acadèssiri acadèssi
acadhài, acadhàre , vrb: achedhare 1 Definition
coment’e pònnere a cuadhu, apitzu de ccn. cosa (in cobertantza fàere siendha, errichire), fintzes pònnere e bastat (e prantare puru), pònnere impare; artzare a pitzu de ccn. cosa o de ccn. logu chi no andhat tanti bene, cun dificurtade / nérbios, cordas acadhadas = postos subràbari
Synonyms e antonyms
acadhighinare,
alciare,
ampiai,
aperricare,
apicai,
apichedhai,
apiculai,
apilicare,
apugiai,
atzumentare,
pigai 1,
pòniri
/
assentare
| ctr.
falare
Sentences
acadhare sa padedha, su labiolu a su fogu, a sa tríbide ◊ pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ su labiolu cun su late si achedhat in sa tríbide a cadhu a fogu e s'iscaldit a 35 grados
2.
sa sardina si che achedhat assentada in un'isterzu e si cundhit cun salipone ◊ achedhada sa sedatajola in su canistedhu, cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ tribàgliant ómines e féminas pro achedhare sa tendha de su circu
3.
si ti che acadhas a in cue est suzetu chi ndhe ruas! ◊ nues niedhas che tura s'acadhant in s'aera (A.Spano)◊ sas toncas istant acadhadas in sas naes de sas àrbures, cantendhe a s'intirinada
4.
acadhare sa linna in sa chea de su cavone ◊ su Cristos fit in sa rughe cun sos pes acadhados
5.
cust'ispiju che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu!
Etymon
srd.
Translations
French
gravir,
monter
English
to clamber up
Spanish
encaramarse,
trepar
Italian
inerpicarsi
German
klettern.
acadhajonài , vrb Definition fàere a cadhajone (ladamíngiu apicigau a sa lana de is brebès, tostau) Synonyms e antonyms aggradheronare, alladhajonare 2. is crabas e su crabu fuant a lana ammasturada, piu longu e piu crutzu, e totu acadhajonada (Scomúniga) Etymon srd.
acadhichinàre, acadhighinàre , vrb Definition pònnere in artu, in pitzu de calecuna cosa, subràbare; andhare, cicire, cúrrere a cuadhu / oras acadhighinadas = cosas, impitzos chi cumbinat de deper fàghere in su matessi tempus Synonyms e antonyms acadhai, alciare, ampiai, apicai, apichedhai, apiculai, apilicare, apugiai, atzumentare, pigai 1 / cabadhare 1 | ctr. iscadhighinare Sentences su carru si est acadhighinadu in d-una pigada totu bortas malas ◊ portu una corda acadhighinada 2. cussos sunt acadhighinandhe chena sedha e chena isprone Etymon srd.
acadhionàdu, acadhionàu, acadhonàdu , agt Definition
nau de unu, chi portat carena grassa e grussa, bentre manna; nau de cosa, chi est fata a lómboru, intrada apare e fintzes bruta che cadhajone
Synonyms e antonyms
aurratzu,
bentrudu,
budhone 1,
trodolassu,
tzomporodhudu
/
cdh. infulmutu
| ctr.
iltrízile
Sentences
si girant che fógliu ambas a dresta e manca, niunu lis betat anca ca sunt acadhionadas (G.Ruzzone)
2.
acadhionaus portas is pius chi mai ti ant petonau (D.Maccioni)
Scientific Terminology
zcrn
Etymon
srd.
Translations
French
corpulent
English
corpulent
Spanish
corpulento
Italian
corpacciuto
German
beleibt.
acadhongiàu , agt Synonyms e antonyms acadhionadu.
acadhotzài , vrb: achidhotzare Definition
essire o fàere cadhotzu, brutu meda
Synonyms e antonyms
abbrutai,
acadrangiai,
allodrigai,
ammusinzare,
imbratare,
incadhossai,
insodrigai,
musucare
| ctr.
annidai,
limpiai,
samunare
Sentences
su petróliu est acadhotzendi maris e istanis, flúminis e tzitadis ◊ cuss'aposentu bolit isfrigongiau bèni ca est totu acadhotzau ◊ is candelas a carburu acadhotzànt tropu
Etymon
srd.
Translations
French
souiller
English
to soil
Spanish
ensuciar
Italian
insudiciare
German
beschmutzen.
acadiàre , vrb: cadiare Definition
lassare agoa, lassare
Synonyms e antonyms
acogiai,
cambare,
codiare,
coigiare,
incoizare,
lassai
Translations
French
abandoner
English
to omit
Spanish
omitir
Italian
tralasciare
German
lassen.
acadídu , pps, agt Definition
de acadire
Synonyms e antonyms
oprimidu
Translations
French
opprimé,
oppressé
English
oppressed
Spanish
oprimido,
abrumado
Italian
opprèsso
German
bedrückt.
acadíre , vrb Definition
batire a malu puntu, a tretu de istare male meda
Etymon
srd.
Translations
French
oppresser
English
to oppress
Spanish
abrumar
Italian
opprìmere
German
bedrücken.
acadrancài , vrb: acardancai Definition
apicigare che una cadanca
Synonyms e antonyms
acadenanciare,
apicigai,
incadranancare
Etymon
srd.
Translations
French
se coller
English
to stick,
to cling
Spanish
pegarse
Italian
appiccicarsi
German
sich an jdn.hängen.
acadrangiài , vrb: acardangiai,
acradangiae Definition
imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu
Synonyms e antonyms
acadhotzai,
acarrognai,
allodrigai,
imbratare,
insodrigai
| ctr.
iscardangiai,
limpiai,
samunare
Sentences
sa brutura incui si est totu acradangiada
2.
tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus!
Etymon
srd.
Translations
French
souiller
English
to dirty
Spanish
ensuciar
Italian
insudiciare
German
beschmutzen.
acadriàda , nf Definition su acadriare Synonyms e antonyms incricada Etymon srd.
acadriàre , vrb: acardiare,
acradiare Definition
fàere càdriu, prus lestru, prus forte, apretare; fintzes fàere chíbberu, prenu
Synonyms e antonyms
afortiai,
apretai,
incarenire,
incradiare 1,
incribidai,
incricare 1,
incrispai,
infortiai
/
inchibberare
| ctr.
abblandai,
allenare,
illenare
Sentences
si bi l'acàdrias, s'aceleradore, bides comente bufat, sa màchina! ◊ cheret acradiadu su passu, ca sinono noche daet a tardu ◊ comente intrat s'istiu acàdriat su sole e faghet calura ◊ no l'acàdries su fogu ca brúsiat s'isterzu, coghindhe
2.
poite istrobbaes sos anzonedhos de súere sas titas acardiadas de late?
Etymon
srd.
Translations
French
intensifier
English
to intensify
Spanish
intensificar
Italian
intensificare
German
verstärken.
acaenturàu , agt: acalinturadu, acalinturau, acallenturau Definition chi est cun sa callentura, chi portat sa callentura Synonyms e antonyms acalenturiu, afrebbau Etymon srd.
acaèssere acadèssi
acafài, acafàre , vrb: acafiare, cafare Definition pigare e istrínghere forte cun is manos, nau fintzes in su sensu de pigare una decisione, decídere calecuna cosa de un’improntu, chentza istare a su pentza e torra / andai a manu acafada = a manudenta, a manu pigada Synonyms e antonyms abbrancai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggafai, agganciai, aggarrai, agguantai, leai, picare | ctr. iscapare Sentences timendi mi acafu a una scrafedha chi no aguantat su pesu de su corpus miu ◊ acafadí a mimi! ◊ pro l'ammasetare, cuss'animale cheret chi lu acafiemus ◊ fit unu nare gai longu chi pariat fatu aposta pro l'acafiare Etymon ctl. agafar.
acafiàdu , pps Definition de acafiare 2. sa note de Santu Zubanne, si sudorat sa perda acafiada [trad. sotterrata] annada bona, si est assuta annada mala.
acafiàre acafài
acaglienturài , vrb Definition intrare o pònnere sa callentura Synonyms e antonyms incallenturai, infrebbare.