alluinaméntu , nm Definitzione
su alluinare, su bíere una cosa po un'àtera unu pagu coment'e intzurpaos
Sinònimos e contràrios
alluinu,
illughinadura,
illúghinu
Frases
ma est própiu aici, su chi seu biendi, o est totu un'alluinamentu?
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
éblouissement,
manigance
Ingresu
dazzling,
trick
Ispagnolu
deslumbramiento
Italianu
abbagliaménto,
raggiro
Tedescu
Blendung,
Betrug.
ancàda , nf: ancara Definitzione
coment'e posta de sa camba po fàere orrúere a unu, nau in su sensu de fàere calecuna cosa chi no andhat bene, atzione de piciochedhu malu fata, si no própriu po su malu, chentza pentzare a su male chi ndhe podet bènnere / dh'eus fata s'ancara!… = a l'amus fatu s'inzertu!…, male pro nois est istadu!, aus ibballiau
Sinònimos e contràrios
aconcada,
piciocada,
pitzinnada
Frases
ita chi iast fatu s'ancara de dh'isposai, nd'iast a portai de corrus!…◊ ge dh'eus fata s'ancara cojendusidha!…◊ no mi netzas ca as fatu cuss'ancada, de àere pérdiu su dinare!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gaminerie
Ingresu
childish trick
Ispagnolu
chiquillada
Italianu
ragazzata
Tedescu
Kinderei.
briconàda , nf Definitzione
atzione de arga de muntonàrgiu, de gente farabbuta
Sinònimos e contràrios
arrantzada
Tradutziones
Frantzesu
coquinerie,
friponnerie
Ingresu
roguish trick
Ispagnolu
cochinada,
guarrada
Italianu
bricconata
Tedescu
Gaunerei.
brugliàre , vrb: brullai,
brullare,
brullari,
burlai,
burlare,
burulare Definitzione
nàrrere o fàere brullas, pigare a brullas, siat po erríere e siat, fintzes, po nàrrere calecuna cosa chi si tenet duritu a nàrrere
Sinònimos e contràrios
bufonai,
brulletare,
chestiare,
ciascare,
ischeltiare
Maneras de nàrrere
csn:
brulla brullendhe… s'ogru boghendhe = fàghere brullas chi ofendhent, chi faghent dannu; b. a unu = leàrelu a brullas pro l'allegrare, pro lu fàghere a ríere, pro l'istraviare candho est tropu orioladu; cun santos e cun macos no cheret chi si bi brullet = is santus ca meressint arrispetu, is macus ca no cumprendint
Frases
cun su tiau no boit a brullai! ◊ torraiant a su rivu ridenne e brullànnesi ◊ invece de ti ndhe burulare, míntemi in parte de sos milliones! ◊ cun macus e cun santus no fait a brullai ◊ no mi brulles ca ndhe apo pagu gana! ◊ issu fut ferenau, ma is amigos no dhu lassànt un'iscuta chentza dhu brullare
Tradutziones
Frantzesu
railler,
plaisanter
Ingresu
to play a trick
Ispagnolu
bromear
Italianu
burlare
Tedescu
verspotten,
aufziehen.
ciacotài, ciacotàre , vrb: tzacotare Definitzione
istare a ciacotos, pigandho a befa, a brulla a ccn., foedhare tanti po istare a chistionu
Sinònimos e contràrios
befai,
bufonai,
ciascare,
ciascotare
Frases
divertide ballendhe e ciacotendhe totu umpare
Ètimu
spn.
chacotear
Tradutziones
Frantzesu
railler
Ingresu
to play a trick
Ispagnolu
mofar
Italianu
burlare
Tedescu
verspotten.
frandhígu , nf, nm: frandiga,
fràndigu,
frandigu,
frànnigu Definitzione
cosa chi si narat o si faet a s'àteru pigandhodhu cun delicadesa, coment'e ammostandhodhi amore (fintzes si no sèmpere po su bonu)
Sinònimos e contràrios
acasàgiu,
cocoilledha,
frandigadura,
improsu,
inzamu,
losinga
| ctr.
ameletzu,
amminetu,
meneta
Frases
fiant po issa denghis e frandigas a totu fai (R.Spissu)◊ no mi ndi andu sentza de su dinai chi mi depit: no mi ndi fatzu nudha de is frandigus suus! ◊ fustei est sempri cun custus frandigus de… cú! ◊ luegus curriat fendimí frandigu, si trantzemu is passus fiat avatu miu ◊ a issu ni frandigus ni amaletzus fiant arrenéscius a nci dhu scadhiai (F.Carlini)
Sambenados e Provèrbios
prb:
mellus su strúlliu de sa mama chi no su frandigu allenu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
flatterie,
manigance
Ingresu
blandishment,
trick
Ispagnolu
lisonja,
embaucamiento
Italianu
lusinga,
blandìzie,
raggiro
Tedescu
Verlockung,
Hintergehung.
futíre, futíri , vrb Sinònimos e contràrios
cadhicare,
codhai,
fútere*,
zúchere
/
ingannai
2.
tzertos istudiados bi sunt pro futire leges e cristianos! ◊ chi sa muzere lu fit futendhe fit in buca de totu sa bidha: ma cun chie? ◊ servint in dogni tempus su potente futendhe chena iscrúpulos sa zente
Tradutziones
Frantzesu
embobiner,
foutre
Ingresu
to fuck,
to trick
Ispagnolu
joder
Italianu
raggirare,
fóttere
Tedescu
bumsen,
betrügen.
imbalaucàre , vrb Definitzione
pigare a trampa, a ingannia
Sinònimos e contràrios
abbovai,
abbuvonare,
coglionai,
imbovai,
imbreculai,
improsae,
incapiare,
ingiomare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
embobiner
Ingresu
to trick
Ispagnolu
engatusar,
embelecar
Italianu
abbindolare
Tedescu
betrügen.
imbentória , nf Sinònimos e contràrios
abbisu 1,
imbentu
Frases
custa est s'úrtima imbentória a fragu de autonomia (A.Cannas)
Tradutziones
Frantzesu
idée,
trouvaille
Ingresu
trick
Ispagnolu
invento,
idea genial,
expediente
Italianu
trovata
Tedescu
guter Einfall.
imbústa , nf Definitzione
cosa chi si faet o chi si narat a ingannu
Sinònimos e contràrios
abberintu,
camorra,
farrassa,
imbovu,
impastufu,
ingànniu,
inghénia,
inzamu,
troga
Frases
bos ant proadu s'imbrollu e s'imbusta: ite bregunza no bos paret custa in cudhos logos chi l'ant a ischire! (B.Sulis)
Tradutziones
Frantzesu
duperie,
manigance
Ingresu
deception,
trick
Ispagnolu
embuste
Italianu
raggiro,
inganno
Tedescu
Betrug.
inghénia , nf Definitzione
cosa chi si faet cun trassa, a ingannia
Sinònimos e contràrios
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbodhicu,
imbovu,
imbusta,
ingànniu,
scapadóriu,
trampa,
troga
Frases
fint tempos de abbolotos e de inghénias chentza cabu perunu (G.Fiori)◊ siat acabbada s'inghénia!
Ètimu
spn.
ingenio
Tradutziones
Frantzesu
subterfuge,
duperie
Ingresu
trick
Ispagnolu
embrollo
Italianu
sotterfùgio,
imbròglio
Tedescu
List,
Betrug.
inghiràre , vrb: inghiriare,
ingiriai,
irghiriare Definitzione
pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus
Sinònimos e contràrios
acircai,
afurriare,
arrodeare,
incircai,
mobietai,
vorriare,
zirare
/
aggrucare,
atraessare,
inghiriotare
Frases
falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu
2.
bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha
3.
in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?!
4.
gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!…
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
entourer,
faire le tour
Ingresu
to surround,
to trick,
to do one's rounds,
to search
Ispagnolu
rodear
Italianu
circondare,
attorniare,
contornare,
circüire,
fare il giro,
perlustrare
Tedescu
umgeben,
umringen,
umgarnen,
umlaufen,
absuchen.
pinníca, pínnica , nf: pinnicra,
pinniga,
pínniga,
prinniga Definitzione
genia de addopiadura chi si faet de calecuna cosa a pígiu (es. orrobba, paperi) o chi faet a tròchere, e sa síngia puru chi abbarrat (fintzes in sa pedhe: es. in sa manu, bene ladinas in sa pranta); crispa, piega fata apostadamente, pigione o gaja pitica e a cracu chi si faet de longu a una gunnedha o àteru bestimentu; in cobertantza, manera de fàere pagu límpia, unu pagu a ingannu, faendho a crèdere una cosa po un'àtera, a trassa / portai pinnicas che su centubilloni = zúghere filedhos, èssere totu trassas
Sinònimos e contràrios
igrispa,
incorta,
incrispa,
intavella,
ispunza,
pígia 1,
pizigone,
tabella,
tzimpíniga
/
astrúscia,
filedhos,
malíscia,
transa
Frases
zughet sa cara totu pínnigas ◊ cussu no bolit pinnicas in sa brenti, e papat!
2.
cussu portat pinnicas prus de su tiau ◊ cussu portat pinnigas prus de su centubigionis! ◊ ti nd'isciollu is pinnicas, si pigu su bastoni!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pli,
ride,
astuce,
subterfuge (fig.)
Ingresu
fold,
trick
Ispagnolu
pliegue,
ardid
Italianu
pièga,
astùzia,
sotterfùgio
Tedescu
Falte,
List,
Ränke.
pitzinnàda , nf Definitzione
cumportamentu, atziones, fàeres, fatas de pitzinnos, de piciochedhos
Sinònimos e contràrios
ancada,
piciocada,
pisedhada
Frases
cantas pitzinnadas in sa carrela!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gaminerie,
enfantillage
Ingresu
boyish trick
Ispagnolu
chiquillada
Italianu
ragazzata
Tedescu
Kinderei.
tetulía , nf: titulia Definitzione
brutore, brutesa, ma nau mescamente po cosas e atziones malas, fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu: in cobertantza, gente mala, nau a disprétziu
Sinònimos e contràrios
brutore,
cadhossímini,
cadràngia,
lorra,
muga
/
ignagnaria
Frases
in mesu de sa brutura o tetulia che pones a crochire sa utina…◊ su chi bos batint a dommo sunt titulias de che fulliare! ◊ tue ses unu muntonarju de titulia! ◊ cussu no fachet titulias che custa, a bochire ◊ aiat comintzau a fàchere titulias mannas garrigàndhesi paritzas pedhes ◊ incurdiolaos de su bíssiu, fachent calesisiat titulia ◊ custos pitzinnos mànicant titulias ◊ no so eo chi ti ndhe ceno sa vidha chi faches titulias! ◊ cussu est un'ómine puliu: de titulias no ndhe li àrtziat a conca! (G.Chironi)◊ tantu po lu cuntentare li at comporau una tetulia
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
saleté
Ingresu
dirt,
dirty trick
Ispagnolu
porquería
Italianu
porcherìa
Tedescu
Schweinerei.
tramòglia, tramòja, tramòlla , nf: tremoja Definitzione
cosa chi si faet a ingannu de s'àteru; fintzes chie acostumat a ingannare s'àteru
Sinònimos e contràrios
abberintu,
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbovu,
ingànniu,
mangorra,
tràglia,
tramperia,
troga
/
tramperi,
trasseri
Frases
sas tramojas de sas lezes ◊ cussa tramoja no bi lis ischiat neunu, in sa Comune
Ètimu
spn.
tramoya
Tradutziones
Frantzesu
fraude,
piège
Ingresu
trick
Ispagnolu
fraude,
trampa
Italianu
fròde,
tranèllo
Tedescu
Betrug,
Falle.
trampài , vrb: trampare Definitzione
odringiare o fàere trampas, pigare a ingannu
Sinònimos e contràrios
abbovai,
coglionai,
colovrinare,
imbusterai,
imbuvonare,
ingannai,
ingheniare,
istusciare,
mariolare,
stafai 1,
trambollai,
trapulare
/
trampistare,
tramputzare
Maneras de nàrrere
csn:
trampare su tempus = chircare de che colare su tempus cun ispedientes, male comente si podet, o fintzas pretenindhe de fàghere su chi… no faghet!; genia de annomíngiu: Trampasusole
Frases
su malu pagadore tenet s'abbitúdine de trampare ◊ in su denuntziare trampant a mesapare servèndhesi de cifras piús minores ◊ no ti fides de cussu, mighi ti trampat!
2.
cun sas provistas chi tenet che trampat su zerru ◊ a s'edade nostra, goi betzos, no s'ischit comente che trampare sa die ◊ oto séculos ritzu, custu castedhu trampat su tempus resistendhe ancora
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
escroquer,
tromper
Ingresu
to trick
Ispagnolu
estafar
Italianu
truffare
Tedescu
betrügen.