aperfilàdu , agt Sinònimos e contràrios
fine 1
2.
sa múida de su bentu poniat in d-un'annicu aperfiladu onzi cosa
Ètimu
spn.
perfilado
Tradutziones
Frantzesu
mince
Ingresu
thin
Ispagnolu
fino
Italianu
sottile
Tedescu
dünn.
atíza , nf: tiza* Definitzione
orrughedhu a pigighedhu fine de carre morta chi s’istacat de sa pedhe
Sinònimos e contràrios
atògia,
cadassa,
crosta,
freadu,
muga,
pagiagoda,
solla,
tizola
Tradutziones
Frantzesu
tranche mince
Ingresu
thin slice
Ispagnolu
pizca
Italianu
fétta sottile
Tedescu
dünne Scheibe.
cannaínza, cannaínzu , nf, nm, agt Definitzione
cosa a usu de fune, su cambu longu longu e fine de unas cantu erbas (es.: pisu, intretzu, mimira, fintzes pigionàciu), ma podet èssere fintzes una fune fine; nau de ccn., artu meda e iscarritzinu, istrígili (e dhu narant de animales puru)
Sinònimos e contràrios
cannàile,
sirba
/
giangalloi,
iscalandrone
Frases
cannainzu meda at fatu su basolu, ma basolu pagu! ◊ apo intritzatu cannainzas fatas de zuncu
2.
za ndhe at fatu de cannainzu, cussu zòvanu: no colat in za zanna de cantu est artu!
3.
bi aiat unu fiotu de fiados cannainzos
Tradutziones
Frantzesu
tige mince et très longue
Ingresu
very long and thin stalk
Ispagnolu
tallo sutil y largo
Italianu
stèlo o fusto lianóso,
sottile e mólto lungo
Tedescu
langer und schmaler Stiel.
chíma , nf, nm: chimu 1,
cima Definitzione
su coromedhu de is matas, is partes prus artas o prus atesu de su truncu de is matas (e po cussu fintzes is prus fines e modhes); genia de candhelita chi bogant is erbas ue apustis faent su frore, ma pruschetotu is litos betzos (Hyoseris radiata, itl. radicchio selvatico)/ cima de làtia, de gureu, de indívia, de càuli
Sinònimos e contràrios
cimixedha,
coma,
coramedhu,
frandha 1,
puntioledha,
rampu
/
síriu
Frases
sas àrbures faghent su frutu in chimas ◊ in sas chimas sos puzones godint gioghitendhe ◊ su cardu, sa latuca, sa tzicória sunt boghendhe sa chima ◊ candho sas erbas bogant sa chima sunt apunta a fàghere su fiore ◊ fit cun su chimu de s'olia che columba ◊ su bentu movet sos chimos de sas matas
2.
in beranu essit sa chima ◊ sos pisedhos essiant a chima, unu tempus: como no cherent mancu tzoculates!
Terminologia iscientìfica
rbr
Ètimu
ltn.
cima
Tradutziones
Frantzesu
bout tendre et mince des plantes et de certaines herbes
Ingresu
cyme
Ispagnolu
cogollo
Italianu
punta tènera e sottile delle piante,
gètto di alcune èrbe
Tedescu
Trieb,
Sproß.
filiàca, filiàche, filiàghe , nm, agt Definitzione
s'ambidha candho est pitichedhedha, ambidha fine; chi est fine coment'e filu, de carena fine meda
Sinònimos e contràrios
curricurre,
filistredha,
filóstrigu
/
iltrízile
2.
isse fit sempre filiaghe e como fintzas topu
Terminologia iscientìfica
psc
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
anguille mince
Ingresu
slim eel
Ispagnolu
anguila pequeña
Italianu
anguilla sottile
Tedescu
kleiner,
dünner Aal.
filistrèdha , nf Definitzione
ambidhedha fine
Sinònimos e contràrios
curricurre,
filiache,
filóstrigu
Terminologia iscientìfica
psc
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
anguille mince
Ingresu
slim eel
Ispagnolu
anguila pequeña
Italianu
anguilla sottile
Tedescu
dünner Aal.
fíne 1 , agt: fini 1 Definitzione
chi est de pagu grussària; segundhu de ite si foedhat, chi est delicau, díligu, giustu, educau / min. finedhedhu, finevine
Sinònimos e contràrios
fínicu,
lecu,
sútile
/
delicadu
| ctr.
grussu,
russu
/
grosseri
Maneras de nàrrere
csn:
mentes fines = is memórias, su ciorbedhu a parti e àtera de su fronti; segare, maghinare, pistare a f. = a manera chi sa cosa essat cantu prus minuda; fàghere, triballare in f. = bene, a manera chi donzi mímina cosa resurtet fata bene cun incuru; contai a fini a fini = nàrrere, in su contu, donzi mímina cosa; andhare f. chei s'óstia = atentus meda a no fai mali a nemus; abba f. = faedhendhe de mare o lagu, abba bassa, faedhendhe de próida, a butios minudedhos
Frases
custu est filu tropu fine e no agguantat ◊ portat is didus aici finis ◊ essit de mari e s'istrumpat in s’arena fini fini ◊ sa robba fine no faghet caentu che a sa russa ◊ is muros de mesu tra un'aposentu e un'àteru bollent fines
2.
sas criaduras ant sentidu piús fine chi no nois mannos
3.
sa fígia mia bella, pintura fata in fine!
Sambenados e Provèrbios
prb:
mellus a furriae de s'abba fine ci no de sa grussa
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
fin,
subtil
Ingresu
thin
Ispagnolu
fino
Italianu
fino,
sottile
Tedescu
dünn,
fein.
lécu , agt Definitzione
nau pruschetotu de paperi, de orrobba, chi no tenet corpus, finivini, de pagu agguantu, de pagu fortza; dhu narant fintzes de gente in su sensu de delicau in su fàere, chi faet contu de dónnia mínima cosa
Sinònimos e contràrios
débbile,
fiacu,
fine 1
/
físchidu
| ctr.
folte,
grussu
Maneras de nàrrere
csn:
filu lecu = fine; minestra leca = broosa meda; terra leca = de pagu fortza, de logu malu pedrosu; scèti lecu = podha; ómine lecu = chi no tenet frimmesa, de pagu caràtere, chi si lassat leare a su chi cherent sos àteros
Frases
mi acosto a cussos crecos e abbaidanne tra sos rampos lecos bio rampos sicos ◊ sos cascos chin sos istiros li faghent su dossu lecu (P.L.Dettori)◊ est lecu lecu che candhela de chera, lanzu, mortu de fàmine ◊ sunt fortes, no sunt de bratzu lecu! ◊ proite ti as postu custa gonna leca leca?
2.
giai ses leca puru: e lassadhu nàrrere!
Tradutziones
Frantzesu
faible
Ingresu
weak,
thin
Ispagnolu
débil,
sutil
Italianu
débole,
sottile
Tedescu
schwach,
dünn.
pigiólu , nm: pizolu Definitzione
su pigighedhu fine de cosas de papare, de sa pedhe, de àteru, ma fintzes su corgiolu grussu / su pizolu de s'ovu = siat sa corza, siat su pizighedhu de intro chi abbarrat atacadu a sa corza (candho s'ou est crú)
Sinònimos e contràrios
pidhoncu,
villuncu
/
còglia,
colzola,
scroxu
2.
scoinandu sa fà nci betada su papu a s'àliga e su pigiolu a su palini!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
membrane
Ingresu
membrane
Ispagnolu
membrana
Italianu
membrana,
strato sottile
Tedescu
Membrane.
schirriólu , agt Definitzione
nau mescamente de sa carena de sa gente, chi est fine, unu pagu coment'e làngia
Sinònimos e contràrios
finigosu,
iltrízile,
istincu,
marriu,
scarritzinu,
sicadinu,
stinghiritzu
| ctr.
russatzu
Frases
cussu est giòvunu schirriolu, giòvana schirriola ◊ s'ispiga s'annu fiat abarrada schirriola, cun pagu trigu
2.
ponincedhis unu terrori in custa genti schirriola!
Terminologia iscientìfica
zcrn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
mince
Ingresu
puny
Ispagnolu
esmirriado,
alfeñique
Italianu
sottile,
mingherlino
Tedescu
dünn,
schmächtig.
sútile, sutíle , agt: sutili Definitzione
chi est de carena istrízile, fine, làngia
Sinònimos e contràrios
drízile,
fini 1,
iltrízile,
isútile,
stinghiritzu
| ctr.
grussu,
russatzu
Frases
sútile e sica fit che canna, lezera e lestra che crabola ◊ s'ebba de Giorzi est sútile e lezera (B.Truddaju)◊ cussa baghiana est sutile che anedhu
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
mince
Ingresu
thin
Ispagnolu
esbelto
Italianu
sottile,
snèllo
Tedescu
dünn,
schlank.