Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afaúndia, afaúndiu , nf, nm Sinònimos e contràrios assolocada, matana Tradutziones Frantzesu agitation, fatigue Ingresu chill Ispagnolu cansancio Italianu scalmana Tedescu schwere Anstrengung.

bataría , nf Definitzione pelea, múngia chi si pigat o chi si faet pigare faendho calecuna cosa trebballosa o difícile Sinònimos e contràrios cadha, cària, inzotu, pelea / batúliu, carralzu, tréulu Frases mi at dadu bataria a tizirire su mànigu ◊ est dogni annu cun custa bataria: li deghet una làpide pro s'apostoladu ◊ si l'at leada issa sa bataria de balminare sa lana ◊ za mi ndhe at dadu de bataria, s'ebba!…◊ custa est zente chi daet bataria, mala a dominiare Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu intense strain Ispagnolu fatiga Italianu strapazzo Tedescu Anstrengung, Strapaze.

canciàu , agt: cansadu, cansau, cantzau Definitzione chi est istracu, immarriu Sinònimos e contràrios ammungiadu, cansidu, fadiau, istracu | ctr. pasadu Frases su bentu ndi portat is itzérrius de is béstias assuentadas e cansadas ◊ oi su coru dhu intendu cantzau de liagas e de medas doloris chi dhu torrant tristu e annugiau (F.Onnis)◊ cumbatendi de dugna manera, seu cantzau che una béstia! Ètimu spn. cansado Tradutziones Frantzesu fatigué Ingresu tired Ispagnolu cansado Italianu stanco Tedescu müde.

cansaméntu , nm: cantzamentu Definitzione su s'intèndhere istracos, immarrios Sinònimos e contràrios cansàntzia, cansesa, fadiori, istrachesa, istrachidúdine, istrachidúghine, istrachidúmine, istracúmene, istrachiore Frases portat sa faci tirada po su cantzamentu e po su disprexeri ◊ artziendi in custu mòri no avertu su cansamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu tiredness Ispagnolu cansancio Italianu stanchézza Tedescu Müdigkeit.

cansàntzia, cansàntziu, cansàntzu , nf, nm: cantzàntziu Definitzione su èssere o su si pàrrere cansaos, immarrios Sinònimos e contràrios cansamentu, fiachesa, istrachidúdine, mugna | ctr. pàsiu Frases su cansàntziu e su giaunu dh'iant ammudhiau is cambas (R.Spissu) Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu weariness Ispagnolu cansancio Italianu stanchézza Tedescu Müdigkeit.

cànsu , agt Sinònimos e contràrios ammungiadu, acassu, istracu | ctr. pasadu Frases sa manu artziada nci dh'arruit cansa Tradutziones Frantzesu fatigué Ingresu worn-out Ispagnolu cansado Italianu stanco Tedescu müde.

fadía , nf: fadica, fadiga, fatica, fatiga Definitzione dolímine chi benit a sa carena chi at fatu isfortzu o trebballu meda, immarritzone / a f. = a pelea, a trabballu, chentza bi la poder fàghere Sinònimos e contràrios bataria, cadha, cumbata, impodha, istrachidúdine, matana, mugna, pelea, pista | ctr. discànciu, pàsiu Frases perdendhe tempus, pabilu e fadiga, menzus chi no iscriant una riga! ◊ poderat fatiga veti una pariga de oras ◊ mi ais a acatare inoche in lota po sa pache, cunsummau de fatica che candhela, ma ritzu! (P.Sotgia) Ètimu ltn. fatiga Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu strain Ispagnolu cansancio (m), fatiga Italianu fatica Tedescu Mühe.

fadiòri , nm Definitzione immarritzone, pelea, matana Sinònimos e contràrios cansesa, istrachesa, istrachidúghine, istrachiore Frases su fadiori fait dromí asuba de is pedras puru! ◊ in su trenu de su fadiori at a bandai chini trabballat meda, coment'e is mamas ◊ su fadiori dhi allétiat is cambas ◊ babbu tú contóniat de su sartu cun su fadiori a codhu! 2. unu burrichedhu càrrigu de téula nci fut arrutu a frúmini e su meri, cun tanti fadiori, ndi dh’at tirau Ètimu srd Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu weariness Ispagnolu reventón Italianu affaticaménto Tedescu Strapaze.

impòdha , nf, nm: impodhu Definitzione crepu, tzacu, rebbentu, immarritzone mannu chi si faet pigare o chi unu si leat, fintzes surra de cropos Sinònimos e contràrios antua, apodhada, cadha, cària, cumbata, inzotu, ismunziada, istimpida, istripa 1, matana, pista, pistapone, rebbatu / sarpa 1, surra Frases e fínilu s'impodhu: sos sacos a codhu chi si los giutat issu! ◊ s'ànima s'inganasat de bolare ma no leat su bolu netzessàriu: ahi cantas impodhas de calvàriu leo candho la cherzo supesare! ◊ si trabàglias cun su machinàriu leas su mesu de s'impodha 2. no m'importat nudha de bi àere unu babbu chi m'intzicat un'impodha canno faco a malu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu effort, grosse fatigue Ingresu rush, scolding Ispagnolu reventón, paliza Italianu scalmanata, strapazzata Tedescu Abhetzen, Schelten.

istimpída , nf Definitzione sa pelea chi si leat faendho cosa Sinònimos e contràrios antua, cadha, cumbata, impodha, matana, mugna, pista, podha, rebbatu / cdh. stímpita Frases andhendhe a inie apo leadu una bona istimpida ◊ apo leadu un'istimpida de caldu Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu effort Ispagnolu esfuerzo, tute Italianu fatica, sfaticata Tedescu Mühe.

istrachiòre , nm: istracore Definitzione su èssere istracos, su chi si sentit in sa carena chie e ca at trebballau meda Sinònimos e contràrios cansesa, fadiori, immarritzone, istrachesa, istrachidúdine Frases s'istrachiore li fortzicaiat totu sos sentitos ◊ antes de si fàghere iscuru dormiant deretas, dae s'istrachiore ◊ li est aumentatu s'istrachiore fenas chi si est irmalaidatu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fatigue, lassitude Ingresu weariness Ispagnolu cansancio Italianu stanchézza Tedescu Müdigkeit.

istràcu , agt, nm: istragu 2, stracu Definitzione immarriu, chi at leadu pelea, múngia, chi dhi est passada sa gana de fàere cosa: si ponet fintzes coment'e pps. (= istracadu) Sinònimos e contràrios ammungiadu, cansau, fadiau | ctr. pasadu Maneras de nàrrere csn: istracu che àinu, che béstia de mola; bèndhere o dare cosa a i. baratu = a sa fuliada, a prétziu bassu meda (coment'e candho no cheret comporare prus neune); fàghere cosa a s'istraca = istracos, chentza ndh'àere gana o fortza Frases fit caminendhe a passu istracu ◊ fit arribbau istracu, chin sa taschedha a pala prena ◊ istracu e sonnidu de sas dies e notes passadas in pelea, si che fuit drommidu ◊ che fit istracu de s'ispinniare ifatu de sas crapas in sas andhatas rubosas ◊ si perdent sos istragos pessos mios 2. no at tzédidu de dimandhare fintzas a candho no si est istracu de l'intèndhere ◊ apo tota sa vida trabagliadu, de trabagliare no mi so istracu! Ètimu itl. stracco Tradutziones Frantzesu fatigué Ingresu tired Ispagnolu cansado Italianu stanco Tedescu müde.

istracúmene , nm: strachímini Definitzione su èssere fadiaos, immarrios Sinònimos e contràrios cansesa, fadiori, istrachesa, istrachidúdine, istrachiore Frases su sero torrat dogni nembroteri gàrrigu de fera e de istracúmene Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fatigue Ingresu weariness Ispagnolu cansancio Italianu stanchézza Tedescu Müdigkeit.

múgna , nf: múngia, munza Definitzione pelea manna, arrebbentu; totu is fainas de domo, su trebballu, su frutu chi giaet su bestiàmene Sinònimos e contràrios cadha, cària, dimazu, fadiori, frica, impodha, matana, pista, rebbatu / trabballu Maneras de nàrrere csn: m. de suore, de prantu, de tzacu; àcua de m. = abba pro samunare; giare una mugna a ccn. = donai una surra, una carda Frases s'assessore faedhanne s'afutat e achicat po sa munza (A.Cossu)◊ solu tue mi ses de cunfortu e m'illébias sa munza ◊ die e note peleo pro sas munzas chi mi leo ◊ betat s'arzola cun tribàgliu e munza ◊ l'apo leada crispa, sa munza, chirchendhe unu fiadu! 2. me is bidhas genti meda bivit de sa múngia de masoni ◊ s'àcua serbit meda po is múngias de domu ◊ su de cumpònnere s'orrostu est múngia de is ómines Ètimu ltn. munia Tradutziones Frantzesu fatigue, grande fatigue, surmenage Ingresu weariness, strain Ispagnolu reventón, paliza Italianu affaticaménto, strapazzo Tedescu Strapaze, Anstrengung.

pelèa , nf: pellea Definitzione s'immarritzone, sa múngia, s'ifadu chi si pigat faendho cosa, trebballandho Sinònimos e contràrios apeleu, bataria, fadia, impeleu, istrachidúdine, stragu 1 / cdh. pilea | ctr. discànciu, pasu Frases su pischedhaju pacu cosa istratzat: si calicuna ndhe ispatzat est a fortza de gherra e de pelea ◊ a bogare preda bi at pelea manna ◊ una de sas peleas prus mannas, poninne e torranne a pònnere custu contu, est istada sa manera de iscríere 2. so semper in pelea, tziricandhe sos ammentos galanos chi una die mi ant allutu su coro (F.Satta)◊ su mundhu est cólumu de peleas ◊ prima de atzapare un'àteru travàgliu ne deves colare de peleas! Ètimu spn. pelea Tradutziones Frantzesu fatigue, peine Ingresu breathlessness, trouble, labour Ispagnolu tute, zurra Italianu fatica, briga, affanno Tedescu Mühe.

pistatzína , nf Definitzione su istare pistandho, giaendho múngia meda, faendho istracare a tropu Sinònimos e contràrios cadha, impodha, matana, pista, pistamentu, pistatzu Frases a fortza de matanas, masellu e pistatzina iseredant sos benes de ognunu! (S.Casu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grande fatigue Ingresu anxious exertion Ispagnolu paliza, fatiga ansiosa Italianu fatica ansiósa Tedescu ängstliche Mühe.

pòdha , nf Definitzione immarritzone, istrachesa manna chi si faet pigare o chi unu si pigat faendho cosa / fàghere una cosa a p. = a pelea, a trebballu, cun dificurtade Sinònimos e contràrios cadha, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, istripa 1, matana, mugna, pista, pistapone, rebbatu Frases funt achénsidos dae sas podhas chena pasu ◊ su trigu iscugutendhe est una prommissa a podhas e afannos ◊ si ndh'est finas pisciada de sa podha chi li ant dadu a punzos e a bucicones ◊ ohi sa podha chi mi at dadu cussa, bataglièndhela a sero e a manzanu! (B.Serra)◊ assiat podha chi ti est dendhe, un'ou! Tradutziones Frantzesu grosse fatigue Ingresu scolding Ispagnolu paliza Italianu strapazzata Tedescu Strapaze.