Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

passadíssu, passadítu, passadítzu , nm: passalítziu, passaríciu, passarissu, passaritzu Definition logu aintru de sa domo, longhitu e no tanti largu, a ue si essit, in mesu de is aposentos; genia de serru, craedhu in is gennas; a logos dhu narant a su balcone, tretu de bòveda chi essit de su muru maistu a paris de unu pianu, po essire a s'incarare a fora Synonyms e antonyms andhadissu, apitu 1, ciapitu, corridore, ispassarissu, passadora / passante 1 / ispassizu Sentences a sa prima intrada unu passadissu largu rucrabat totu su locu ◊ s'uscieri fiat sétziu in su passaditzu ◊ sa zente fit totu in su passarissu ◊ in cudhos passadissos istrintos setzi bi aiat córvulas e bértulas e azigu si podiat passare 2. a sa porta dhi apu postu su passadissu po no imbucai is pudhas Scientific Terminology dmo Etymon ctl., spn. passadís, pasadizo Translations French couloir, entrée English passage Spanish pasillo Italian àndito German Flur.

passadólzu , nm: passadórgiu, passadorzu, passadroxu Definition logu ue si passat, prus che àteru istrintu e dificurtosu mescamente in su sartu Synonyms e antonyms coladorju, passera / cdh. passatógiu Sentences est tocadu a si apostare in su passadolzu inue depiant colare sos fraitzos ◊ amus mortu sete porcrabos in chimbe passadorzos ◊ su passadroxu aprontau po monsignori fiat unu tapetu arrúbiu ◊ in s'arriu ant fatu unu passadroxu de perdas Etymon srd. Translations French passage English passage Spanish pasaje, pasadizo Italian passàggio German Durchgang.

passadòra, passadòre , nf, nm Definition tretu aintru de una domo a ue essint is aposentos, fatu prus che àteru po passare Synonyms e antonyms andhadissu, corridóriu, passadissu, passitzu Scientific Terminology dmo Translations French couloir English corridor Spanish pasillo Italian àndito, corridóio German Flur.

passadòre 1 , nm: passadori Definition passante, genia de ferru chi si faet iscúrrere aintru de lórigas o guidas po serrare un'apertura o parte de un'apertura, o si faet intrare fintzes in d-un'istampu de su muru Synonyms e antonyms alcione, barcioni, facioni, ferrisciale, passante 1, runtzone Sentences at postu is passadoris a sa porta e nc'est artziada a susu ◊ teniat sa zanna tancada a passadore ◊ apo serrau sa zannedha chin su passadore Etymon ctl., spn. passador, pasador.

passadórgiu passadólzu

passadòri passadòre 1

passadórzu, passadróxu passadólzu

passadriàxi passadiàrgiu

passàdu , pps, agt, nm: passau Definition de passare; chi no est prus de como, chi como no dhu’est prus, no si agatat: nau de cosas de papare, chi funt tropu lómpias (frutos) e no tanti bonas, fintzes iscadias (nau de meighinas o àteru chi si che podet passare de no èssere prus bonu); coment'e nm., cosa de àteros tempos, de su tempus innanti de como e mescamente su tempus etotu innanti de como; forma de su vrb. chi inditat tempus innanti de su mamentu chi si foedhat, distintu in duas genias chi inditant una nudh'àteru si no passau (apo fatu, ses andhadu, est torrau, at fuedhau; su pps. giaet solu s'idea de passau, ma si podet nàrrere fintzes po tempus benidore e mescamente s'impreat paris cun is bvrb de èssere e àere), s'àtera inditat unu tempus prus passau a cunfrontu de un'àteru passau puru (aia fatu a candho ses bénnidu tue ◊ fis andhadu tue ca depiat ghirare isse ◊ a s'ora chi tui ti ndi ses pesau babbu tuu fiat giai torrau ◊ iat fuedhau innantis cussu e apustis eus fuedhau nosu): custa segundha genia podet – coment’e forma vrbl. – inditare bisóngiu chi podet èssere de su presente e fintzes de su benidore (a babbu tou li cheriat nessi telefonadu, nessi cras, pro li dare a ischire custa cosa! ◊ custu li cheriat nadu como, no tandho! ◊ tambene si cussu focu ti aiat pótiu caentare su coro!)/ passadu sas bàtoro, passadu sas deghe, passadu mesudie = apustis de is cuatru, de is dexi, de mesadí Synonyms e antonyms andhau, barigadu, colau, transiu / irfatu | ctr. benidore Sentences mi ch'est passada sa die chentza fàghere cosa de zudu ◊ passada sa giaga de su cunzadu, intraiamus in d-unu campu mannu 2. no est ora passada ◊ funt giai is ses e mesu passaras ◊ ch'est mesudie passadu ◊ no fit no fit debbadas custas notes passadas de s'istria su càntigu orrorosu (P.Mossa)◊ sortiaus inie a ballare finas a sas duas passadas de sa note 3. su passadu no torrat prus 4. custa pira, mela, est passada Surnames and Proverbs prb: àcua passara non tirat mulinu Translations French passé English past, faded Spanish pasado Italian passato, scaduto German vergangen, vorbei, verdorben, faulig, Vergangenheit.

passadúra , nf Definition su passare; a logos est fintzes un'àtera sedatzadura de sa farra po fàere civraxu Synonyms e antonyms colada, coladura, passera Sentences in Sarule est comintzau, in Orane est colau a passadura, in Unieri at lassau sa frigura e in Orotedhi at pràsiu (G.Chironi)◊ dhui seu passau una borta a passadura ◊ innia no dhui seu fatu prus mancu a passadura (M.Pani) Etymon srd.

passàe , vrb: passai, passari, passare Definition in su sensu de su movimentu, andhare de unu puntu, de unu logu, de unu tretu a un'àteru, de una parte a un'àtera; in su sensu de su tempus, menguare, bènnere mancu, ispaciare una dura (e, coment’e nm., su tempus de sa vida), o fintzes impreare su tempus; acabbare, tènnere acabbu; nau de frutos, ispaciare su sabore bonu, èssere fora de su méngius tempus po dhos papare; fàere acabbare ccn. cosa / ger. passenno Synonyms e antonyms cobai, sciadhie / èssere, nàrrere | ctr. abarrai, durai, firmai Idioms csn: fàghere a su passa passa = chi che passat una, duas, tantas bortas fintzas chi una cosa si irméntigat; passai de conca = essire de conca, irmentigare; passai su trigu in ciuliru = fàghere in chiliru; passare ora = abarrai aici, sentza de fai nudha, a chistionu; passa die bona! = itl. buona giornata!; passare maladia (nadu sempre pro tempus passadu)= àere tentu maladia; passat goi e goi… = est cumbinadu chi..., est acontéssiu ca…; passare sa veridade a unu = nàrriri, contai sa beridadi; passai in palita = arrebbussai; passare su fàmine, su sidi, su fritu = catzare su fàmine, su sidi, bogare su fritu; passa passendhe = in passera, in su tempus e in su logu chi unu colat Sentences at passau s'arriu a cuadhu ◊ est passau su trenu ◊ sa luxi passat in is isperraduras ◊ me in sa fentana oberta passat su bentu ◊ in cussa carrela non bi passat màchinas ◊ Fulanu candho beniat a bidha passaiat in domo pro nos saludare ◊ pro intrare a binza tocaiat de passare in logu anzenu ◊ – Bistu m'eis a fillu miu? – Unu innòi ndi at passau! 2. mi nc'est passau su tempus ◊ ierru malu eus passau ◊ babbu in binza passaiat su tempus curendhe sos fundhos ◊ at passau sa noti sentza de dormiri ◊ sa maista est abarrara atenta ascurtendi cumenti dognunu at passau is vacantzas ◊ Tamasu iat passau annus medas de trabballu grai e sacrifítzius mannus 3. li at dadu malu passare 4. sa fruta candu si passat si púrdiat ◊ cussa petza est passada: est cumentzendi a fragai ◊ custa cosa ch'est passada a fogu ◊ sunt passendhe a fogu sos sartos 5. bufa su gafè ca ti passat su sonnu! ◊ chi ti pongu manu a pitzus, piciochedha, ti passant is ischinnitzus e totu sa furighedha! ◊ sa limonada passat is cursus ◊ no istes a su assaza assaza, ca ti che passat sa gana! ◊ passau austu, passat sa basca meda ◊ su dolore no mi est passadu ◊ cussa cuntentesa mi agguantaiat pagu, beniat semper carchi cosa a mi la fàghere passare ◊ passa passendhe, candho recuiat, cussu si che furaiat sempre carchi cosa 6. fàghela como, cussa cosa, ca faghet a su passa passa e ti ndhe irméntigas! ◊ m'abbàida, ca nachi faghia cudhu cumandhu: at fatu a su passa passa e so ancora gai! ◊ ti fato passare sa beridade ◊ mi at passau totu cussu chi mi est sutzédiu ◊ iscat chi passat custu, custu e cust'àteru: eco tota s'istória! 7. a tibi ti passat totu, ca ses ricu! ◊ a isse za li passat, si fintzas faedhat male, ca est criadura 8. cussu est gai ca at passadu sa melinzite ◊ de candho at passadu cussa maladia, bene cun bene no bi est sanadu prus ◊ mischinu, dh'ante fatu presoneri e nd'at passau de fàmene e fritu!… Etymon ltn. passare Translations French passer English to pass Spanish pasar, transitar Italian passare, transitare, trascòrrere German durchgehen, vorbeigehen, vergehen, verbringen, verderben.

passàgiu , nm: passazu Definition tretu o logu po passare; praxere chi faet unu in passada cun mezu ingollendho e portandho un'àteru chi depet fàere su matessi camminu Synonyms e antonyms coladorju, passadolzu Idioms csn: p. a livellu = tretu inue istrada e ferrovia si rugant apare in su matessi paris; èssere de passazu = in colada, in passera 2. tanti funt bàteros sos passos chi apo postu…: chi si siat firmada una màchina a mi zare unu passazu?!… 3. in custu munnu semus de passazu Etymon itl. passaggio.

passài passàe

passailànti, passaillànti , nm: passaribillanti, passarilante, passarilanti, passarillanti, passiliranti, passirillanti Definition pigione de beranu Synonyms e antonyms arrassanajolu, cirulicorda, grussinnolu, izaghe, piciorru, pínnaru, surbiarriu Sentences passilirantis e orgialis cuant is certus de is óminis Scientific Terminology pzn, luscinia megarhynchos Etymon ltn. passer + billai Translations French rossignol English nightingale Spanish ruiseñor Italian usignòlo German Nachtigall.

passàle pasciàle

passalidòlta, passalidòrta, passalitòrta , nf, nm: passaridorta, passaridortu, passaridrota, passaritolta, passaritorta, passiridrota Definition genia de pigione chi essit iscurigandho Synonyms e antonyms atapanote, giagaragadhos, istracapunteri, palitorta, passaridroxa, sughelate / cdh. passalitolta Sentences su bobboi chi l’aiat fatu erpilare fit una passalitorta chi si li fit sétia in brenugos (G.Brocca) Scientific Terminology pzn, caprimulgus europaeus Etymon srd. Translations French engoulevent English goatsucker Spanish chotacabras gris Italian caprimulgo, nottolóne German Ziegenmelker.

passalitórtu , agt, nm: bassalitortu Definition nau de ccn., coment'e chi dh'apant iscutu o fertu is passalidortas, chi est coment'e pendhendho a una parte; male chi pigat a is annoigadòrgios in gatzile Scientific Terminology mld Etymon srd. Translations French arthrose cervicale English cervical arthrosis Spanish artrosis cervical Italian artròsi cervicale German Halsarthrose.

passalítziu passadíssu

passamanéri , nm Definition chie bendhet o faet cordoneras Synonyms e antonyms cordoneri Etymon ctl., spn. passamaner, pasamanero.

passamànu , nm: prassamanu Definition su aporrire una cosa s'unu a s'àteru, prus che àteru trebballandho; linna o ferru a ue faet a si poderare cun sa manu, passandho in logu de iscala o àteru; genia de orrolu o avoreta Synonyms e antonyms linghiera Etymon spn. pasamano Translations French chaîne English passing from hand to hand Spanish en cadena, pasamanos Italian passamano German Kette, Handlauf.