alàbri , nm, agt: alalpe,
alarpe,
alarpi,
alarpu Definizione
pigione papadore de petza; ómine furuncu; sa giustítzia / acudire che alalpes = ghetaisí a calecuna cosa po ndi aprofitai
Sinonimi e contrari
achiladori
Frasi
che alarpu at aggarrau unu cropu de sartitza e istichiu in buca! ◊ sos puzones in binza fint manicandhe che alarpos ◊ deretu si est ghetatu che alarpe, currenne a chentu e unu cantu, a reghepedhe (G.Albergoni)◊ s'alarpu at lantau unu puzone chin sas ungras a unchinedhu
2.
sunt in chirca de notíscia cussos alarpes cronistas
3.
est currendhe su bentu alarpu de sos mannos
Terminologia scientifica
anar
Etimo
spn.
alarbe
Traduzioni
Francese
harpie,
rapace
Inglese
harpy,
predacious
Spagnolo
rapaz
Italiano
arpìa,
rapace
Tedesco
Harpyie,
gierig.
allambrídu , agt: lambridu* Definizione
chi si papat o bufat totu, chi no ndhe lassat a is àteros
Sinonimi e contrari
aframicosau,
agganidu,
famidu,
irfamigadu
/
allimbridu,
allimidu,
allupidu,
bentranu,
inguglione,
ingultonàrgiu,
pasteri,
sassagoni,
sgalluponi
Terminologia scientifica
ntl
Traduzioni
Francese
gourmand,
goulu,
vorace
Inglese
greedy
Spagnolo
glotón,
voraz
Italiano
ghiótto,
ingórdo,
vorace,
divoratóre
Tedesco
genäschig,
gierig,
gefräßig.
allancài , vrb Definizione
pigare de mala manera, a s'airada
Sinonimi e contrari
abbrancai,
afarcai,
afarrancae,
aggafai,
aggarrai,
aggranfare,
agguantai
Frasi
ghetendi is farrancas a cantu poit allancat is prendhas de s'oreria ◊ agatat sa cosa, si dh'allancat e ponit in busciota ◊ chi allancu s'oreria no torru a trabballai! ◊ dus cropus de iscupeta de asegus dh'allancant
Traduzioni
Francese
attraper avidement
Inglese
to catch avidly
Spagnolo
agarrar
Italiano
afferrare avidaménte
Tedesco
gierig packen.
allimbràre , vrb Definizione
papare cun asuria
Sinonimi e contrari
lambrire,
irrujonare,
istruntzonare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
manger comme un goinfre
Inglese
to eat greedily
Spagnolo
comer con avidez,
a dos carrillos
Italiano
mangiare con ingordìgia
Tedesco
gierig essen.
allupíri , vrb rfl: allupriri,
allurpire,
allurpiri Definizione
su si betare che lupu, papare che lupu, aira
Sinonimi e contrari
afarcai,
allupiare 1,
botzicare,
ingolopire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se jetter sur la nourriture,
se gaver
Inglese
to throw oneself like a wolf,
to gulp down
Spagnolo
atracar,
hartar
Italiano
avventarsi come un lupo,
ingozzarsi
Tedesco
gierig essen.
ammofàdas , avb Definizione
cun allurpidura, a s'airada
Traduzioni
Francese
goulûment
Inglese
greedyly
Spagnolo
glotonamente
Italiano
ingordaménte
Tedesco
gierig.
ammossàre , vrb Definizione
papare a móssigos mannos, pigare a móssigos
Sinonimi e contrari
addentai,
addenticare,
iscafitai,
monsiare,
mòssere
Frasi
l'ammossat su matzone a mossu licu (P.Casu)◊ mi bidia minoredhu ammossendhe mela birde porrale
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mordre avec avidité
Inglese
to bite greedly
Spagnolo
morder con avidez
Italiano
mòrdere con avidità
Tedesco
gierig beißen.
assuríu , agt: asuridu,
asuriu,
esuridu*,
isoridu Definizione
nau de unu, chi iat a bòllere cosa meda, chi iat a bòllere totu isse, chi no iat a bòllere lassare nudha a is àteros; si narat fintzes in su sensu de sidiu meda
Sinonimi e contrari
abbramidu,
àidu 1,
allimitzidu,
asuriosu,
aulidu,
codiciosu
/
aggantzadu,
coghedhu,
cringone,
ingurdone,
ispiceche,
issotzigadore,
limidu,
pistricu,
soridu,
sulieri,
susuncu,
tzecosu
/
sedidu
Frasi
is bècius contant a is piticus custus contus po dhus imparai a èssiri ne trasseris e ne asurius ◊ torradindi a andai, istràngiu asuriu!
2.
so torrau a custa terra ammaghiada che ómine asuriu
Terminologia scientifica
ntl
Traduzioni
Francese
avide,
usuraire
Inglese
usurer,
avid
Spagnolo
ávido,
usurero
Italiano
àvido,
usuràio
Tedesco
gierig.
asuriósu , agt Definizione
chi tenet asuria, disígiu malammodidu, esagerau, de cosa
Sinonimi e contrari
abbramidu,
àidu 1,
allimitzidu,
apedhiosu,
assuriu,
aulidu,
avridu,
codiciosu,
marracànciu,
spedhiosu
Frasi
a s'asuriosu no dhi abbastat ni birdi e ni sicau ◊ non seu asuriosu de dinai: su tanti de bivi ge dhu tengu ◊ is proprietàrius funt prus asuriosus: ita depeus isperai, chi si stremessint po una pariga de mortus de fàmini?! (M.Caddeo)
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
avide
Inglese
avid
Spagnolo
ávido
Italiano
àvido
Tedesco
gierig.
bentrànu , agt Definizione
chi bolet totu po sa bentre sua, chi si papat fintzes su chi tocat a is àteros
Sinonimi e contrari
allambridu,
allupidu,
budhone 1,
inguglionalzu,
inguglione,
iscorpargiau,
mangiufoni,
pasteri,
sassagoni,
sgalluponi
| ctr.
dadivosu
Frasi
su monte pro chimbanta miza francos li ant tzédidu, sos síndhigos bentranos (B.R.Carbone)
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
goulu,
gouinfre
Inglese
greedy
Spagnolo
goloso,
glotón
Italiano
ingórdo
Tedesco
gierig.
ingolopíre , vrb: ingulupire Definizione
papare coment'e chi unu no apat bistu mai alimentos, papare meda
Sinonimi e contrari
afarcai,
allupiri,
botzicare,
ingollopare,
intuviri,
iscorporai
Frasi
si ndhe ant ingulupidu sos ghiraditos de cussa peta ◊ zughiat unu bículu de peta mastighendhesilu pro si l'ingulupire
Traduzioni
Francese
s'empiffrer
Inglese
to gulp down
Spagnolo
atracarse
Italiano
ingozzarsi
Tedesco
gierig essen.
intrudhíri , vrb Definizione
betare totu a corpus, papare meda, tzatzare a tropu
Sinonimi e contrari
abbentrare,
abbiscarzare,
abbudagare,
abbuselcare,
abbuzare,
atatamacare,
imbrentai,
intullai
Frasi
e papant e bufant e, ispingi ispingi, s'intrudhint totu: pani, casu e binu! (V.Ulàrgiu)
Etimo
itl.
intrugliarsi
Traduzioni
Francese
s'empiffrer
Inglese
to gobble,
to stuff oneself
Spagnolo
engullir,
hartar
Italiano
ingozzare,
rimpinzarsi
Tedesco
gierig essen.
làmbidu , agt, nm: làmbridu,
làmpidu Definizione
chi o chie disígiat e bolet meda o totu issu; chi est disigiau / l. de potéssia = chi bolet cumandhare
Sinonimi e contrari
aframicosau,
agganau,
agganidu,
disigiosu,
famidu,
irfamigadu,
làmbidu,
soriolu
2.
su mele est cosa làmbida meda
Etimo
ltn.
languidus
Traduzioni
Francese
avide,
gourmand
Inglese
greedy,
gluttonous
Spagnolo
ávido,
avaricioso,
codiciado,
glotón
Italiano
àvido,
golóso
Tedesco
gierig.
licàldu , agt: licardu,
licarzu Definizione
nau de cosa de papare, chi est bona saboria, praghillosa, gustosa meda; nau de unu, chi dhi praghent is cosas saborias, chi dhi praghet a papare druches
Sinonimi e contrari
licantzu,
lichitosu,
lichitu,
licu
/
licàngiu,
licaniàrgiu,
lingherdu
/
cdh. licaldoni
Frasi
teniat unu naturale: li aggradaiat sa cosa licarda!
2.
ischia chi fit licarda e li dei su cuntentu ◊ ladinu chi fit licaldu: mentovaiat meda cosa de manigare ◊ at assazadu su giagadu ca ndhe fit licardu meda
Etimo
itl.
leccardo
Traduzioni
Francese
savoureux,
appétissant
Inglese
tasty
Spagnolo
gustoso,
glotón
Italiano
gustóso,
ghiótto
Tedesco
schmackhaft,
gierig,
naschhaft.
lícu , agt Definizione
nau de cosa de papare, chi est saboria meda, licante; nau de unu, chi est delicau, fine de gustos, chi dhi praghent meda unas cantu cosas de papare, chi est un'ingurtone, chi iat a bòllere totu issu
Sinonimi e contrari
licantzu,
lichitu,
licuridu
Modi di dire
csn:
l. cantendhe = chi piaghet meda candho cantat; èssere l. de ccn. cosa = èssere amantiosu, learebbei gustu meda
Frasi
l'ammossat su matzone a mossu licu mancari imbrastiadu de piúere ◊ tzancanos, betzos e iscadrudhados che passades totugantos che cosa lica, como chi in bidha no che at zòvanos!
2.
ancora femu a iscí chi ses de istògumu licu ◊ cussu est licu de onores
3.
padronos licos chi ti ant surzidu sas funtanas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
exquis,
gourmand
Inglese
exquisite,
gluttonous
Spagnolo
exquisito,
glotón
Italiano
squisito,
ghiótto
Tedesco
köstlich,
gierig,
naschhaft.
ociànu , agt: ocrianu,
oghianu 1,
ogianu,
ogranu,
ogrianu 1,
ojanu,
oxanu Definizione
nau de ccn., chi ponet ogu a sa cosa de is àteros e no si cuntentat de su chi si dhi giaent, de su suo, chi dhi paret pagu o peus; nau de cosa, chi est bella a dha bíere, chi cuntentat s'ogu
Sinonimi e contrari
abbramiu,
betiosu,
oghimannu
/
ocione,
ojosu
/
cdh. ugianu
Frasi
ojanu comente fit, si at costoidu su pane pro si lu manigare isse solu ◊ faghe bene sas partes, già l'ischis chi isse est ogrianu! ◊ cussu est ogrianu: ndhe li dias pagu o meda, ti narat chi est pagu! ◊ su prus oghianu tzérriat poita sa prus manna fita ndi bolit pigai (Lai)
2.
est pruna madura e oghiana ◊ bollu cudhu préssiu, ca est prus oghianu
Cognomi e Proverbi
smb:
Oggianu, Oggiano, Otgianu, Otgiano
/
prb:
su malu partire faghet sa zente ojana
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
difficile à contenter,
goulu
Inglese
greedy
Spagnolo
descontentadizo
Italiano
incontentàbile,
ingórdo
Tedesco
unersättlich,
gierig.
sgagliubbài , vrb: sgallubai,
sgallupai,
sgalubbai Definizione
papare a meda, a s'airada, tzatzare a tropu
Sinonimi e contrari
abbentrare,
abberchedhare,
abbidhiai,
abbiscarzare,
abbrentosicare,
abbudagare,
abbudhescare,
abbuselcare,
abbuzare,
atatamacare,
imbrentai,
intrudhiri
Frasi
acudint a dogna festinu e si sgallubant a ismurzu, a prandi e a cena ◊ cudhus duus cumènciant a sgallupai… un'isciacuera de macarronis a cada s'ant papau!
Traduzioni
Francese
s'empiffrer
Inglese
to stuff oneself
Spagnolo
atiborrar,
hartar
Italiano
scuffiare
Tedesco
gierig essen.
spedhiósu , agt Definizione
chi tenet ispédhiu, unu disígiu mannu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
abbramidu,
apedhiosu,
apilliadu,
apitadu,
aulidu,
intirioladu,
pistichinzosu,
schinitzosu,
unigosu
Frasi
is cassadoris torrant a sa famíllia allirga, spedhiosa, cun libba e mesa de cosa in sa mucíllia ◊ spedhiosu, seu circhendi a tui ◊ dèu fua spedhiosu de cumprendi ita fuat su strubbu a su coru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
avide,
désireux
Inglese
eager
Spagnolo
deseoso,
ansioso
Italiano
bramóso,
ansióso
Tedesco
gierig,
begierig.