colojàre , vrb Definitzione furriare a s'àtera parte, imbuscinare a furriadura Sinònimos e contràrios boltare, furriai, mòere Frases sa panedha de su casu si che ponet in d-un'isterzu de abba frita a manera chi, colojèndhela onzi tantu, leet a intostare (G.Addis)◊ sas panedhas si dassant in sa murza colojèndhelas pro leare sale a parte e àtera.
colombèra , nf: columbera Definitzione logu chi dhue faent su niu e sa cria is culumbos, genia de buidu, de calanca, in logu de muru Sinònimos e contràrios columbàriu Tradutziones Frantzesu pigeonnier, colombier Ingresu dovecot Ispagnolu palomar Italianu colombàia Tedescu Taubenschlag.
colombéri , nm: columberi, culumberi, cumboberi, cumboreri, cumbuleri, cummoberi Definitzione genia de armadiedhu lassau in su muru po pònnere calecuna cosa (mescamente acanta a sa forredha); su buidu chi lassant in is muros – a bortas – candho ndhe leant su ponte; istampu mannu in is muros, in orrocas, buidedhu chi dhue faent su nidu is culumbos o, si est a paris de terra, genia de cundhutu asuta de muru po passare abba Sinònimos e contràrios abburgadorzu, acajolu, camaritu, fenesta, macarina, percolu Frases candho essis lassa sa crae in su culumberi! ◊ chie iscultat in columberi de muru iscultat male anzenu e sou puru ◊ in sas cumbessias sas bentanedhas pariant culumberis ◊ ponimus sos luminos in su culumberi de su furru ◊ at postu sa cafetera in su cumboberi tupau cun sa tendhina 2. custu muru est totu a culumberis de cantu est male fatu ◊ connoschet donzi culumberi inuve s'impercant sas cosas pérditas ◊ eis biu cussus colomberis me in s'arroca: in cussus istampus dhui biviant feminedhas chi tessiant a tralàrgiu de òru… Ètimu ctl. colomer Tradutziones Frantzesu placard Ingresu small room Ispagnolu alacena Italianu pìccolo vano, ripostìglio nei muri Tedescu Abstellraum.
colombína , nf Definitzione brutesa, su ladamíngiu de is culumbos.
colombra , nf Definitzione its, colobra? ibbàlliu po colobra? Frases a istare intro de dommo sua est coment'e chi essat sa colombra e apenas chi podet si nch'essit a su portale!
colombrài colembrài
colómbu caómbu
colomínzu colimínzu
coloncòne calancòne
colòndra , nf Definitzione pilastru, pedra segada de longu prus che àteru tundha, totu a unu o a orrugos unu in pitzu de s'àteru, po aguantare parte de unu fràigu Sinònimos e contràrios colunna, coróndua, piloto 2. fràiga colondras de amore! Terminologia iscientìfica dmo Ètimu itl. colonda.
colonéllu , nm: coronellu, coronnellu Definitzione uficiale militare de gradu artu Sinònimos e contràrios cdh. culunellu Frases s'armada sarda fit bene arguida, sendhe tres coronellos cumandhantes (R.Congiu)◊ candho fit andhadu a tirare in leva, fatèndheli sas lastras, unu coronnellu li aiat àpidu una mància in mesu de petorras Ètimu spn. coronel Tradutziones Frantzesu colonel Ingresu colonel Ispagnolu coronel Italianu colonnèllo Tedescu Oberst.
colónia , nf Definitzione logu de unu pópulu isfrutau in podere asuta de un'istadu angenu, sa gente etotu de su logu asuta de guvernu angenu; logu ue is presoneris trebballant iscontendi una pena; logu de pàusu ue s'istat passandho una sumana po cambiare ària, po ispàssiu 2. atressat totu su sartu de sa colónia po si assegurai chi is cundennaus ant fatu su trabballu Tradutziones Frantzesu colonie Ingresu colony Ispagnolu colonia Italianu colònia Tedescu Kolonie.
coloniàle, coloniàli , agt Definitzione de colónia.
colonialísmu , nm Definitzione manera de fàere e domíniu de chie, mescamente un'istadu, si faet mere de su logu angenu.
colonialísta , agt, nm Definitzione amantiosu de su colonialismu, chi o chie faet colonialismu.
colonizadòre , agt, nm Definitzione chi o chie si apoderat de su logu angenu, si faet mere de su chi pertocat po diritu naturale a un'àteru pópulu, de èssere mere in logu suo e de si guvernare a manu sua.
colonizàre , vrb Definitzione andhare a si fàere meres de su logu de un'àteru pópulu.
colonizatziòne , nf Definitzione su si apoderare su logu angenu, de un'àteru pópulu, su dhu mantènnere asuta de domíniu Tradutziones Frantzesu colonisation Ingresu colonization Ispagnolu colonización Italianu colonizzazióne Tedescu Kolonisation.
colòra colòbra