A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

opóstu , pps, agt Definitzione de opònnere; chi est a su contràriu.

opressiòne, opressiòni , nf Definitzione totu su chi si faet a dannu de ccn. o de medas chentza arrexone e ne diritu Sinònimos e contràrios bata / cdh. suciarra Tradutziones Frantzesu oppression Ingresu oppression Ispagnolu opresión Italianu oppressióne Tedescu Unterdrückung.

opressòre, opressòri , agt, nm Definitzione chi o chie pigat is àteros po dhos isfrutare o si ndhe serbire in donu, faendhodhis cosas e dannos chi no depet, chentza dhos lassare a bonu issoro segundhu is diritos de sa libbertade e de sa dignidade de su cristianu Tradutziones Frantzesu oppresseur Ingresu oppressive, oppressor Ispagnolu opresor Italianu oppressóre Tedescu Unterdrücker.

opréssu , pps, agt, nm Definitzione de oprímere; chi o chie patit opressione Sinònimos e contràrios oprimidu.

oprigài , vrb Definitzione pònnere asuta o in pinna, apalas, de calecuna cosa po no pigare abba, sole, bentu o àteru chi noghet o istrobbat Sinònimos e contràrios abbigare 1, aggrundhare, apaltare, apigai*, apogiai, arrundhare, frànghere Frases ca fut faendu istracia nc'est fichiu ingunis asuta po si oprigai ◊ si coberrint sa faci po timoria, no po si oprigai is ogus.

oprigàu , agt Definitzione chi est o istat in oprigu Sinònimos e contràrios solianu Frases is bècius funt in su corratzu oprigau a chistionu.

oprígu , nm: abbigu* Definitzione logu o tretu inue faet a si pònnere, a si apartare, ca dhue faet aprigu Sinònimos e contràrios bàrigu, solianu Frases is pastoris funt in s'oprigu de su meriagu ◊ is pillonis de celu tenint oprigu in s'umbra sua ◊ ponidí innòi ca dhui at oprigu po su bentu! ◊ unu passiali est oprigu a bentu estu, s’àturu cuerrat a bentu de soli

oprímere, oprími , vrb: oprímiri Definitzione fàere opressione, pigare a opressione Sinònimos e contràrios oprimire Ètimu itl. opprimere.

oprimídu , pps, agt, nm Definitzione de oprimire; chi o chie patit opressione Sinònimos e contràrios opressu.

oprimíre, oprimíri , vrb Sinònimos e contràrios oprímere.

oprímiri oprímere

ópu , nm: upu 1 Definitzione est una boghe po cumenciare (a cantare, treulare, o àteru), genia de càntigu in treulóngiu Frases cust'annu is ispigadrixis no cantant s'opu che àterus annus ◊ cuncurri a s'argiola po cuadhu de opu: podis èssi bonu solu a treulai! ◊ s'intendint is opus de s'istria.

opuópu , nm Sinònimos e contràrios mariapupusa, pubusa 1, pupusada Terminologia iscientìfica pzn.

opúru obúru

òpus , nm pl Definitzione in folla, foza, erba de òpus (folliòpus): genia de erba chi narant mutúturu, nasturru, sutzameli, rbc, Hyoscyamus albus, chi faet s'efetu de addrommentare Sambenados e Provèrbios smb: Oppus Ètimu itl. oppio.

opúsculu , nm Definitzione genia de libberedhu piticu, de pagas pàginas.

òra , nf Definitzione tempus, ma cunsiderau chentza una misura precisa, nau prus che àteru in su sensu de pagu si no est precisau cun prep. (es. de); tempus de sessanta minutos, una de is vinti bàtoro partes de sa die, ma fintzes unu mamentu precisu inditau cun su númeru de is oras passadas (faendho custu si depet méngius precisare si de mengianu – is primas fintzes de note – o de merie, sero)/ min. oredha, origedha, orighedha, orixedha (fintzes in su sensu de meda, de disora); ora legale = s'ora chi marcant is arrellògios no po sa posidura de su Sole ma cambiada ainnantis apostadamente po arrisparmiare lughe elétrica a mericedhu Sinònimos e contràrios àchiu, mamentu, tempus / oràriu Maneras de nàrrere csn: o. bona, o. mala = iscuta de tempus bonu (fintzas de bona sorte), de tempus malu (fintzas chi podet capitare dannu); a bon'ora = chitzi; de ora (diora) = de meda; prima de s'ora, chena s'ora = innantis de un'oràriu istabbiliu, fissau; assora (a s'ora) = tandho, issara; s'ora chi…, in s'ora, in s'ora chi… = sughestantu, in su matessi mamentu chi…, cantu isto (istas, istat, istamus a, e gai)…; po is oras…= pro como, po immoi; donzi pag'ora = otora; a fine de ora = apustis de tanti; collire, acabidare s'ora = fàghere a médiu de no abbarrare chentza triballare, de no istare aisetendhe perdindhe tempus; àere ora = tènniri tempus; no àere ora = no tènniri tempus po pòdiri fai cosa, fintzas no tènniri un'oràriu fissau po fai ccn. cosa; b'at, no b'at ora = ancora no est ora, est ora, tocat de ispetare, no faghet a ispetare; bènnere o fàghere a ora = lòmpiri in tempus po fai ccn. cosa, pigai unu mezu; fàghere a ora a ora = lòmpiri apenas in tempus, giustu giustu (a fai ccn. cosa, a un'atóbiu, a pigai unu mezu, po intrai a ccn. logu aundi arricint a oràriu): pònnere una cosa a ora a ora = giustu giustu in su momentu chi serbit o est necessàriu; tucare, andhare a ora a ora, istare a ora a ora, abarrai a s'ora a s'ora = andai, abarrai a s'úrtimu momentu; pitzigarebbila s'ora, a unu = passai su tempus, fai trigadiu sentza de si ndi acatai; a ora sua = a s'ora giusta, candu andat mellus, candu tocat; a ora feriada, irveriada = a disora, a tardu; ora zusta = pertzisa, chi torrat própiu paris cun su tempus (marcadu a rellozu: itl. ora esatta), s'ora prus addata po fai ccn. cosa; un'ora de lellozu = tempus un'ora pertzisa, iscumbatada abbaidendhe su rellozu; s'ora posta = s'ora detzisa, cuncordada pro carchi cosa; èssere a oras = a iscutas, a bortas, candho eja e candho nono; orabrora (ora pr'ora) = in proportzione a su tempus; (fàghere calecuna cosa: vrb) ora cun ora = chentza sessare, oragantora, arreu, continu; ora po ora = in su mamentu, pro tandho; pagu in s'ora = tandho tandho, pagu tempus innantis; mascare s'ora = seberare s'ora irballada, prus pagu addata, candho si podet dare ifadu, candho no andhat bene, a disora (segundhu comente, fintzas su contràriu); a ora de…, a oras de…, a ora de sas… pro sas… = faci a is…, faci a oras de…; in cuss'ora! = zenia de nada pro ifadu, dispiaghere, meraviza (nada apustis de àere intesu cosa chi dispiaghet = si fit abberu!…, ma càstia!…), o fintzas a frastimu (in comintzu de fràsia) o in dimandha de meraviza, o fintzas a zisa de zuramentu; benapassora!… (bene apat s'ora) = genia de murrúngiu po èssiri trigau, gei fiat ora de!…, itl. finalmente! Frases no tenzo ora e no bi andho ◊ donadhi ora: e ita est sa pressi?! ◊ candu benis a fai totu su chi c’est de fai in domu… no ti bastat s’ora de sa dí! ◊ cussu tribàgliat, no perdet ora ciarrendhe ◊ como est ora mala, iseta: candho sessat de pròere bae! ◊ ite bi faghes cue totu s'ora? ◊ si est mortu cheret nàrrere chi fit lómpida s'ora 2. so abbarradu oras e oras ispetèndhedi!◊ in duas oras che semus inie, si caminamus ◊ bi ses un'ora chirchendhe maridu!…◊ depit andai un'ora innantis ◊ it'ora fait? it'ora ch'est? ◊ ch'est sa una, che sunt sas chimbe passadas ◊ bae a su cumandhu, t'apo nadu tres oras! ◊ a sas deghe de note no est ora de andhare a logu! ◊ a mie aiat chérfidu a babbu: bae chi a cussas oras de note no bi fit arreadu in ziru!◊ mi at circau a is noi oras de mengianu 3. so essidu dae iscola pagu s'ora ◊ su sole che est colcadu dae ora ◊ seus arribbaus pagu in s'ora ◊ a fine de ora za bi l'ant fata, ma no bi podiant resèssere 4. s'ora ch'isto apitu tou mi la fato a sa sola sa cosa! ◊ in s'ora chi fui in domu si ne funis annaos ◊ si in s'ora ias pigau su molinetu e ias móliu su cafei ias fatu mellus! ◊ in s'ora chi torrat sa luge, allue sa candhela! ◊ mellus chi istudieis, s'ora chi fastigiais! ◊ depit andai un'ora innantis: no podit andai a s'ora a s'ora! ◊ ca nachi est in màchina tucat a ora a ora ◊ po is oras is serbidoras bandant bèni, però seu pentzendu de no dhas fai benni prus ◊ apo pérdidu su postale e a s'àteru b'at nessi mes'ora 5. a oras dhu timu, a pobidhu miu! 6. si la mascat s'ora, a bènnere a domo candho semus corchendhe a letu!…◊ sunt andhados addaghi non bi fit su mere: già si l'ant mascada s'ora pro che furare su bestiàmine! (G.Ruju) 7. est acostendu s'ora chi dognunu si mirit aintru de sèi e iscípiat it'ora fait (A.Cannas)◊ ses un'orixedha tau chi est tau!…◊ orighedha dhue seo pichiandhe!…◊ nontesta seu abarrau un'ora manna iscidu ◊ orighedha de torrare, custa!…◊ fit a ora de mesanote pro sa una ◊ est bénnidu a ora de sas duas ◊ no ti che andhes prima de s'ora! 8. - Chíriga at segadu tres piatos… - In cuss'ora! (G.Ruju)◊ in cuss'ora chi no ti movas dai cue! ◊ in cuss'ora chi no l'apas bidu?! ◊ in cuss'ora santa si su chi ti naro no est veridade! ◊◊ benapassora chi ses torrau! ◊ benapassora chi si ndh'est andhau! Sambenados e Provèrbios prb: s'ómini… est a oras, sa terra a prammus Terminologia iscientìfica tpc Ètimu ltn. hora Tradutziones Frantzesu temps, heure Ingresu time, hour Ispagnolu tiempo, hora Italianu tèmpo, óra Tedescu Zeit, Stunde, Uhr.

orabà , iscl Definitzione o bà!, ubbà!, vocativu naendho a su babbu Frases tandu, orabà, benis o nono?

orabbònas , nf pl Definitzione uras bonas, cosas de bonu chi si disígiant a unu, naendhosidhu Sinònimos e contràrios norabbona Frases ti fatzu is orabbonas: chi s'Ispíridu Santu t'isclaressat su camminu!

orabròra , avb Definitzione ora po ora: in proportzione a su tempus, cunforma a su tempus (pagu), de un'iscuta a s'àtera a sa lestra, fintzes in su mamentu, deasi de un'improntu Frases sa zelosia li fit creschendhe orabrora ◊ s'annicu mannu chi l'intreit orabrora li fateit ismentigare su rispetu ◊ orabrora ndh'at iscutinadu abberu de abba: pagos minutos, s'abba a rios! 2. ora po ora no iscidiat ita arrespundi ◊ orabrora so istadu mudu e chena brios pario unu mancante, comente sa pudhedra mi ndh'at betadu a terra.