Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

agugèta , nf Definitzione genia de acapióngiu Sinònimos e contràrios allióngiu, cordonera, presógliu Ètimu spn. agujeta Tradutziones Frantzesu lacet, ficelle Ingresu lace, string Ispagnolu cordón Italianu stringa, legàccio Tedescu Band.

alligagàmba , nm: liacamba* Definitzione genia de acàpiu chi si ponet a is cartzas de su costúmene Sinònimos e contràrios acàpiu, allióngiu Tradutziones Frantzesu lien, ficelle, lacet Ingresu string Ispagnolu cordón Italianu legàcciolo Tedescu Strumpfband.

allióngiu , nm: ligóngiu Definitzione ligatzu a frocu o feta po acapiare, in is bestimentos, fintzes corria de iscarpa Sinònimos e contràrios acapamentu, acapióngiu, acàpiu, presógliu, presura / agugeta, cordonera / cdh. liàciula Frases apu biu duas crocorigas acapiadas cun d-un'allióngiu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lien, ficelle, lacet Ingresu lace Ispagnolu cordón Italianu legàccio Tedescu Schnürband.

bèta 1 , nf: feta*, veta Definitzione tira de orrobba po apicare una medàllia Sinònimos e contràrios bita 1, frisu Frases custas sunt tramas de sa beta de Nostra Sennora de Gonare Tradutziones Frantzesu extra-fort Ingresu ribbon Ispagnolu cinta, cordón, galón Italianu fettùccia Tedescu Band.

cadiàna , nf Definitzione genia de ispaitu fine o codriola, forte Frases sa cadianedha de sa bússia fit totu nodos, segada e torrada a annúnghere Tradutziones Frantzesu lacet, extra-fort Ingresu lace Ispagnolu lazo, cordón Italianu làccio, fettùccia Tedescu Schnur.

ciapèta , nf Definitzione acapióngiu de is mígias, fintzes péiga po su mannale Sinònimos e contràrios ciapa 1, ligas / sciampeta Ètimu itl. ciappetta Tradutziones Frantzesu lacet Ingresu string Ispagnolu tira, cordón (m) Italianu legàccio Tedescu Schuhband.

coldòne , nm: cordone, cordoni Definitzione genia de codriola, grussita o fine, segundhu ite; oru longu, chi essit in calecunu muru, ischina o ischinale de teulada Sinònimos e contràrios cordozu 1, turrutu Maneras de nàrrere csn: c. de muru, de muneda; c. de arretza = aundi si atacant is gamus; c. de para = su cordone chi sos padres zughent imboligadu presu in chitu, subra de s'àbbidu; c. de su butone = saita, itl. funìcolo spermàtico; c. de s'imbíligu o de bídhiu = saita, itl. cordóne ombelicale Frases su predi, acabbada sa missa, inghitzat a s'iscapiai su cordoni de chintzu ◊ sa maista de partu at segau su cordone de s'imbíligu a su pipiu candho est naschiu Sambenados e Provèrbios smb: Cordone, Cordoni Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu cordon Ingresu string Ispagnolu cordón Italianu cordóne Tedescu Schnur.

cróbu 1 , nm: ciopu 1, cropu 1, crou 1, giobe*, lobu Definitzione inghíriu, incropada de cosa (filu, fune, codriola, e àteru) fatu coment'e acapiandho a nodu, ma lenu, largu de pòdere iscúrrere po cassare un'animale; orrugu de sartitzu curtzu, longu su tanti de fai unu cricu cun is càbudos acapiaos impare; lóriga de cadena e fintzes asa de istrégiu piticu Sinònimos e contràrios cannaca, lantu Maneras de nàrrere csn: tènnere a cropu = a latzu; piscare a unu in cropu = sighire a unu faghindhe su dannu, in grímines Frases dhu portat acapiau a crobu de suncurri 2. mi at donau duus crous de sartitzu ◊ sa sartitza est menzus fata a crobos minores 3. sos barratzellos fint fachenne sa posta a sos bardaneris pro los piscare in cropu e nche los issacare in galera ◊ est una cuculia chene cropos Sambenados e Provèrbios smb: Crobu Tradutziones Frantzesu lacet, saucisson Ingresu lace, sauseges drum Ispagnolu lazo, cordón Italianu làccio, ròcchio di salsìccia Tedescu Schlinge, Wurststück.

frontàle 1, frontàli , nm Definitzione sa parte de ananti, in artu, de un'intrada o de àteru; marcu biancu chi calat a su cuadhu in cara de crebedhos a su nasu; in calecunu logu est sa sesuja o ajone Ètimu ltn. frontale(m) Tradutziones Frantzesu fronton Ingresu fronton Ispagnolu frontón, cordón, lucero Italianu frontóne Tedescu Giebel.

imbíliche, imbílicu , nm: imbílighe, imbíligu, immíligu Definitzione in sa carena, su nodu chi abbarrat de su cordone, e su cordone etotu (genia de codriola) chi finas a naschire mantenet su fedu totu a unu cun sa carena de sa mama (est coment’e arraighinau in sa segunda, aintru de sa madre) e chi, apustis naschios, si ndhe segat e abbarrat coment’e a nodu e a fossedhu in mesu de sa bentre a parte de fora (in su cristianu a s’artària de su chintzu) Sinònimos e contràrios bídhigu / ttrs. imbírigu Maneras de nàrrere csn: fàghere s'i. a sa criadura, candho naschit; prèndhere s'i. a unu = imbovai sa genti; fàgheresi s'i. che rosa = satzaisí a meda; zúghere s'i. cantu unu canistedhu = èssere matimannu; èssere a imbíliche in foras = a bentre nuda; i. maltzidu = itl. onfalite Frases candho sa criadura naschet ndhe li segant su cordone de s'imbíligu e li faghent unu nodu ◊ su commendatore fit chin s'imbílicu cantu unu canistedhu ◊ s'imbílighe che basolu est tundhu e purpurinu 2. no ti fides de cussu incruvu: prendhet s'imbíligu finas a su demóniu! ◊ cussu in su negússiu prendhet s'imbíligu a totus! Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. umbilicus Tradutziones Frantzesu nombril, cordon ombilical Ingresu navel, umbilical cord Ispagnolu ombligo, cordón umbilical Italianu ombelico, cordone ombelicale Tedescu Nabel, Nabelschnur.

làntu , nm: allatzu, lassu, latu, latzu Definitzione genia de lobu chi si parat po cassare animales (ma si narat fintzes de un'aparíciu de filu zingadu); in cobertantza, su chi si faet po pigare s'àteru mancari a ingannu Sinònimos e contràrios cordonera, corria, crobu 1, isciocu, peàdiga 1, soga, túturu / agugeta, allióngiu, presógliu, trena Maneras de nàrrere csn: genias de latzus: a cardiga, a arcu, a púncia, a pértias; parai su l. = parare su crobu; ghetai l. = interrare unu tretu de una canna de bide lassada atacada a su fundhu pro ndhe fàghere un'àteru; latzu a sazitu = sorigarzu Frases faiat is murrus pariat unu margiani tentu a lassu! ◊ parat su latu a tènnere perdiches ◊ cussu est pascendu a fura, ma ciai nci betat su pei a su lassu! ◊ timet che unu sórighe pro su latu 2. ant abertu sa cassa a is eletoris ocannu puru fendi a modu antigu: parant is latzus… Sambenados e Provèrbios smb: Latu, Lazzu Ètimu ltn. laqueus Tradutziones Frantzesu lacet Ingresu snare Ispagnolu lazo, cordón Italianu làccio Tedescu Schlinge, Band.

ligóngiu, ligónzu , nm: allióngiu*, lióngiu, lionzu Definitzione lióngiu a frocu po acapiare, in is bestimentos, in iscarpas e àteru (a bortas fintzes filu), ma fintzes acapióngiu de dónnia genia Sinònimos e contràrios acapamentu, acapióngiu, acàpiu, lighinzu, presógliu, presura / agugeta, cordonera Frases sciollei su ligóngiu! ◊ mi restaiat solu de torrare a bidha pro annodiare sos lionzos de sàmbene 2. sa currente colat in d-unu lióngiu de arràmene Sambenados e Provèrbios smb: Lionzu Tradutziones Frantzesu lien, lacet, ficelle Ingresu string Ispagnolu cordón Italianu legàccio Tedescu Schnürband.

subíles , nm pl Definitzione in s'animale mascu, is cundhutos de is butones ue passat su sèmene po ndh'essire Sinònimos e contràrios bitas, saita Terminologia iscientìfica crn Tradutziones Frantzesu cordon spermatique Ingresu spermatic cords Ispagnolu cordón espermático Italianu cordóni spermàtici Tedescu Samenstränge.