A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

sèdha , nf Definition genia de trastu chi, cun isterrimentu modhe asuta, si ponet in pitzu de s'ischina de molentes e cuadhos po dhue pòdere cicire ccn. o fintzes pònnere càrrigu; genia de iscannu fatu cun d-unu truncu, pedra ue si ponet su casidhu; tretu unu pagu in paris in cúcuru de monte, sa parte prus arta de unu logu; in cobertantza, pesu grae o chistione mala a padire / min. sedhitola / partes de sa sedha: s'arcu de ananti, s'arcu de asegus, sa conca (su tretu prus artu de s'arcu), sa coberta (pígiu de pedhe o àteru chi ammontat is travedhas e andhat de un'arcu a s'àteru), su petorali, sa cingra (po firmare sa s. a su dossu de s'animale, in bentre acanta a is cambas de ananti), sa retranga (de s'arcu de daisegus a suta de sa coa), s'istafa (a una parte e àtera), is trantzilleris (genia de codriolas po apicare calecuna cosa), is coscinus / itl. dòsso (di strada) = sedha Synonyms e antonyms sedhatza, sedhone / cúcuru, frunchizolu, monticru, sedhile Idioms csn: pòniri sa s. = issedhare, sedhai; pigai sa s. a un'animali = catzare, falare, leàreli sa sedha; s. de càrrigu = sedhone, sedhatzu; non baliai sa s. = no baliare brullas, ofesas; non si dha podit pigai cun su cuadhu e si dha pigat cun sa s. = (pro un'ofesa o unu dispiaghere) no podet fàghere nudha a chie ndhe tenet curpa e si ndhe pagat cun àtere, cun chie podet; falare che sedha (nadu de frastimu, irrocu) = andhare bene meda de fàghere efetu; falare una sedha a ccn. = tènnere dannu, malasorte; sas sedhas de su carru = su letu o fundhu de su carru; sedhedha = creze de temperedha; drommire sedha sedha = in campu abbertu, chentza acotu perunu Sentences chei sos àteros cadheris, curriat su poledhu a sa nuda, chene sedha ◊ si pinnigànt otu o dexi giòvunus a cuadhu, sedha e istafas curtzas ◊ calicunu de sos cadhos at segadu sa cringa e pérdidu sa sedha 3. sa robba si ch'est corcada in sa sedha ca bi tocat bentighedhu friscu ◊ a sos pisedhos de iscola che los pigaiant a ispassu a sa sedha de cunventu ◊ fiat coranta annus ingunis, in cussa sedha de monti 4. bai ca cussa sedha dèu no mi dha lassu pònniri! ◊ si nos falat cussa sedha, de nos cumandhare sos mandrones, istamus friscos, mih!…◊ candho fut betada cussa sedha gei dhi costàt a si che dha tirare!…(A.Barra) 5. sa maledissione chi li ant iscutu li est falada che sedha ◊ ca no binchet su cabadhu matzucat sa sedha! Surnames and Proverbs smb: Sedda / prb: a cuadhu friau sa sedha dhi pítziat Etymon ltn. sella Translations French selle, colline English saddle Spanish silla, colina Italian sèlla, còlle, collina German Sattel, Hügel.

sedhàda , nf Definition brínchidu de is cuadhos Synonyms e antonyms issédhidu, sédhida Sentences su cuadhu at iscapau a cúrriri a sedhadas Etymon srd.

sedhài , vrb: sedhare Definition pònnere sa sedha, su sedhone a un'animale (molente, cuadhu) Synonyms e antonyms imbastai, insedhai Etymon srd.

sedhajólu , nm Synonyms e antonyms basteri, sedhaju, sedheri Etymon srd.

sedhàju , nm: sedhàrgiu, sedharzu Definition maistu chi faet sedhas e sedhones Synonyms e antonyms basteri, sedhajolu, sedheri / cdh. sidhaju Sentences apo comporadu sa sedha noa de unu sedhaju lussurgesu Surnames and Proverbs smb: Seddaiu Scientific Terminology prf Translations French sellier English saddler Spanish guarnicionero Italian sellàio German Sattler.

sedhalítu , agt, nm Definition animale de pòdere issedhare, de unu o duos annos: ma dhu narant solu po is vitellos e vitellas de cussu fedu candho cumènciant a èssere mannos de si ndhe pòdere serbire po trebballare Synonyms e antonyms anníciu, nobedhu / cdh. sidhalitzu, ttrs. sidharitu Sentences a sos isposos lis regalamus unu sedhalitu e liu fachimus partire a chilos pro darent sa peta a sos chi lis zuchent regalos ◊ tue ses sedhalitu e no biju, ne a tempus de suer ses ancora! (Tucone) Etymon srd.

sedhàre sedhài

sedhàrgiu, sedhàrzu sedhàju

sèdhas , nf pl Definition greme papadore o bremmi solitàriu Synonyms e antonyms alisanzedhas, sédinas Scientific Terminology crp, taenia solium.

sedhàtza, sedhàtzu , nf, nm Definition sedha de càrrigu Synonyms e antonyms imbastu, sedhone Sentences at postu su sedhatzu a su bestioledhu e dhi at carrigau is bértulas Etymon srd.

sedhàu , pps, agt Definition de sedhai; chi portat sa sedha posta Synonyms e antonyms insedhau / cdh. sidhatu 2. su cuadhu mi dhu donas sedhau e frenau?

sedhéri , nm Definition maistu chi faet sedhas, sedhones, sedhatzos Synonyms e antonyms basteri, sedhaju Sentences su bixinu nostu fait su sedheri.

sédhida, sédhidu , nf, nm: séllida Definition genia de brínchidu, de móvia a cropu / andai a séllidas = a brínchidos, a sedhas, che a su lèpere Synonyms e antonyms bótiu, brinche, brínchidu, brínchili, brincu, sàdhidu, sàltidu, scàviu, sedhu 1, truminada Sentences apenas su gridadori donat cun su tumborru su signali de iscapai, s'ègua donat una sédhida e nci bessit che unu guetu ◊ su cuadhu at donau una sédhida in ària cun is cuatru peis ◊ sa baca s'est pesada a sédhidus pariat chi portàt dimónius Translations French saccade English click, burst Spanish salto, brinco Italian scatto German Ruck.

sedhíle, sedhíli , nm Definition su tretu de s'ischina de un'animale inue si ponet sa sedha; in montes, logu ciciu, in paris Synonyms e antonyms sedha Etymon srd.

sedhína, sedhíne , nf, nm Definition genia de druche prenu de saba chi a logos faent a is ànimas po su sete de freàgiu Synonyms e antonyms terica Sentences faghent seadas ammerradas, culurzones, sedhines, pirichitos, pabassinos, mustatzolos, casadinas, turrones Scientific Terminology drc.

sedhínu , nm Definition sa sedha chi si ponet a is molentes Synonyms e antonyms sedha, sedhatza, sedhone.

sedhitòla , nf Definition min. de sedha (logu): su terrenu ue faet a montighedhu, unu pagu in paris in pitzu, in punta Synonyms e antonyms concalinu, cúcuru, sedha Scientific Terminology slg.

sedhítzi , nm Definition cagalloni istrantaxu o cardulinu de mari, minca morisca: nada deosi po sa forma e su colore, est una genia de erba o codrolinu longhitu e grussu (ma no lisu), in colore de castàngia Synonyms e antonyms bidhitzini, minchemoru, pidhíciu Scientific Terminology rba, Cynomorium coccineum Translations French cynomorium écarlate, éponge de Malte English maltese mushroom Spanish Jopo de lobo, hongo de Malta Italian fungo di Malta German Malteser Schwamm.

sedhòne, sedhòni , nm Definition genia de trastu chi, cun isterrimentu modhe asuta, si ponet in pitzu de s'ischina de molentes e cuadhos po dhue pòdere cicire ccn. o fintzes po dhis pòdere pònnere càrrigu: est prus mannu de sa sedha e prus che àteru sedha de càrrigu (po cosa)/ partes de su s.: arcos (de ananti e de apalas), tàulas o travedhas (incasciadas e punciadas in is arcos), trotzas (genia de cannedhos intraos unu a cad'ala in is arcos); s. a ferros: genia de s. cun d-unu ferru a U a cad'ala, cun is puntas intradas in sa parte prus bàscia de is arcos, de pòdere apèrrere e carriare cosa (is puntas de su ferru, bullonadas a s'arcu, arreschent in sa travedha prus bàscia) Synonyms e antonyms issedhone, sedha, sedhatza, sedhinu Sentences falare o catzare su sedhone a s'àinu Surnames and Proverbs smb: Seddone Etymon srd. Translations French bât, selle English saddle (pack-) Spanish silla, basto Italian basto, sèlla German Packsattel, Sattel.

sédhu , nm Definition leare a unu a s.: a codhirone, a palagadrea.