acadèssiri acadèssi
acadhài, acadhàre , vrb: achedhare 1 Definitzione
coment’e pònnere a cuadhu, apitzu de ccn. cosa (in cobertantza fàere siendha, errichire), fintzes pònnere e bastat (e prantare puru), pònnere impare; artzare a pitzu de ccn. cosa o de ccn. logu chi no andhat tanti bene, cun dificurtade / nérbios, cordas acadhadas = postos subràbari
Sinònimos e contràrios
acadhighinare,
alciare,
ampiai,
aperricare,
apicai,
apichedhai,
apiculai,
apilicare,
apugiai,
atzumentare,
pigai 1,
pòniri
/
assentare
| ctr.
falare
Frases
acadhare sa padedha, su labiolu a su fogu, a sa tríbide ◊ pro bustare a s'isbramida no acadhat labiolu ◊ su labiolu cun su late si achedhat in sa tríbide a cadhu a fogu e s'iscaldit a 35 grados
2.
sa sardina si che achedhat assentada in un'isterzu e si cundhit cun salipone ◊ achedhada sa sedatajola in su canistedhu, cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare ◊ cun sa pala de infurrare si che achedhat su pane in su furru ◊ tribàgliant ómines e féminas pro achedhare sa tendha de su circu
3.
si ti che acadhas a in cue est suzetu chi ndhe ruas! ◊ nues niedhas che tura s'acadhant in s'aera (A.Spano)◊ sas toncas istant acadhadas in sas naes de sas àrbures, cantendhe a s'intirinada
4.
acadhare sa linna in sa chea de su cavone ◊ su Cristos fit in sa rughe cun sos pes acadhados
5.
cust'ispiju che l'acadho in su badhiju a cantu mi andhat su bratzu!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
gravir,
monter
Ingresu
to clamber up
Ispagnolu
encaramarse,
trepar
Italianu
inerpicarsi
Tedescu
klettern.
acadhajonài , vrb Definitzione fàere a cadhajone (ladamíngiu apicigau a sa lana de is brebès, tostau) Sinònimos e contràrios aggradheronare, alladhajonare 2. is crabas e su crabu fuant a lana ammasturada, piu longu e piu crutzu, e totu acadhajonada (Scomúniga) Ètimu srd.
acadhichinàre, acadhighinàre , vrb Definitzione pònnere in artu, in pitzu de calecuna cosa, subràbare; andhare, cicire, cúrrere a cuadhu / oras acadhighinadas = cosas, impitzos chi cumbinat de deper fàghere in su matessi tempus Sinònimos e contràrios acadhai, alciare, ampiai, apicai, apichedhai, apiculai, apilicare, apugiai, atzumentare, pigai 1 / cabadhare 1 | ctr. iscadhighinare Frases su carru si est acadhighinadu in d-una pigada totu bortas malas ◊ portu una corda acadhighinada 2. cussos sunt acadhighinandhe chena sedha e chena isprone Ètimu srd.
acadhionàdu, acadhionàu, acadhonàdu , agt Definitzione
nau de unu, chi portat carena grassa e grussa, bentre manna; nau de cosa, chi est fata a lómboru, intrada apare e fintzes bruta che cadhajone
Sinònimos e contràrios
aurratzu,
bentrudu,
budhone 1,
trodolassu,
tzomporodhudu
/
cdh. infulmutu
| ctr.
iltrízile
Frases
si girant che fógliu ambas a dresta e manca, niunu lis betat anca ca sunt acadhionadas (G.Ruzzone)
2.
acadhionaus portas is pius chi mai ti ant petonau (D.Maccioni)
Terminologia iscientìfica
zcrn
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
corpulent
Ingresu
corpulent
Ispagnolu
corpulento
Italianu
corpacciuto
Tedescu
beleibt.
acadhongiàu , agt Sinònimos e contràrios acadhionadu.
acadhotzài , vrb: achidhotzare Definitzione
essire o fàere cadhotzu, brutu meda
Sinònimos e contràrios
abbrutai,
acadrangiai,
allodrigai,
ammusinzare,
imbratare,
incadhossai,
insodrigai,
musucare
| ctr.
annidai,
limpiai,
samunare
Frases
su petróliu est acadhotzendi maris e istanis, flúminis e tzitadis ◊ cuss'aposentu bolit isfrigongiau bèni ca est totu acadhotzau ◊ is candelas a carburu acadhotzànt tropu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
souiller
Ingresu
to soil
Ispagnolu
ensuciar
Italianu
insudiciare
Tedescu
beschmutzen.
acadiàre , vrb: cadiare Definitzione
lassare agoa, lassare
Sinònimos e contràrios
acogiai,
cambare,
codiare,
coigiare,
incoizare,
lassai
Tradutziones
Frantzesu
abandoner
Ingresu
to omit
Ispagnolu
omitir
Italianu
tralasciare
Tedescu
lassen.
acadídu , pps, agt Definitzione
de acadire
Sinònimos e contràrios
oprimidu
Tradutziones
Frantzesu
opprimé,
oppressé
Ingresu
oppressed
Ispagnolu
oprimido,
abrumado
Italianu
opprèsso
Tedescu
bedrückt.
acadíre , vrb Definitzione
batire a malu puntu, a tretu de istare male meda
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
oppresser
Ingresu
to oppress
Ispagnolu
abrumar
Italianu
opprìmere
Tedescu
bedrücken.
acadrancài , vrb: acardancai Definitzione
apicigare che una cadanca
Sinònimos e contràrios
acadenanciare,
apicigai,
incadranancare
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
se coller
Ingresu
to stick,
to cling
Ispagnolu
pegarse
Italianu
appiccicarsi
Tedescu
sich an jdn.hängen.
acadrangiài , vrb: acardangiai,
acradangiae Definitzione
imbrutare de cardàngiu, fàere a cardàngiu
Sinònimos e contràrios
acadhotzai,
acarrognai,
allodrigai,
imbratare,
insodrigai
| ctr.
iscardangiai,
limpiai,
samunare
Frases
sa brutura incui si est totu acradangiada
2.
tanti no furíasta luxenti… portàst is carronis acadrangiaus!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
souiller
Ingresu
to dirty
Ispagnolu
ensuciar
Italianu
insudiciare
Tedescu
beschmutzen.
acadriàda , nf Definitzione su acadriare Sinònimos e contràrios incricada Ètimu srd.
acadriàre , vrb: acardiare,
acradiare Definitzione
fàere càdriu, prus lestru, prus forte, apretare; fintzes fàere chíbberu, prenu
Sinònimos e contràrios
afortiai,
apretai,
incarenire,
incradiare 1,
incribidai,
incricare 1,
incrispai,
infortiai
/
inchibberare
| ctr.
abblandai,
allenare,
illenare
Frases
si bi l'acàdrias, s'aceleradore, bides comente bufat, sa màchina! ◊ cheret acradiadu su passu, ca sinono noche daet a tardu ◊ comente intrat s'istiu acàdriat su sole e faghet calura ◊ no l'acàdries su fogu ca brúsiat s'isterzu, coghindhe
2.
poite istrobbaes sos anzonedhos de súere sas titas acardiadas de late?
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
intensifier
Ingresu
to intensify
Ispagnolu
intensificar
Italianu
intensificare
Tedescu
verstärken.
acaenturàu , agt: acalinturadu, acalinturau, acallenturau Definitzione chi est cun sa callentura, chi portat sa callentura Sinònimos e contràrios acalenturiu, afrebbau Ètimu srd.
acaèssere acadèssi
acafài, acafàre , vrb: acafiare, cafare Definitzione pigare e istrínghere forte cun is manos, nau fintzes in su sensu de pigare una decisione, decídere calecuna cosa de un’improntu, chentza istare a su pentza e torra / andai a manu acafada = a manudenta, a manu pigada Sinònimos e contràrios abbrancai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggafai, agganciai, aggarrai, agguantai, leai, picare | ctr. iscapare Frases timendi mi acafu a una scrafedha chi no aguantat su pesu de su corpus miu ◊ acafadí a mimi! ◊ pro l'ammasetare, cuss'animale cheret chi lu acafiemus ◊ fit unu nare gai longu chi pariat fatu aposta pro l'acafiare Ètimu ctl. agafar.
acafiàdu , pps Definitzione de acafiare 2. sa note de Santu Zubanne, si sudorat sa perda acafiada [trad. sotterrata] annada bona, si est assuta annada mala.
acafiàre acafài
acaglienturài , vrb Definitzione intrare o pònnere sa callentura Sinònimos e contràrios incallenturai, infrebbare.