tzaulósu , agt Definition nau de cane, chi istat sèmpere apedhandho; nau in cobertantza de gente, chi istat sèmpere a murrúngiu, a boghes, foedhandho chentza cabu; fintzes abbaosu Synonyms e antonyms apedhadore, issauladori / paraleta / babosu, babuleri 2. ses prus tzaulosu de unu cani! Etymon srd.
tzàulu , nm Definition sa boghe de su cane Synonyms e antonyms apédhida, apedhu, bàulu, inciau, sàulu, tzaulonzu Sentences a su signali de su capugassa arrespundint is tzàulus de is canis iscapaus Scientific Terminology bga Etymon srd.
tzaúrra , nf: céurra, siurru, tzéurra, zéurra Definition su cambu nou o ànima chi bogant is sèmenes cumenciandho a naschire Synonyms e antonyms inseurru*, serione, tudhu, tzórulu 2. su fillu puru, che a sa mamma, tenit una tzeurra de machiori.
tzaurrài , vrb: seurrai, tzeurrai, tzeurrare Definition nau de is sèmenes, cumenciare a naschire, bogare sa tzeurra Synonyms e antonyms abbrabai, abbrossare, inceurrare*, ingrilliri, inseurriri, serionire, tidhire, tziurrire, tzolorire, tzorulare Sentences su sèmini tzeurrat, bogat e infrorit 2. in cudhos duos torrat a tzeurrare s'amore.
tzaurrèdha , nf Definition su tzarrare e fintzes una o unu chi istat sèmpere a barra posta, sèmpere alleghetandho, chi no citit mai Synonyms e antonyms tzacarredhu Etymon srd.
tzaviài, tzaviàre , vrb: aciaviai Definition
betare o fàere tzàvius, orrosinas, betare istídhigos, abbighedha fine
Synonyms e antonyms
arrosinai,
arrusciai,
cibinare,
istedhiare,
modhinare,
papuschiare,
paspiare,
proighinai,
spripidhai,
tziviai
Sentences
tzàviat s'abba in su pamentu pro pòdere mundhare bene sa domo
Etymon
srd.
Translations
French
asperger,
pleuviner
English
to sprinkle,
to drizzle
Spanish
rociar,
lloviznar
Italian
spruzzare,
piovigginare
German
bespritzen,
nieseln.
tzàviu , nm: aciàviu Definition
ispergiada de abba o cosas deasi
Synonyms e antonyms
arrosina,
modhina,
paspia,
proischina,
spricu 2,
spripidhu,
tzaródhiu,
tzibina
2.
chin d-unu tzàviu unu fascioni ch'est issiu dae mesu de sas cannas
Etymon
srd.
Translations
French
giclée
English
sprinkling
Spanish
rociada
Italian
spruzzo
German
Spritzstrahl.
tzébbia , nf Definition persona de pagu contu, de pagu cumprendhóniu Sentences cussu est una tzébbia ◊ est una conca de tzébbia: trigat a cumprèndiri is cosas!
tzèca , nf Synonyms e antonyms arighina, arréxini 2, cadanca Sentences fit un'ómine atacadu a s'interessu piús de cantu sa tzeca si atacat a su cane! Etymon itl. zecca.
tzecósu , agt Definition nau de ccn., chi si atacat che cadanca; chi est atacau meda a sa cosa, de manu istrinta meda, arrestigu Synonyms e antonyms aggantzadu, assuriu, ingurdone, limidu, soridu, susuncu Etymon srd.
tzécu , agt, nm: cegu,
tzegu Definition
chi no biet, chi at pérdiu sa vista; chi no cumprendhet prus su chi est faendho coment'e intzurpau po calecunu sentimentu forte (amore, ódiu, àteru); tzegu si narat fintzes in su sensu de légiu meda (mescamente de fémina, a disprétziu) e fintzes de malàidu, istrupiau, chentz'abbilidade, bambu
Synonyms e antonyms
ciurpu,
tzorbu
/
légiu
Idioms
csn:
tzecu pàparu = ciurpu límpiu, tzegu deretu; èssere tzegu de su fàmine, de su sidi = morendi de fàmini, de sidi, famiu, sidiu meda meda; trigu tzegu = aurtidu, chi no at fatu ispiga; corpare che tzegu, a sa tzega = chentza dolu perunu, a meda, chentza cussideru perunu ne de méritu e ne de misura; fàghere una cosa tzegu tzegu = chentza timire nudha, in arriscos de fàghere dannu, chentza dare tentu, a poderiu; ndhe bogat s'ogru a su tzegu = est gai ladinu chi de prus no si podet, si bit sentza de abbisóngiu mancu de dhu nàrriri; a sa tzeca = sentza de castiai, sentza de arrexonai, sentza de cumprèndiri; musca tzeca = zenia de zogu; cumandhare che ufissiale tzecu = cumandai e bastat, chentza cussideru perunu, a prepoténtzia
Sentences
soe tzeca, mi nch'est intrada un'ispina a s'ocru! ◊ cussos sunt tzegos bidindhe: zughent ogros sanos ma no bident sa cosa!
2.
torresit a su litu ue pechesit tzega de amore ◊ so tzegu de su fàmine, tota die chentza manigare ◊ a sa tzega ti fúrrias a mossu che cane arrajoladu ◊ si seus móvius a sa tzega ◊ s'orroda de sa fortuna girat a sa tzega ◊ in situatziones chi ndhe bogant sos ojos a su tzegu, su divórtziu bi cheret! ◊ sa musca si est betendhe tzega tzega ◊ sas puzones a trumas si sunt betendhe tzegas tzegas, famidas ◊ si che colat tzegu tzegu imbuchendhe in mesu de totu cudhas màchinas!
3.
babbai est torrendisí a cojai… cancuna bella tzega depit èssiri! ◊ su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e a dhu malustriai no bollu ◊ furiat su prus tzegu de is fillus ma su prus abbistu
Surnames and Proverbs
prb:
chie no ischit est cumpanzu de su tzegu
Etymon
itl.
Translations
French
aveugle
English
blind (man)
Spanish
ciego
Italian
cièco
German
blind.
tzèdere , vrb: cèdere Definition pèrdere is fortzas, lassare andhare, su si lassare bínchere, no aguantare prus, fintzes adduire a su chi bolet s'àteru insistindho: nau de cosa, su si lassare istirare, atrotigare, segare Synonyms e antonyms ammollai, iscapare / indugi / adduire | ctr. fortzai Sentences su sardu non mujat s’ischina, no tzedit mancu in cadenas ◊ mi ant dimandhatu si la cheria tzèdere in afitu custa terra ◊ l'at iscurtatu fintzas a candho l'at vistu tzedendhe a su sonnu ◊ si una mama tzedit, in cosas gai unu babbu no podet tzèdere! ◊ s'intendhiat forte e non fit dispostu a tzèdere Etymon itl. cèdere.
tzedhàna , nf: tzidhana, tzodhana Definition fritura mala, forte / tz. de cillu de ogu = tzidhica intostada Synonyms e antonyms astragore, frizidore Sentences gi est pagu imbussau: gi no dh'at a carriai sa tzedhana!…
tzédida , nf: cédida* Definition su tzèdere, mancamentu o farta de fortzas / fàghere sa tz., una tz. Synonyms e antonyms arrematada.
tzédidu, tzédiu , pps, agt Definition de tzèdere; chi no portat prus fortzas, chi est morindhosi Synonyms e antonyms arréndhidu, irbalesiadu, ilgherradu, ispossibiu 2. cust'àrbure est tzédida: abbisumeu si ch'est sichendhe ◊ est tzédidu, no bi la faghet prus ◊ so tzédidu de su fàmine, de su sidi, de su sonnu, de s'istrachidúdine.
tzedìre , vrb Synonyms e antonyms tzèdere* Sentences a unu a unu ant dévidu tzedire a su pesu gravosu.
Tzedrínu , nm Definition erriu mannu chi calat de is montes de su Supramonte e de Núoro e ch'essit a mare in su sartu de Orosei.
tzedulòne , nm Definition cartellu chi si apicaiat a su tzugu de unu cundennau po dhu pigare a befa sa gente innanti de che dhu isserrare in galera Sentences no bos cretedas chi est in donzi gianna chi apicat tzedulone: a maju at a betare su pregone a sonu de trumbita.
tzeghedàdi, tzeghidàde , nf Definition su èssere tzurpos, su difetu de is chi no bient Synonyms e antonyms tzeghesa, tzurpedade Sentences sunt ingannos chi tzeghidade ti adduit e pustis ti diminuit sas dies ◊ siades norte a s'umana tzeghidade! ◊ bajanedhos chi sezis in amore no tenzedas sa mia tzeghidade!
tzeghédhu , nm Definition su lampaluxi de su sole candho ferit a logu chi faet de isprigu Sentences in sa cabita de su letu sa lunedha de madreperla faghiat su tzeghedhu ◊ su tzedhedhu mi faghet tancare sos ogros!