A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

sudhàre , vrb Definition pònnere sudhu, ancu, pentzare in su malu, pentzare chi…, abbaidare a totue timendho calecuna cosa / si ndh'io sudhau!… = si bi aio pessadu, si mi dh'ia pentzada chi… Synonyms e antonyms assumbrire, busudhare, malissare Sentences sa giustíscia aiat sudhadu calchi cosa e l'istaiat ifatu che cane a polcrabu ◊ mi dh'apo sudhada chi fuit gasi ◊ mi l'apo sudhada chi no bastaiat cust'istentina pro totu cussa peta a sartitza! ◊ su chi mi sudhai risulteit dae sa vísita de su dutore ◊ duos ómines acugudhaos, orietandhe e sudhandhe, afarrancant su cunedhu de su dinari e fuint Etymon srd. Translations French subodorer English to get wind of Spanish adivinar, olfatear Italian subodorare German ahnen.

sudhídu , pps, agt: assudhidu Definition de sudhire; nau de ccn., chi istat in pentzamentu, cun pistighíngiu in conca Synonyms e antonyms afaltadu, ilfartadu, insudhidu, penciamentosu 2. delitu as fatu, sudhidu vives ◊ ischis pro cale motivu est sudhidu cun megus ◊ chie ndh'ischit chi una die, sudhida dai sa cuscéntzia, no mi torret su chi mi che at furadu? ◊ s'ischideit a túncios, atriciatrícia de suore, sudhida pro unu sónniu feu Translations French pensif English thoughtful Spanish pensativo Italian pensieróso German nachdenklich.

súdhidu , nm Definition su sudhire, su sudhare, su pentzare in su malu Synonyms e antonyms bendha, sudha 2, suspetu Sentences cussu cunfundhet sos fatos beros cun sos súdhidos suos Etymon srd. Translations French suspect English suspicion Spanish sospecha Italian sospètto German Verdacht.

sudhíre , vrb: assudhire Definition su si acatare de ccs., pruschetotu nau in su sensu de abbarrare dispràxios, tènnere sudhu po su male fatu, istare impentzamentaos, timendho; fintzes pentzare, intzertare coment'e po cossígiu, agiudu de ccn. / sudhíresi de una cosa = interessaisí, tenni pentzamentu po calincuna cosa, coment'e timendi Synonyms e antonyms arrepentire, impudare, penètere / consigiai, indetare Sentences sudhi sudhi e a s'abboja abboja apo, prima ch'inserrent sas aeras, su torradorzu bostru assebertadu (G.Marras)◊ tiu Raga si la sudhiat de àere annada mala ◊ mi sudho in s'ànima coment'e chi no ape mancu comintzadu 2. mancu male no apo curadu in binza, deris, paret chi mi l'at sudhidu calicunu chi oe deviat pròere! Translations French se troubler, avoir des remords English to get upset, to feel remorse Spanish turbarse, tener remordimientos Italian turbarsi, impensierirsi, aver rimòrso German sich beunruhigen, Gewissensbisse haben.

sudhitúra , nf Definition cosa chi in calecuna manera paret de si pòdere ischire po calecunu singiale Synonyms e antonyms àrviu, idea, pessamentu, súdhidu, sudha 2 Sentences teneis sudhitura de su ci ist sucédiu notesta?

sudhítzigu , agt Definition chi tenet sudhu, pidinu, chi est timendho po calecuna cosa chi dhi podet capitare Synonyms e antonyms cautelosu, sudhidu Sentences brinchitendhe sudhítzigu e ciulendhe arriveit su puzone a su nidu Translations French circonspect English wary Spanish circunspecto Italian circospètto German umsichtig.

sudhósu , agt, nm Definition chi o chie tenet súdhidos, sudhos Synonyms e antonyms arreselosu, discunfiantzosu, malesosu, scunfiantzosu Etymon srd.

súdhu súdha 2

sudisfatziòne saltifasciòne

sudoràre suderàre

sudoràu , pps, agt: sueradu Definition de sudorare; chi portat suore / sueradu pilu pilu = inciustu de sudori Synonyms e antonyms sudau, insorau 2. incravatau, in bestes de cusinu, non zuches su cherbedhu sudorau ◊ su pane sudorau est semper su prus vonu ◊ est torradu istracu, sueradu a mortóriu sena mancu una trama assuta Translations French en sueur English sweaty Spanish sudado Italian sudato German schweissig.

sudòre sòri

sudorèa , nf Definition erva pútita, erba de batos, de arresfrius (su fragu faet a istúrridos) Synonyms e antonyms allupaguadhu 1, brunedha, erbiatus, isculabadedhas, issopo, mantedhada 1, mummuleu, murguleu 2 Scientific Terminology rbc, Teucrium marum.

sudòri sòri

sudràtzu , agt: surdatzu Definition nau de ccn., chi pecat a origas, unu pagu surdu Synonyms e antonyms surdànciu, surdíghinu Sentences ita no as a èssiri sudratzu? annoberu o mi fadhu? Etymon srd.

súdre , nm Synonyms e antonyms brutore, cadhossímini, cadràngia, lorra, muga, sodri Etymon srd. Translations French saleté English filth Spanish suciedad, mugre Italian sudiciume German Schmutz.

sudronàre , vrb Definition fàere sonu o tzàcurru forte meda Sentences su tronu sudronendhe paret corpu de cannone acurtzu (G.Masala).

súdru , agt, nm: suldu, surdu Definition chi o chie no intendhet, o pecat a origas, intendet male, chi at pérdiu sa capacidade de intèndhere; fintzes chi si intendhet pagu, chi no faet a zúmiu, nau de sonu Synonyms e antonyms issurdau Idioms csn: suldu pedrale, suldu corrale (chi li cheret su corpu pro intèndhere) = surdu ’eretu, che perda, che cotzina, che picu, che pica, che campana, che preca; betàresi a s., paràresi s. = fai finta de èssiri surdu; fai che su surdu a pirai = sighire chentza si abbizare de nudha; lima s. = unu fartzu, chi faghet fintas; sonu surdu = genia de sonu chi no faet a zúmiu, ne a boghe, ma coment'e a iscúsiu e bàsciu: de is sonos de cunsonante chi si faent a buca si podent nàrrere 'surdos' o 'mudos' is duos sonos chi si arrapresentant cun sa /c/ (che in cosa, pacu, béciu, cena), cun sa /f/ (che in fogu, difetu), sa /p/ (che in pane, tupare), sa /s/ candho est posta a dópiu o si narat coment'e chi siat a dópiu (che in sanu, passu, pussu), cun su digramma /sc/ (che in bàsciu, pisci), cun sa /t/ (che in fatu, totu) e cun su digramma /tz/ (che in putzu, tzapare) Sentences proite ti paras surda? ◊ a peràulas macas origras surdas! ◊ fait intendi a is surdus e torrat su fuedhu a is mudus 2. arriu surdu, tragadori! ◊ is catzolas faiant unu sonu sudru comente pigànt in s'incodau Etymon ltn. surdus Translations French sourd English deaf (person) Spanish sordo Italian sórdo German taub, Taube.

súe súbe

suègiri , vrb: ciuèxere*, suèxere, suexi, suèxiri Definition trebballare sa farra impastada fintzes a candho su cumossu essit de totunu andhare, chentza chi dhue abbarret orrughedhos e ne farra / pps. suetu Synonyms e antonyms cariare, soíghere Sentences si suexu sa pasta mi fatzu unu cocòi ◊ sa pasta si suexit cun su carcàngiu de sa manu, ca fait fortza.