhe totu umpare
Etimo
spn.
chacotear
Traduzioni
Francese
railler
Inglese
to play a trick
Spagnolo
mofar
Italiano
burlare
Tedesco
verspotten.
frandhígu , nf, nm: frandiga,
fràndigu,
frandigu,
frànnigu Definizione
cosa chi si narat o si faet a s'àteru pigandhodhu cun delicadesa, coment'e ammostandhodhi amore (fintzes si no sèmpere po su bonu)
Sinonimi e contrari
acasàgiu,
cocoilledha,
frandigadura,
improsu,
inzamu,
losinga
| ctr.
ameletzu,
amminetu,
meneta
Frasi
fiant po issa denghis e frandigas a totu fai (R.Spissu)◊ no mi ndi andu sentza de su dinai chi mi depit: no mi ndi fatzu nudha de is frandigus suus! ◊ fustei est sempri cun custus frandigus de… cú! ◊ luegus curriat fendimí frandigu, si trantzemu is passus fiat avatu miu ◊ a issu ni frandigus ni amaletzus fiant arrenéscius a nci dhu scadhiai (F.Carlini)
Cognomi e Proverbi
prb:
mellus su strúlliu de sa mama chi no su frandigu allenu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
flatterie,
manigance
Inglese
blandishment,
trick
Spagnolo
lisonja,
embaucamiento
Italiano
lusinga,
blandìzie,
raggiro
Tedesco
Verlockung,
Hintergehung.
futíre, futíri , vrb Sinonimi e contrari
cadhicare,
codhai,
fútere*,
zúchere
/
ingannai
2.
tzertos istudiados bi sunt pro futire leges e cristianos! ◊ chi sa muzere lu fit futendhe fit in buca de totu sa bidha: ma cun chie? ◊ servint in dogni tempus su potente futendhe chena iscrúpulos sa zente
Traduzioni
Francese
embobiner,
foutre
Inglese
to fuck,
to trick
Spagnolo
joder
Italiano
raggirare,
fóttere
Tedesco
bumsen,
betrügen.
imbalaucàre , vrb Definizione
pigare a trampa, a ingannia
Sinonimi e contrari
abbovai,
abbuvonare,
coglionai,
imbovai,
imbreculai,
improsae,
incapiare,
ingiomare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
embobiner
Inglese
to trick
Spagnolo
engatusar,
embelecar
Italiano
abbindolare
Tedesco
betrügen.
imbentória , nf Sinonimi e contrari
abbisu 1,
imbentu
Frasi
custa est s'úrtima imbentória a fragu de autonomia (A.Cannas)
Traduzioni
Francese
idée,
trouvaille
Inglese
trick
Spagnolo
invento,
idea genial,
expediente
Italiano
trovata
Tedesco
guter Einfall.
imbústa , nf Definizione
cosa chi si faet o chi si narat a ingannu
Sinonimi e contrari
abberintu,
camorra,
farrassa,
imbovu,
impastufu,
ingànniu,
inghénia,
inzamu,
troga
Frasi
bos ant proadu s'imbrollu e s'imbusta: ite bregunza no bos paret custa in cudhos logos chi l'ant a ischire! (B.Sulis)
Traduzioni
Francese
duperie,
manigance
Inglese
deception,
trick
Spagnolo
embuste
Italiano
raggiro,
inganno
Tedesco
Betrug.
inghénia , nf Definizione
cosa chi si faet cun trassa, a ingannia
Sinonimi e contrari
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbodhicu,
imbovu,
imbusta,
ingànniu,
scapadóriu,
trampa,
troga
Frasi
fint tempos de abbolotos e de inghénias chentza cabu perunu (G.Fiori)◊ siat acabbada s'inghénia!
Etimo
spn.
ingenio
Traduzioni
Francese
subterfuge,
duperie
Inglese
trick
Spagnolo
embrollo
Italiano
sotterfùgio,
imbròglio
Tedesco
List,
Betrug.
inghiràre , vrb: inghiriare,
ingiriai,
irghiriare Definizione
pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus
Sinonimi e contrari
acircai,
afurriare,
arrodeare,
incircai,
mobietai,
vorriare,
zirare
/
aggrucare,
atraessare,
inghiriotare
Frasi
falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu
2.
bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha
3.
in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?!
4.
gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entourer,
faire le tour
Inglese
to surround,
to trick,
to do one's rounds,
to search
Spagnolo
rodear
Italiano
circondare,
attorniare,
contornare,
circüire,
fare il giro,
perlustrare
Tedesco
umgeben,
umringen,
umgarnen,
umlaufen,
absuchen.
pinníca, pínnica , nf: pinnicra,
pinniga,
pínniga,
prinniga Definizione
genia de addopiadura chi si faet de calecuna cosa a pígiu (es. orrobba, paperi) o chi faet a tròchere, e sa síngia puru chi abbarrat (fintzes in sa pedhe: es. in sa manu, bene ladinas in sa pranta); crispa, piega fata apostadamente, pigione o gaja pitica e a cracu chi si faet de longu a una gunnedha o àteru bestimentu; in cobertantza, manera de fàere pagu límpia, unu pagu a ingannu, faendho a crèdere una cosa po un'àtera, a trassa / portai pinnicas che su centubilloni = zúghere filedhos, èssere totu trassas
Sinonimi e contrari
igrispa,
incorta,
incrispa,
intavella,
ispunza,
pígia 1,
pizigone,
tabella,
tzimpíniga
/
astrúscia,
filedhos,
malíscia,
transa
Frasi
zughet sa cara totu pínnigas ◊ cussu no bolit pinnicas in sa brenti, e papat!
2.
cussu portat pinnicas prus de su tiau ◊ cussu portat pinnigas prus de su centubigionis! ◊ ti nd'isciollu is pinnicas, si pigu su bastoni!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pli,
ride,
astuce,
subterfuge (fig.)
Inglese
fold,
trick
Spagnolo
pliegue,
ardid
Italiano
pièga,
astùzia,
sotterfùgio
Tedesco
Falte,
List,
Ränke.
pitzinnàda , nf Definizione
cumportamentu, atziones, fàeres, fatas de pitzinnos, de piciochedhos
Sinonimi e contrari
ancada,
piciocada,
pisedhada
Frasi
cantas pitzinnadas in sa carrela!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gaminerie,
enfantillage
Inglese
boyish trick
Spagnolo
chiquillada
Italiano
ragazzata
Tedesco
Kinderei.
tetulía , nf: titulia Definizione
brutore, brutesa, ma nau mescamente po cosas e atziones malas, fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu: in cobertantza, gente mala, nau a disprétziu
Sinonimi e contrari
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
lorra,
muga
/
ignagnaria
Frasi
in mesu de sa brutura o tetulia che pones a crochire sa utina…◊ su chi bos batint a dommo sunt titulias de che fulliare! ◊ tue ses unu muntonarju de titulia! ◊ cussu no fachet titulias che custa, a bochire ◊ aiat comintzau a fàchere titulias mannas garrigàndhesi paritzas pedhes ◊ incurdiolaos de su bíssiu, fachent calesisiat titulia ◊ custos pitzinnos mànicant titulias ◊ no so eo chi ti ndhe ceno sa vidha chi faches titulias! ◊ cussu est un'ómine puliu: de titulias no ndhe li àrtziat a conca! (G.Chironi)◊ tantu po lu cuntentare li at comporau una tetulia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
saleté
Inglese
dirt,
dirty trick
Spagnolo
porquería
Italiano
porcherìa
Tedesco
Schweinerei.
tramòglia, tramòja, tramòlla , nf: tremoja Definizione
cosa chi si faet a ingannu de s'àteru; fintzes chie acostumat a ingannare s'àteru
Sinonimi e contrari
abberintu,
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbovu,
ingànniu,
mangorra,
tràglia,
tramperia,
troga
/
tramperi,
trasseri
Frasi
sas tramojas de sas lezes ◊ cussa tramoja no bi lis ischiat neunu, in sa Comune
Etimo
spn.
tramoya
Traduzioni
Francese
fraude,
piège
Inglese
trick
Spagnolo
fraude,
trampa
Italiano
fròde,
tranèllo
Tedesco
Betrug,
Falle.
trampài , vrb: trampare Definizione
odringiare o fàere trampas, pigare a ingannu
Sinonimi e contrari
abbovai,
coglionai,
colovrinare,
imbusterai,
imbuvonare,
ingannai,
ingheniare,
istusciare,
mariolare,
stafai 1,
trambollai,
trapulare
/
trampistare,
tramputzare
Modi di dire
csn:
trampare su tempus = chircare de che colare su tempus cun ispedientes, male comente si podet, o fintzas pretenindhe de fàghere su chi… no faghet!; genia de annomíngiu: Trampasusole
Frasi
su malu pagadore tenet s'abbitúdine de trampare ◊ in su denuntziare trampant a mesapare servèndhesi de cifras piús minores ◊ no ti fides de cussu, mighi ti trampat!
2.
cun sas provistas chi tenet che trampat su zerru ◊ a s'edade nostra, goi betzos, no s'ischit comente che trampare sa die ◊ oto séculos ritzu, custu castedhu trampat su tempus resistendhe ancora
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
escroquer,
tromper
Inglese
to trick
Spagnolo
estafar
Italiano
truffare
Tedesco
betrügen.