acadèssiri acadèssi
acadhài, acadhàre , vrb: achedhare 1 Definizione
coment’e pònnere a cuadhu, apitzu de ccn. cosa (in cobertantza fàere siendha, errichire), fintzes pònnere e bastat (e prantare puru), pònnere impare; artzare a pitzu de ccn. cosa o de ccn. logu chi no andhat tanti bene, cun dificurtade / nérbios, cordas acadhadas = postos subràbari
Sinonimi e contrari
acadhighinare,
alciare,
ampiai,
aperricare,
apicai,
apichedhai,
apiculai,
apilicare,
apugiai,
atzumentare,
pigai 1,
pòniri
/
assentare
| ctr.
falare
Frasi
acadhare sa padedha, su labiolu a su fogu, a sa tríbide ◊ pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ su labiolu cun su late si achedhat in sa tríbide a cadhu a fogu e s'iscaldit a 35 grados
2.
sa sardina si che achedhat assentada in un'isterzu e si cundhit cun salipone ◊ achedhada sa sedatajola in su canistedhu, cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ tribàgliant ómines e féminas pro achedhare sa tendha de su circu
3.
si ti che acadhas a in cue est suzetu chi ndhe ruas! ◊ nues niedhas che tura s'acadhant in s'aera (A.Spano)◊ sas toncas istant acadhadas in sas naes de sas àrbures, cantendhe a s'intirinada
4.
acadhare sa linna in sa chea de su cavone ◊ su Cristos fit in sa rughe cun sos pes acadhados
5.
cust'ispiju che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gravir,
monter
Inglese
to clamber up
Spagnolo
encaramarse,
trepar
Italiano
inerpicarsi
Tedesco
klettern.
acadhajonài , vrb Definizione fàere a cadhajone (ladamíngiu apicigau a sa lana de is brebès, tostau) Sinonimi e contrari aggradheronare, alladhajonare 2. is crabas e su crabu fuant a lana ammasturada, piu longu e piu crutzu, e totu acadhajonada (Scomúniga) Etimo srd.
acadhichinàre, acadhighinàre , vrb Definizione pònnere in artu, in pitzu de calecuna cosa, subràbare; andhare, cicire, cúrrere a cuadhu / oras acadhighinadas = cosas, impitzos chi cumbinat de deper fàghere in su matessi tempus Sinonimi e contrari acadhai, alciare, ampiai, apicai, apichedhai, apiculai, apilicare, apugiai, atzumentare, pigai 1 / cabadhare 1 | ctr. iscadhighinare Frasi su carru si est acadhighinadu in d-una pigada totu bortas malas ◊ portu una corda acadhighinada 2. cussos sunt acadhighinandhe chena sedha e chena isprone Etimo srd.
acadhionàdu, acadhionàu, acadhonàdu , agt Definizione
nau de unu, chi portat carena grassa e grussa, bentre manna; nau de cosa, chi est fata a lómboru, intrada apare e fintzes bruta che cadhajone
Sinonimi e contrari
aurratzu,
bentrudu,
budhone 1,
trodolassu,
tzomporodhudu
/
cdh. infulmutu
| ctr.
iltrízile
Frasi
si girant che fógliu ambas a dresta e manca, niunu lis betat anca ca sunt acadhionadas (G.Ruzzone)
2.
acadhionaus portas is pius chi mai ti ant petonau (D.Maccioni)
Terminologia scientifica
zcrn
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
corpulent
Inglese
corpulent
Spagnolo
corpulento
Italiano
corpacciuto
Tedesco
beleibt.
acadhongiàu , agt Sinonimi e contrari acadhionadu.
acadhotzài , vrb: achidhotzare Definizione
essire o fàere cadhotzu, brutu meda
Sinonimi e contrari
abbrutai,
acadrangiai,
allodrigai,
ammusinzare,
imbratare,
incadhossai,
insodrigai,
musucare
| ctr.
annidai,
limpiai,
samunare
Frasi
su petróliu est acadhotzendi maris e istanis, flúminis e tzitadis ◊ cuss'aposentu bolit isfrigongiau bèni ca est totu acadhotzau ◊ is candelas a carburu acadhotzànt tropu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souiller
Inglese
to soil
Spagnolo
ensuciar
Italiano
insudiciare
Tedesco
beschmutzen.
acadiàre , vrb: cadiare Definizione
lassare agoa, lassare
Sinonimi e contrari
acogiai,
cambare,
codiare,
coigiare,
incoizare,
lassai
Traduzioni
Francese
abandoner
Inglese
to omit
Spagnolo
omitir
Italiano
tralasciare
Tedesco
lassen.
acadídu , pps, agt Definizione
de acadire
Sinonimi e contrari
oprimidu
Traduzioni
Francese
opprimé,
oppressé
Inglese
oppressed
Spagnolo
oprimido,
abrumado
Italiano
opprèsso
Tedesco
bedrückt.
acadíre , vrb Definizione
batire a malu puntu, a tretu de istare male meda
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
oppresser
Inglese
to oppress
Spagnolo
abrumar
Italiano
opprìmere
Tedesco
bedrücken.
acadrancài , vrb: acardancai Definizione
apicigare che una cadanca
Sinonimi e contrari
acadenanciare,
apicigai,
incadranancare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se coller
Inglese
to stick,
to cling
Spagnolo
pegarse
Italiano
appiccicarsi
Tedesco
sich an jdn.hängen.
acadrangiài , vrb: acardangiai,
acradangiae Definizione
imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu
Sinonimi e contrari
acadhotzai,
acarrognai,
allodrigai,
imbratare,
insodrigai
| ctr.
iscardangiai,
limpiai,
samunare
Frasi
sa brutura incui si est totu acradangiada
2.
tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
souiller
Inglese
to dirty
Spagnolo
ensuciar
Italiano
insudiciare
Tedesco
beschmutzen.
acadriàda , nf Definizione su acadriare Sinonimi e contrari incricada Etimo srd.
acadriàre , vrb: acardiare,
acradiare Definizione
fàere càdriu, prus lestru, prus forte, apretare; fintzes fàere chíbberu, prenu
Sinonimi e contrari
afortiai,
apretai,
incarenire,
incradiare 1,
incribidai,
incricare 1,
incrispai,
infortiai
/
inchibberare
| ctr.
abblandai,
allenare,
illenare
Frasi
si bi l'acàdrias, s'aceleradore, bides comente bufat, sa màchina! ◊ cheret acradiadu su passu, ca sinono noche daet a tardu ◊ comente intrat s'istiu acàdriat su sole e faghet calura ◊ no l'acàdries su fogu ca brúsiat s'isterzu, coghindhe
2.
poite istrobbaes sos anzonedhos de súere sas titas acardiadas de late?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
intensifier
Inglese
to intensify
Spagnolo
intensificar
Italiano
intensificare
Tedesco
verstärken.
acaenturàu , agt: acalinturadu, acalinturau, acallenturau Definizione chi est cun sa callentura, chi portat sa callentura Sinonimi e contrari acalenturiu, afrebbau Etimo srd.
acaèssere acadèssi
acafài, acafàre , vrb: acafiare, cafare Definizione pigare e istrínghere forte cun is manos, nau fintzes in su sensu de pigare una decisione, decídere calecuna cosa de un’improntu, chentza istare a su pentza e torra / andai a manu acafada = a manudenta, a manu pigada Sinonimi e contrari abbrancai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggafai, agganciai, aggarrai, agguantai, leai, picare | ctr. iscapare Frasi timendi mi acafu a una scrafedha chi no aguantat su pesu de su corpus miu ◊ acafadí a mimi! ◊ pro l'ammasetare, cuss'animale cheret chi lu acafiemus ◊ fit unu nare gai longu chi pariat fatu aposta pro l'acafiare Etimo ctl. agafar.
acafiàdu , pps Definizione de acafiare 2. sa note de Santu Zubanne, si sudorat sa perda acafiada [trad. sotterrata] annada bona, si est assuta annada mala.
acafiàre acafài
acaglienturài , vrb Definizione intrare o pònnere sa callentura Sinonimi e contrari incallenturai, infrebbare.