Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

bataría , nf Definitzione pelea, múngia chi si pigat o chi si faet pigare faendho calecuna cosa trebballosa o difícile Sinònimos e contràrios cadha, cària, inzotu, pelea / batúliu, carralzu, tréulu Frases mi at dadu bataria a tizirire su mànigu ◊ est dogni annu cun custa bataria: li deghet una làpide pro s'apostoladu ◊ si l'at leada issa sa bataria de balminare sa lana ◊ za mi ndhe at dadu de bataria, s'ebba!…◊ custa est zente chi daet bataria, mala a dominiare Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu intense strain Ispagnolu fatiga Italianu strapazzo Tedescu Anstrengung, Strapaze.

caría, cària , nf Definitzione pelea manna, múngia, sa chi si podet pigare cariendhe (suighindho) ma fintzes in css. àteru manígiu Sinònimos e contràrios cariada, cariadura / antua, atzanu, bataria, cadha, cumbata, demozu, impodha, inzotu, istripa 1, matana, mugna, pista, pistapone, podha, rebbatu, stragu 1 | ctr. discànciu, pasu Frases za mi ndhe ant dadu de cària cussos animales, oe: no los podia agatare, mi ant fatu zirare totu su monte! ◊ pro fàghere una resolza bona bi cheret sa cària sua! Sambenados e Provèrbios smb: Caria Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu peine énorme Ingresu intense strain Ispagnolu esfuerzo Italianu fatica intènsa Tedescu schwere Mühe.

fadía , nf: fadica, fadiga, fatica, fatiga Definitzione dolímine chi benit a sa carena chi at fatu isfortzu o trebballu meda, immarritzone / a f. = a pelea, a trabballu, chentza bi la poder fàghere Sinònimos e contràrios bataria, cadha, cumbata, impodha, istrachidúdine, matana, mugna, pelea, pista | ctr. discànciu, pàsiu Frases perdendhe tempus, pabilu e fadiga, menzus chi no iscriant una riga! ◊ poderat fatiga veti una pariga de oras ◊ mi ais a acatare inoche in lota po sa pache, cunsummau de fatica che candhela, ma ritzu! (P.Sotgia) Ètimu ltn. fatiga Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu strain Ispagnolu cansancio (m), fatiga Italianu fatica Tedescu Mühe.

illumbài, illumbàre , vrb: illummare, islumbare, slumbai Definitzione pònnere dolore a lumbos, acropare a lumbos, a is errigos Sinònimos e contràrios iderrigari, illumbedhare, irrenare, isarrigai, iscumbarare, lumbai Frases illissinu a peis paris, in s'oru de m'illummare! ◊ sétzidi in su liminaxu de s'enna: chi ti movis, custus mengianu t'illumbu! ◊ iscudidhu de perda, illumbadhu cussu cani! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'éreinter Ingresu to strain one's back Ispagnolu derrengar Italianu dilombare Tedescu sich abmühen.

irfórtzu , nm: isforsu, isfortzu, issórciu, issortzu, sforsu Definitzione impreu de fortza, prus fortza; trebballu o cosa prus manna de su chi si podet fàere cunforma a is fortzas / min. irfortzighedhu, isfortzaredhu; fàghere donzi i. = fai totu su possíbbili Sinònimos e contràrios sfortzamentu Frases s'àinu, gàrrigu meda, faghiat un'isfortzu mannu pro avassare in cudh'abba alta de su riu ◊ fato un'isfortzu pro mi sabèschere! ◊ bi cheriat irfortzu mannu pro no si lassare falare carchi làgrima candho tucaiat un'emigradu ◊ dae s'àrvore che so achirrau chena issórciu 2. faghindhe isfortzu apo segadu sa màniga de su picu Tradutziones Frantzesu effort Ingresu strain Ispagnolu esfuerzo Italianu sfòrzo Tedescu Anstrengung.

iscolài , vrb: iscolare, scoai 1 Definitzione nau de cosa chi calat coment'e abba, a coras, a istídhigos o àteru deasi, pèrdere lassandho orrúere; si narat fintzes in su sensu de passare, acabbare Sinònimos e contràrios sucutare 2. su celu e sa terra si n'ant a iscolare, ma is foedhos mios nono Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu égoutter Ingresu to strain Ispagnolu escurrir Italianu scolare Tedescu abtropfen lassen.

istrípa 1 , nf Definitzione pelea manna / picare un'i. Sinònimos e contràrios antua, cadha, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, matana, mugna, pista, pistapone, podha Frases cuss'afuta e s'istripa chi nos amus picau nos at catzau su sonnu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sacré travail Ingresu bad strain Ispagnolu tute Italianu faticàccia Tedescu schwere Anstrengung.

múgna , nf: múngia, munza Definitzione pelea manna, arrebbentu; totu is fainas de domo, su trebballu, su frutu chi giaet su bestiàmene Sinònimos e contràrios cadha, cària, dimazu, fadiori, frica, impodha, matana, pista, rebbatu / trabballu Maneras de nàrrere csn: m. de suore, de prantu, de tzacu; àcua de m. = abba pro samunare; giare una mugna a ccn. = donai una surra, una carda Frases s'assessore faedhanne s'afutat e achicat po sa munza (A.Cossu)◊ solu tue mi ses de cunfortu e m'illébias sa munza ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ betat s'arzola cun tribàgliu e munza ◊ l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! 2. me is bidhas genti meda bivit de sa múngia de masoni ◊ s'àcua serbit meda po is múngias de domu ◊ su de cumpònnere s'orrostu est múngia de is ómines Ètimu ltn. munia Tradutziones Frantzesu fatigue, grande fatigue, surmenage Ingresu weariness, strain Ispagnolu reventón, paliza Italianu affaticaménto, strapazzo Tedescu Strapaze, Anstrengung.

tostadúra , nf Definitzione su tostare, tirare; su pigare ccn. cosa cun fortza po dha tragare, po dha fàere bènnere avatu Sinònimos e contràrios tira 1, tiradura. Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tension Ingresu strain Ispagnolu tensión Italianu tensióne Tedescu Spannung.