Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abejài , vrb Definitzione pentzare meda o èssere apedhiau a calecuna cosa (giogu, trebbalu, àteru), agiummai maniàticu Frases ma lah ca est abejau cun cussa loredha, lah!… Tradutziones Frantzesu se fixer Ingresu to be a stickler Ispagnolu tener manía Italianu avére una fissazióne Tedescu eine fixe Idee haben.

afaltài, afaltàre , vrb: afartai, faltai Definitzione fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia Sinònimos e contràrios ammancai 2. mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se sentir coupable Ingresu to feel guilty about stg Ispagnolu faltar, tener la conciencia sucia Italianu sentirsi in cólpa, in fallo Tedescu sich schuldig fühlen.

afancedhàe, afancedhài , vrb: afantzedhare Definitzione prnl., nau de cojuaos, su si dha intèndhere cun àtera fémina o cun àteru ómine, tènnere su fancedhu, sa fancedha Sinònimos e contràrios afantare, amicare, amicitziare, ammestadai Frases chi ti bollis afancedhai… ge dhui est cussa stàtua! ◊ mi siat mi siat… si est istorrada de su pobidhu e afancedhada cun su datori! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vivre en concubinage Ingresu to find a mistress Ispagnolu tener amante Italianu avére o farsi l'amante Tedescu einen Liebhaber haben.

amicàre , vrb rfl: amigai, amigare Definitzione fàere s'amiga, o s'amigu, nau de persona cojuada chi bivet cun àtera (cojuada o nono) che pobidhu cun pobidha, o fintzes bagadia chi si ponet cun àtera cojuada Sinònimos e contràrios afancedhae, afantare, amicitziare, ammestadai Frases pro no mi èssere amicadu cun tecus no credas chi sia pentidu ◊ custa picioca si fiat amigada cun su Forasdenosu ◊ ci cun calecuna ses amigau ti depes cogiuare ◊ custu fit amigadu cun tantas féminas…◊ una fémina gatia e un'ómine si sont amicatos Ètimu ctl., spn. amigar(se) Tradutziones Frantzesu vivre en concubinage Ingresu to find a mistress Ispagnolu tener un amante Italianu farsi l'amante, la concubina Tedescu einen Liebhaber haben.

ammuntàre 1 , vrb: ammutai 1, ammutare Definitzione fàere sonnos lègios, sufrire pesadíglia Frases l'ant ammuntadu, dh'ant ammutau ◊ mi ndi seu iscidau totu atzicau ca m'iant ammutau in su sonnu (S.A.Spano) 2. candho che apo bidu su pitzinnu subra de campanile mi est ammuntadu su coro! Tradutziones Frantzesu faire des cauchemars Ingresu to have nightmares Ispagnolu tener una pesadilla Italianu avére, destare ìncubi Tedescu Alpdrücken haben.

arretàe , vrb: arretare, arretai, retai Definitzione nau de sa natura de su mascu, su si fàere tostada, chíbbera, tètera Sinònimos e contràrios arrintzonare, arritzare Frases cussu est ómine chi no arretat ◊ est arretendhe, comente at bidu féminas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu être en érection Ingresu to have the erection, to be in erection Ispagnolu tener una erección Italianu avére l'erezióne, èssere in erezióne Tedescu in Erektion sein.

avacàre , vrb: avocare 1 Definitzione finire o serrare s'annu de iscola, cumenciare is vacàntzias Frases s'annu sos iscolanos l'avocant in su mese de làmpadas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu prendre ses vacances Ingresu to take holiday Ispagnolu tener las vacaciones Italianu prènder le vacanze Tedescu Urlaub nehmen.

dèpere , vrb: depi, dèpiri, dèvere, tèpere Definitzione tènnere o àere s'óbbrigu, o su bisóngiu, sa presse o s'apretu de calecuna cosa: s'impreat meda po cambiare unu pagu su significau de is àteros verbos; èssere in dépidu; si narat fintzes po inditare cosa pagu segura, chi si pentzat po calecunu motivu ma no s'ischit a seguru (s'impreat cun àere, èssere, e su pps. de àteru vrb.) e fintzes po fàere unu tempus benidore de su vrb. de modu infiniu chi acumpàngiat in sa forma des, tes; a sa campidanesa dhu manígiant, prus che àteru is poetas, fintzes in su sensu de pòdere / pps. dépidu, dépiu; ger. dependhe, dependho, depindhe; formas diferentes de dèpere: ind. pres. tue des, isse det, nois demus, bois dezis, issos dent Sinònimos e contràrios gèpere Frases depo andhare como, ca sinono si che faghet tardu ◊ depis fai a manera chi is contus torrint totus ◊ tocai, ita mi depeis narri?! ◊ chi ti piagat o nono, custa est cosa chi as a deper fàghere tue ◊ carei carei, ma su chi depis no dhu fais etotu! ◊ solu deves pensare chi de me no ti deves burulare! ◊ aiant dévitu cantare donzi dominica 2. su chi ti ndhe apo leadu de butega ti lu depo totu ◊ cosa ti depo, chi mancu mi faedhas?! 3. sa pinna che la depo àere torrada a su logu sou, si no est inoghe ◊ custa faina la depet àere fata isse ◊ depent èssere andhados issos, beru? ◊ isse depet èssere inoche a fúrriu ◊ Mundhicu depet èssere fragandu cun calincuna picioca 4. non tes àere fastizos e istrobbos (G.Ruju)◊ prima chi su pudhu cantet mi des negare, istanote! 5. fiat un'isplendori meravigliosu e oras de gosu eus dépiu gustai Sambenados e Provèrbios prb: chini timit cosa depit Ètimu ltn. debere Tradutziones Frantzesu devoir Ingresu must, to have to, to be obliged Ispagnolu deber, tener que Italianu dovére Tedescu müssen, sollen, schuldig sein, dürfen.

frussàre , vrb Definitzione àere a meda, nau de dinare Frases lampu ca ndhe frussat de sodhu, cussu, est abberu! ◊ si no frussas dinari, segundhu su logu mancu intrare ti bi lassant! Tradutziones Frantzesu disposer de l'argent Ingresu to have plenty of money Ispagnolu tener dinero Italianu dispórre, avére danari Tedescu viel Geld haben.

ildeossàre , vrb: ildiossare, irdaossare, irdegossare, irdeossare Definitzione bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu Sinònimos e contràrios iddoare, isconsiminzare, istracassare | ctr. aconciai Frases chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso! 2. oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris! Tradutziones Frantzesu démolir, traumatiser, se casser les os Ingresu to smash, to traumatize, to thrash s.o Ispagnolu destrozar, tener los huesos molidos Italianu sfasciare, traumatizzare, rómpere le òssa Tedescu zerbrechen, ein Trauma bewirken, zerschlagen.

illabinàre , vrb: illainare, illainari Definitzione èssere a iscurrentziadura, fàere alloina, ladamíngiu a brodu, portare s’iscurréntzia e indebbilitare Sinònimos e contràrios allainare, atilimai, iscacaredhare, iscussurare 1, tirchinare 2. a tui t'illainat su fragu de sa fà Tradutziones Frantzesu avoir la diarrhée, foirer Ingresu to have diarrhoea Ispagnolu tener cagalera, tener diarrea Italianu avére la sciòlta, avére la diarrèa Tedescu Durchfall bekommen, Durchfall haben.

impipài 1, impipàre , vrb Definitzione importaresindhe, no fàere contu, lassare a pèrdere calecuna cosa o chistione Sinònimos e contràrios afutire, strafudhai, strufudhire Frases benidiche chin nois e impipadindhe de babbu e de cuile! ◊ tres pisedhos si pessighint a coedhas mesu fora, impipèndhesi de su fritu ◊ impipadindhe, no ti les matana! 2. si su batu est rassu s'impipat de anzone e de crabitu! Ètimu itl. impiparsene Tradutziones Frantzesu se ficher de Ingresu not to care Ispagnolu tener sin cuidado, importar un comino Italianu infischiarsi Tedescu pfeifen.

iscaniài, iscaniàre , vrb Definitzione no àere làstima, fàere su cane, tratare male Sinònimos e contràrios incaniare Frases Deus no iscàniat mai is chi si cunfessant pecadoris Tradutziones Frantzesu être cruel Ingresu to be cruel Ispagnolu endurecerse, no tener corazón Italianu èsser crudèle, non aver compassióne Tedescu herzlos sein, mitleidlos.

iscurrentàre , vrb Definitzione pigare a iscurrentziadura, fàere a cussos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu avoir la diarrhée Ingresu to have diarrhoea Ispagnolu tener diarrea Italianu avére la diarrèa Tedescu Durchfall haben.

issilicàre , vrb Definitzione sentire o àere coment'e fàmene, isanimamentu, afinamentu de ànima Sinònimos e contràrios schinitzai Tradutziones Frantzesu avoir l'estomac creux Ingresu to feel hungry Ispagnolu tener hambre Italianu sentire languóre, fame Tedescu Hunger haben.

pecài, pecàre , vrb Definitzione fàere male, pecaos, fartas chi tenent una responsabbilidade chi s'ischit e si sentit; foedhandho de cosa prantada, matedu, gente, machinàrios o àteru, àere o bogare difetu, andhare male, fàere farta in su funtzionamentu o cumportamentu Sinònimos e contràrios faltare Maneras de nàrrere csn: pecare a origras = àere carchi pecu a origras, èssiri surdu, grai de origas, betàresi a surdu; pecare a macu, a tontu = àere carchi pecu de macos, de tontos Frases nimmancu dèu ti cundennu: bai e no pechis prus! (Ev.)◊ su dinari non at un'ànima de sarvare, non pensat, non disizat, non furat, non pecat (G.Ruju)◊ chini pecat si perdit s'amistadi de Deus 2. eite a origras pecas: so tres oras cramèndhedi e tue totu nudha! ◊ is infertus podint pecai, si no funt fatus bèni Ètimu ltn. peccare Tradutziones Frantzesu pécher, faire défaut Ingresu to sin, to be deficient Ispagnolu pecar, cojear, tener defectos Italianu peccare, difettare Tedescu sündigen, mangeln, fehlen, mangelhaft sein.

strafudhài , vrb: strufudhai Definitzione importaresindhe, de sa cosa, lassare istare chentza ndhe fàere contu Sinònimos e contràrios afutire, impipai 1, strufudhire Frases si ndh'est strufudhau Tradutziones Frantzesu se ficher de Ingresu not to care Ispagnolu pasar, tener sin cuidado Italianu infischiarsi Tedescu pfeifen auf.

sudhíre , vrb: assudhire Definitzione su si acatare de ccs., pruschetotu nau in su sensu de abbarrare dispràxios, tènnere sudhu po su male fatu, istare impentzamentaos, timendho; fintzes pentzare, intzertare coment'e po cossígiu, agiudu de ccn. / sudhíresi de una cosa = interessaisí, tenni pentzamentu po calincuna cosa, coment'e timendi Sinònimos e contràrios arrepentire, impudare, penètere / consigiai, indetare Frases sudhi sudhi e a s'abboja abboja apo, prima ch'inserrent sas aeras, su torradorzu bostru assebertadu (G.Marras)◊ tiu Raga si la sudhiat de àere annada mala ◊ mi sudho in s'ànima coment'e chi no ape mancu comintzadu 2. mancu male no apo curadu in binza, deris, paret chi mi l'at sudhidu calicunu chi oe deviat pròere! Tradutziones Frantzesu se troubler, avoir des remords Ingresu to get upset, to feel remorse Ispagnolu turbarse, tener remordimientos Italianu turbarsi, impensierirsi, aver rimòrso Tedescu sich beunruhigen, Gewissensbisse haben.

«« Torra a chircare