tzíntzulu 1 , nm: síntzulu 1 Definitzione genia de linna chi faet a tupa o fintzes a mata, ispinosa, lenta, frore grogo e unu frutu chi si papat, a pibionedhu longhitu orrúbiu candho est cotu Sinònimos e contràrios gígiulu*, gíngiallu, sisu Terminologia iscientìfica mt, Ziziphus sativa.
tzíntzulu 2 tzíntzalu
tzintzurédhu, tzintzurrédhu , nm: cincidedhu,
tzuntzuredhu,
tzuntzurredhu Definitzione
pilloni annapau, de noti, de su tiàulu o sóriche càmpinu o pinnàdigu, genia de animaledhu (de tantas calidades), múrinu o fintzes in colore de castàngia, chi essit a denote solu (no biet in sa lughe): assimbígiat unu pagu a is pigiones ca portat una genia de alas e andhat a bolu, ma est unu mammíferu e faet su fedu che a custos; papat bobbois chi essint a denote
Sinònimos e contràrios
alaepedhe,
arratapignata,
impedhone,
murredhu,
napone,
pibiristedhu,
rundedhu,
satzamurredhu,
terriolubedhe,
tuturedhu,
tzurrundedhu
Frases
cussu bobboi assimbígiat a unu tzuntzurredhu
Terminologia iscientìfica
anar, pipistrellus pipistrellus, rhinolophus ferrumequinum, myotis myotis, eptesicus serotinus, nyctalus noctula, barbastella barbastellus, plecotus austriacus
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
chauve-souris
Ingresu
bat
Ispagnolu
murciélago
Italianu
pipistrèllo
Tedescu
Fledermaus.
tzintzurriólu , nm Definitzione babboi de soli, genia de bobboi niedhu a corros longos totu nodos chi essit in is beranos Sinònimos e contràrios carrintolu, cincimurru, corriluna, corrimpala, terriolu, tintirriolu*.
tzinziriòla , nf: cincirriola* Definitzione Santa Maria candhelas, sa festa po Nostra Segnora su duos de freàgiu; tzinciriola dhu narant fintzes a sa Cuntzessione, sa Puríssima (chi si afestat s'oto de nadale) Sinònimos e contràrios candelera.
tzínzu , nm Definitzione tira de pedhe de pònnere in su chintzu de is pantalones Sinònimos e contràrios chintòglia, singedhu, tzinta Frases muzere mia mi cheret zúghere a tzinzu male e peus de su fedu!
tziòcoro , nm: ciòcoro, tzòcoro, tzòrcoro Definitzione genia de erba chi faet fògias matucas, ladas (ma a punta, prus longas), tzudhosas, arrasposas, frorighedhu grogu: sa chima, unu pagu marigosa, est bona a papare Sinònimos e contràrios artiòcoro, ciòcere, culurassu, fiòcaru, iciòcoro, intiòcoro, soci Terminologia iscientìfica rbz, Helminthotheca echioides Ètimu srdn.
tziòdha , nf Definitzione genia de erba chi si prantat po cundhimentu / tz. canina, marina = aspidha, scruidha Sinònimos e contràrios chepudha Frases dogni ortulanu bantat sa tziodha sua Terminologia iscientìfica rbc, cndh, Allium cepa.
tziòdha 1 , nf Definitzione tzia bècia totu malandhada Sinònimos e contràrios pionca Frases mi parit una tziodhedha a muncadori impressia de si ndi andai ◊ sa betzighedha fit ingruciupida, sica, incrispidedha che tziodhedha de sos contos (P.Casu).
tziodhéntzia , nf Definitzione unu fàere de tziodhos Sinònimos e contràrios tziodhímini Ètimu srd.
tziodhía , nf: tziudhia, tzuadhia, tzuadhina, tzuedhia, tzuidhia, tzudhina Definitzione genia de pigione mannu papadore de petza Sinònimos e contràrios astorolia*, ciciulia, cirolia Frases apu a andai peri su mundu che unu bentu muimui, che una tzuadhia spíbia spíbia ◊ is tzuadhinas si ponint ingunis po cassai ◊ s'intendint is iscràmius de sa tzuadhina ◊ candho cantat sa tziudhia o sa tzonca che at morte acoitu Terminologia iscientìfica pzn, milvus milvus.
tziodhímini , nm Definitzione unu fàere de tziodhos Sinònimos e contràrios tziodhéntzia Ètimu srd.
tziódhu , nm Definitzione tziu béciu totu malandhau, mescamente de is bidhas Frases unu pòberu tziodhu iat postu a parti calincunu sodhu a fortza de domandai sa caridadi (L.Cadoni)◊ identadu est como su tziodhu sentza dentes e sentza dentiera! Ètimu srd.
tziórcu , nm Definitzione tziu orcu, babbai orcu: númene de arrispetu po s'orcu Frases tziorcu in s'iscuru si pistat, si gustat, si lubat de isserru e chene brutare no istat (F.Satta) Ètimu srd.
tzípa , nf: sipa* Definitzione donniunu de is pígios de sa chibudha a conca; pígiu de cosa allachedhada, coment'e a canale, fintzes conchedhu de ortigu, ortighedhu ladu puru 2. a sa festa de su tundidroxu, is pratus de portada sunt de ortigu, is tzipas ◊ cussu papat in d-una tzipa de ortigu finas cun is canis Terminologia iscientìfica rbr.
tzípa 1 , nf Definitzione est su mutzigone o trunchedhu allutu cun sa braxa chi portat Sinònimos e contràrios bràgia, brusta, rosada, tzidha Frases anzone arrustidu in sa tzipa Ètimu srd.
tzípari , nm: cípari,
itzípiri,
otzípiri,
típiri,
tzípiri Definitzione
linna chi faet a tupighedha, a fogighedhas piticas e longhitas, fragosu, bonu po giare sabore coment'e cundhimentu a sa petza orrostia
Sinònimos e contràrios
arromaniu,
ramasinu
Terminologia iscientìfica
mt, cndh, Rosmarinus officinalis
Ètimu
pnc.
zibbir
Tradutziones
Frantzesu
romarin
Ingresu
rosemary
Ispagnolu
romero
Italianu
rosmarino
Tedescu
Rosmarin.
tzipèdha , nf Definitzione genia de istrégiu de ortigu a umprire o bufare abba; in cobertantza, bentre manna, po comente faet a giúmburu Sinònimos e contràrios conchedha 1, gupu, istrubia, opia, upada, trobia, trobiola Frases sa tzipedha si fait de su ortigu aundi sa mata portat brunchioni.
tzipèra , nf Definitzione fogu mannu, carrigau de trunchedhos, tzipas, de che fàere istesiare sa gente caentandhosi Frases giaju faghet unu fogu mannu, una tzipera: pariat una chea! Ètimu srd.
tzipiràrgiu , nm Definitzione logu de tzípiri, chi dhue creschet meda su tzípiri Ètimu srd.