Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

abbeladinàre , vrb Definitzione fàere a gheladina, cagiare, nau pruschetotu de brodu, sàmbene o cosas deasi Sinònimos e contràrios ammallorai, apiatare, cagiare, giagare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cailler Ingresu to curdle Ispagnolu cuajar Italianu rapprèndere Tedescu gerinnen lassen.

abbenatzài , vrb Definitzione fàere a benatzu, abbadrinu Sinònimos e contràrios apadulare, ammodhocare, imbenatzai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu transformer en marais Ingresu to swamp Ispagnolu empantanar Italianu impaludare Tedescu versumpfen lassen.

abbidhiritzài, abbidhitzirài , vrb Definitzione intostare, cancarare de su fritu Sinònimos e contràrios abbadherigare, acancarronae, aggurjare, ammarmurai, apisidhiri, ateterigare, ingortigai, inteterighedhare, intostai Frases su frius abbidhiritzat is manus ◊ su pani pagu axedau abbidhiritzat a lestu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu engourdir Ingresu to numb Ispagnolu entumecer Italianu aggranchire Tedescu erstarren lassen.

acadiàre , vrb: cadiare Definitzione lassare agoa, lassare Sinònimos e contràrios acogiai, cambare, codiare, coigiare, incoizare, lassai Tradutziones Frantzesu abandoner Ingresu to omit Ispagnolu omitir Italianu tralasciare Tedescu lassen.

acartàre 1 , vrb Definitzione su s’iscríere in calecunu corpus, pigare postu, intrare in servítziu Sinònimos e contràrios arrolai Tradutziones Frantzesu enrôler Ingresu to recruit enlisted Ispagnolu alistarse Italianu arruolarsi Tedescu sich einberufen lassen.

agegherài , vrb: agiagarai, agiagherai, auxagarai, axagarae, axagarai, axegherai, gegherai*, zacarare Definitzione fàere mòvere impresse, cúrrere o fuire, pònnere o tènnere tropu presse coment'e ponendho o portandho is canes aifatu Sinònimos e contràrios assuidari, assulurgiare, ispabuciare, istrajare, isvalostiare, salargiare, stallai, ussiare | ctr. achedare, asselenare Frases abarradí sétziu, no ti agiàghiris! ◊ is crobus si bidiant bolendi coment'e axegheraus ◊ no mi agabbist de agiagherai su sànguni! ◊ seu triballendi coment'e un'iscrau, agiagarau e fatu! Tradutziones Frantzesu chasser, déloger violemment Ingresu to support escaping Ispagnolu ahuyentar Italianu far fuggire, esagitare Tedescu fliehen lassen, aufregen.

aggromàre , vrb: aggrumai, aggrumare, aggrummai, aggrummare Definitzione fàere a crosta, a grumma, a cagiau, pònnere sa crosta; si narat fintzes de arregòllere, pònnere totu impare cosa chi si arregollet, si narat de is abes chi si faent a lómboru o a rumbuloni fora de su casidhu innanti de iscussurare; in cobertantza, sentire arrennegu / turra de aggrumai = istampada, pertunta pro ndhe collire ispruma dae su brou coghindhe peta Sinònimos e contràrios acrostanare, aggrostare, aradhare, ingrumai / abbeladinare, alleae, apiatare, cagiare / aggromerare, aggromeredhare, allomborae, arrombulonai, arromulare / assurtire / afelonare, aggromorare, infelai, renignai 2. sos frades de coro a su persighidu de sa disaura, candho est torradu, li ant aggrumadu una bama ◊ su ciuliru de fai farra lassat passai sa farra prus bianca e assodhit (aggrumat) in mesu sa farra prus oscura ◊ is cuadhos aggrumados ibertant s'isparu po partire ◊ sa gente si est aggrumada totu a inghíriu abbaidandho Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire grumeler, incruster Ingresu to clot, to encrust Ispagnolu formar grumos, encostrar Italianu raggrumare, incrostare Tedescu gerinnen lassen, sich verkrusten.

aggutài, aggutàre , vrb Definitzione lassare o fàere pèrdere s'abba a istídhigos Sinònimos e contràrios ilgutare, sucutare, sucutire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dégouliner Ingresu to drip Ispagnolu escurrir Italianu sgocciolare Tedescu tröpfeln lassen.

ammarmurài , vrb: ammarmurare, malmurare Definitzione ifridare meda e intostare de su fritu a tropu, agiummai coment'e fàere a màrmaru Sinònimos e contràrios abbadherigare, abbidhiritzai, acancarronae, ateterigare, ingortigai, inteterighedhare, intostai / achirdinae, agiatzare, inteterighedhare, astragare, belare, cancarai, ghiaciai, marmurizai / apedrare Frases citi, ca ti at a ammarmurai su Signori! ◊ ses ammarmurendi de su frius Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu glacer, geler, pétrifier Ingresu to petrify, to chill Ispagnolu petrificar, aterirse Italianu agghiacciare, impietrire Tedescu erstarren lassen.

apeài , vrb rfl: apeare, apedare Definitzione calaresindhe de cuadhu, de sa màchina, pònnere is peis in terra, fintzes andhare a pei Frases est ghiratu Torraddomo: como deretu at apedatu dae su postale Ètimu spn. apearse Tradutziones Frantzesu descendre (d'un véhicule) Ingresu to dismount Ispagnolu apear Italianu appiedare Tedescu absitzen, lassen.

arruarzàre , vrb Definitzione su si fàere a unu arruàrgiu, totu prenu de orruo, arestau, nau de unu terrenu chentza trebballau Sinònimos e contràrios abriare, aferare, agrestare, eremire, imburdiri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rendre sauvage Ingresu to make wild Ispagnolu enmalecerse Italianu inselvatichire Tedescu verwildern lassen.

assidiglàre , vrb: assidricare Definitzione pònnere o batire sidi Sinònimos e contràrios assidigorzare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu assoiffer Ingresu to make thirsty Ispagnolu hacer padecer sed Italianu assetare Tedescu verdursten lassen.

cambàre , vrb Definitzione abbarrare, istare o lassare agoa, asegus, a una bandha, immentigare, sartare cosa lassandhodha chentza fàere; foedhandho de cosa chi si betat de un'istrégiu (abba, binu, late e cosas deasi), pèrdere, in su sensu chi una parte de sa cosa chi si betat no calat totu impare cun s'àteru ma torrat coment'e agoa in costas de s'istrégiu chi s'imbuidat e po cussu orruet a fora de s'istrégiu prenendho; rfl: èssere o fàere prus pagu de un'àteru Sinònimos e contràrios acadiare, acogiai, codiare, coigiare, ilmentigare, incoizare, lassai, scaresci / scabidai Frases l'apo sighidu e cambadu, a isse, ca deo camino prus lestru ◊ betendhe su late dae s'isterzu at cambadu e che ndhe at rutu a terra ◊ coita, no ti cambes, ca sinono est peus a sighire sos àteros! 2. seberade su menzus e cambade su malu! ◊ s'olia l'ant collida male: ndh'ant cambadu meda ◊ chentza nos ndhe sapire amus cambadu un'àrbure de olia chentza collida ◊ derisero apo cambadu sa lughe de fora alluta ◊ in binza amus cambadu fundhos chentza binnennados: tocat de andhare a s'atenta! ◊ so torradu ca apo cambadu cosa chi depia leare! 3. so essidu e apo cambadu sa lughe alluta ◊ abbàida si acobore apo cambadu sas craes mias in domo tua! 4. cussos za no si cambant: si lis daes una cosa, nessi ateretantu ti ndhe torrant! ◊ pro mandronia za no ti cambas, tue puru! Tradutziones Frantzesu rester derrière qqn., qqch., être derrière Ingresu to leave out Ispagnolu dejarse atrás Italianu tralasciare, distanziare, lasciarsi diètro qlcs., qlc., stare diètro Tedescu auslassen, hinter sich lassen.

coigiàre , vrb: acogiai, coigliai, coillai, coizari, coizare, cuillai, cuizare Definitzione lassare, lassare a s'assegus, a parte de apalas, a una parte, agoa; abbarrare o istare agoa de is àteros in d-unu andhare / coillai úrtimu = abbarrare úrtimu Sinònimos e contràrios abarrai, acadiare, acojanare, apaltare, cambare, codiare, cogiai, incoizare, lassai | ctr. pigai, furai Frases beta unu pagu lestru ca sinono s'isterzu coizat e ti che ruet su late a terra! ◊ est pentzendu a si fai cuillai su civraxu, ca tenit fàmini 2. de su prochedhu no ndhe ant coigiau mancu unu biculedhedhu ◊ no ses mortu ma ti coillant pagus minutus de vida ◊ portanci is cuatru marengus chi ti funt coillaus ◊ si est postu a curri cun totu is fortzas chi dhi coillànt ◊ s'arveghe chi si fut coizada est torrendhe a su cuile 3. mi che sunt furendhe totu in s'ortu: no bi coizant mancu foza, no de si che collire sa cosa! ◊ cussu no coígiat un'ispistoru de casu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu laisser ou rester en arrière Ingresu to leave, to stay back Ispagnolu dejar, quedar atrás Italianu lasciare, accantonare, restare indiètro Tedescu lassen, beiseitelegen, zurückbleiben

cungelài, cungelàre, cungelàri , vrb: cunzelare Definitzione ifridare a meda tanti de astrare sa cosa Sinònimos e contràrios astragare, belare 2. ischedas chi s'afannu bostru e penas mi cungelat su sàmbene in sas venas Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu congeler Ingresu to freeze Ispagnolu congelar Italianu congelare, raggelare Tedescu gefrieren lassen, tiefkühlen.

ilgutàre , vrb: irgutare, iscutare, isgutare, isgutiare, sgutai Definitzione calare, pèrdere, lassare o fàere calare s’abba (o àteru) a istídhigos Sinònimos e contràrios aggutai, botiare, ilbutiare, ilgutire, sucutare, sucutire Frases sa cursa de sa vida, peleosa e in pigada, nos faghet irgutare rios de suore ◊ ant isgutadu suore e brios, ratzighendhe carvone suta de terra ◊ sa cobertura est ilgutendhe, comente at próidu ◊ sos ojos suos isgutant piantu ◊ su cabixu de sas bamas anzonadas est de late novellu isguta isguta! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dégouliner Ingresu to drip Ispagnolu gotear Italianu sgocciolare Tedescu abtröpfeln, tröpfeln lassen.

imbischidàre , vrb Definitzione essire bíschidu, aghedu, mescamente nau de su late o de cosas fatas cun late (es. cagiau), o fintzes de cosa chi si aghedat guastandhosi Sinònimos e contràrios achedare 1, acriare, axedai Frases pro fàghere sa preta bíschida pazant su late e imbetzes de lu fàghere a casu ndhe lu piscant a fitas e las lassant imbischidare ◊ bi ndhe at chi sa preta la mànigant apenas s'imbíschidat chena che la pònnere in sa salamuja Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu aigrir Ingresu to sour Ispagnolu agriarse Italianu inacidire Tedescu sauer werden lassen.

imburdíri , vrb Definitzione fàere burdu, areste, malu (ammesturau cun malesa, brutura o àteru deasi) Sinònimos e contràrios abriare, aferare, agrestare, arruarzare, eremire / abburdare, chilzeniare, disgeniare, imburdai Frases funt arrennéscius a imburdiri sa cuscéntzia de sa genti ◊ ant imburdiu sa língua nosta! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu abâtardir Ingresu to bastardize Ispagnolu volverse silvestre Italianu inselvatichire, imbastardire Tedescu verzildern lassen, entarten.

incarnài, incarnàre , vrb: incarrare Definitzione intrare o fichire in mesu de sa carre, nau prus che àteru de cosa chi creschet; torrare a crèschere sa carre; fàere a carre, pigare carres Sinònimos e contràrios incarnie Frases sos ogros tuos mi ant fatu efetu e s'amore in coro est incarnadu ◊ est gai bella chi paret una dea incarnada ◊ a isse si li incarnant sas ungras ca las zughet totu dortas e allachedhadas 3. su Cristos si est incarnadu in su sinu de sa Vírzine Maria Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu s'incarner Ingresu to grow in, to thrust into the flesh Ispagnolu encarnarse Italianu incarnire, incarnare Tedescu ins Fleisch eindringen lassen.

inchighiristài, inchighiristàre , vrb: incixiristari, incragaristai, increghestare Definitzione coment'e fàere o artzare sa crogorista, arrennegare, su si crèdere meda, bogare sa conca de su sacu foedhandho cun atza Sinònimos e contràrios achibberare, achighiristai, altivai, inchibberare, inchighiridhare / abbetiae, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arrannegai, collobbiare, inchestare, inchietae, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare, insutzuligai, intziminire, renignai Frases at rispostu increghestèndhesi ca sos disisvios fint totu solu pro sos zòvanos ◊ mi furia incragaristada ancora de prus e ia crétiu de passai is dis prus orrorosas de sa vida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se fâcher à mort, remplir d'orgueil, lever la crête Ingresu to fret and fume, to make proud, to get cocky Ispagnolu alzar el gallo Italianu adirarsi forteménte, insuperbire, alzar la crésta Tedescu sich erzürnen, stolz werden, den Kamm schwellen lassen.

«« Torra a chircare