fanàle , nm Definition
genia de aparíciu cofudu fatu coment'e isprigu, cun lampadina, po che iscúdere sa lughe atesu, pruschetotu su chi ponent a is màchinas; nau in cobertantza, ogu
Synonyms e antonyms
lampione,
lantione
2.
sos ojos sunt duos fanales e sunt sas lughes pro abbaidare (Piras)
Surnames and Proverbs
smb:
Fanale, Fanais
Translations
French
feu de la voiture,
phare
English
light
Spanish
farol
Italian
fanale
German
Licht,
Scheinwerfer.
farígu, fàrigu , nm Definition
una parte de sa farra, bona prus che àteru po animales; a logos, órgiu móliu po animales; símbula grussa; coment'e farra de orrunchinadura de linna chi faent unos cantu bobbois candho sa linna est bècia; a logos, su frore de su binu, su frore de su samucu; in cobertantza, fintzes brutore, muga, sordi / terra de bonu farigu = a matza de castàngia, fatia, isorta che farina
Synonyms e antonyms
farrixedha,
popoine
Sentences
po fai s'ambulau si coit su farigu ◊ su canistedhu si bestiat a festa chin sa biancura de su farigu nou
2.
béciu fut Batista Nuxis, ca portada su farigu in is genugus!
Surnames and Proverbs
smb:
Farigu
Etymon
ltn.
farric(u)lum
Translations
French
farine avec de la repasse
English
flour with fine bran
Spanish
harina con moyuelo
Italian
farina con cruschèllo
German
Kleienmehl.
fàrra , nf Definition
css. laore móliu a fine, ma mescamente trigu po fàere a pane: si distinghet in pódhine (grussu - bilinzone o pódhini mannu - e fini o podhinedhu), iscete (sa farina de civraxu e tzichi o podha), e símbula o chiu (de duas calidades, po panes prus bonos, cocòi, murtau, àteros); matzigadura de linna segada a serra, a serrone
Synonyms e antonyms
farina
/
burrumballa
Idioms
csn:
fai, fàghere sa f. = farinare; f. ammestura = chentza chirriada in crezes; fai pagu f. cun ccn. = fàghere pagu frasca, no ndi bogai nudha; f. de fai óstias = sa menzus (e pro cussu "no èssiri farra de fai óstias" = èssere malu); iscoai a unu che cani in crobi de f. = catzare a unu che mazadu a terudha, de mala manera
Sentences
manus lestras sedatzant su frori de sa farra, dha cumossant, dha ciuexint, dha ispòngiant e dha inforrant ◊ fatendhe sa farra sas féminas si pesaiant a cantare ◊ mama at preparadu su cherrigu e su sedatzu: de sa farra faghet bellu impastu, lu suighet e lu sestat su pane de onzi die
2.
dh'ant iscoau che cani in crobi de farra ◊ sa farra de su tiàulu si ndi andat totu in podhi
3.
uhm, cun mei fait pagu farra: chi bolit arrespetu mi bollu arrespetada! ◊ is manus cancaradas, su dotori: cun mei farra ndi fait pagu!
Surnames and Proverbs
prb:
chini tenit farra e casu incasat macarronis
Etymon
ltn.
farra
Translations
French
farine de blé
English
wholemeal flour
Spanish
harina integral
Italian
farina integrale
German
Vollkornmehl.
farrancàda, farrancàra , nf: afrancada,
farruncada,
francada,
franchiada Definition
cropu de farranca; tanti de cosa chi istat in d-una o fintzes duas manos unias; unu tanti pagu precisu / francada de agiudu = betada de manu azuendhe
Synonyms e antonyms
apuinada,
brancada,
frascada,
manada
/
giunta
/
farranca
2.
custa mi paret una francada de macos,sarvamentu! ◊ at ghiradu una bella francada de linna a su fogu ◊ pongat sa pingiada de s'àcua e ghetidinci una farrancada de sali! ◊ totu cudha cosa mi l'aggantzaia a franchiadas ◊ dèu a fusteti custa cosa si dha pagu cun su dinai totu a una farrancara
3.
sunt andhados pro li dare una francada de agiudu
Etymon
srd.
Translations
French
coup de patte,
poignée
English
blow with a paw,
handful
Spanish
patada,
puñado
Italian
zampata,
manciata
German
Tatzenhieb,
Handvoll.
fascíta , nf Definition
min. de fàscia 1; tira de paperi po aguantare ccn. cosa; fintzes anedhu, fasceta
Synonyms e antonyms
anedhu
2.
sa lóriga o fascita est su nòmini de s'anedhu chi s'ómini donat a sa fémina chi at aggradéssiu sa pregunta
Translations
French
bande de papier
English
wrapper
Spanish
faja
Italian
fascétta
German
Bändchen.
faturànte, faturànti , nm Definition
chie còmporat bestiàmene po dhu torrare a bèndhere
Synonyms e antonyms
carnanseri
Translations
French
marchand de bétail
English
cattle dealer
Spanish
comerciante de ganado
Italian
commerciante di bestiame
German
Viehhändler.
fatuvàtu , avb Definition
luego, deretu apustis, avatu; dónnia pagu tempus, dónnia tanti, tanti bortas, a físciu (itl. fintzes periodicamente)
Synonyms e antonyms
ifatu
/
atoratora,
fissientementi,
otora
Sentences
s'undha andhat e benit e paret chi li apat mandhadu fatuvatu s'ànima de su fizu emigradu ◊ at leadu prémiu Fulanu e fatuvatu Fulana ◊ caminaiat fatuvatu a sa mama
2.
fatuvatu mi ndhe la bido in domo ◊ fatuvatu andaus a bíngia a candu po una cosa a candu po un’àtera ◊ sos lampos fatuvatu allumant de fiama s'orizonte ◊ fit una candhela a carburu e fatuvatu mi lassaiat a s'iscuru ◊ fatuvatu mi torras a sa mente
Etymon
srd.
Translations
French
aussitôt après,
souvent,
de temps en temps
English
at once,
close,
often,
at intervals
Spanish
luego,
enseguida,
a menudo,
de vez en cuando
Italian
sùbito apprèsso,
spésso,
sovènte,
a intervalli
German
daneben,
oft,
in Abständen.
feleòga , nf Definition
foressia de fele
Scientific Terminology
mld
Translations
French
perte de bile
English
bale leak
Spanish
pérdida de bilis
Italian
colerragìa
German
Gallenfluß.
feminàri , agt: femineri Definition
bragheti allegru, chi andhat meda a féminas
Synonyms e antonyms
acunnadu,
brodhanu,
carrosu,
donneri,
ebbaresu,
egueri,
falderi,
feminaju,
feminitu,
pillitosu,
travicaletos
Sentences
su mi àere nadu femineri mi at fatu una grandhe impressione
Etymon
srd.
Translations
French
coureur de filles
English
philanderer
Spanish
mujeriego
Italian
donnaiòlo
German
weibertoll.
feridòri 1 , nm: vedidore Definition
astoredhu, astoritu feridore, genia de pigione mannu: una calidade si agatat in Sardigna e Córsica ebbia
Synonyms e antonyms
ispaderi,
spraberi
Scientific Terminology
pzn, accipiter nisus, a.n. wolterstorffi
Translations
French
épervier d'Europe,
épervier de Sardaigne
English
eurasian sparrowhawk
Spanish
gavilán
Italian
sparvièro,
sparvièro di Sardégna
German
Sperber,
eine Sperbersorte.
feriméntu , nm Definition
su fèrrere, su fàere ferias
Sentences
fiat ómine de corazu, ma connoschiat su perígulu de su ferimentu
Translations
French
action de blesser
English
wounding
Spanish
herimiento
Italian
feriménto
German
Verletzung.
ferríghine , nf Definition
iscadra o medra de ferru, s'iscartu de su ferru iscagiau in sa forredha de su ferreri o in logu inue iscàgiant ferru
Synonyms e antonyms
cagaverru,
férrina
Translations
French
scorie de fer
English
slag
Spanish
metralla,
cagafierro
Italian
scòria di fèrro
German
Schmiedesinter.
ferrínzu , agt Definition
chi est forte che ferru
Synonyms e antonyms
ferrinu
2.
mancari siat betzu est ancora ferrinzu
Etymon
srd.
Translations
French
de fer
English
hard
Spanish
férreo,
de hierro
Italian
fèrreo
German
eisern.
ferrovía , nf, nm: ferruvia Definition
bia o caminu de ferru fatu a binàrios po dhue passare is trenos
Synonyms e antonyms
línia
Sentences
intro de su ferruvia m'imbanchidho una banca…◊ s'istrada ingunis passat acanta a is binàrius de sa ferrovia ◊ fiat grae su trabballu de pistare giarra po sa ferrovia e po is orrugas!
Translations
French
chemin de fer
English
railway
Spanish
ferrocarril (m)
Italian
ferrovìa
German
Eisenbahn.
féstu , nm Definition
su sestare, su segare a misura s’orrobba po dha cosire a bestimentu
Synonyms e antonyms
sestu
Translations
French
action de couper,
de tailler
English
cut
Spanish
corte
Italian
tàglio
German
Schnitt.
fiàdu , nm, nf Definition
css. animale mannu de petza (baca, brebè, cuadhu, e àteru); nau in cobertantza (fintzes fiadedhu), una calesiògiat persona, nau unu pagu a disprétziu, bolendho nàrrere chi no est tanti persona bona, e si narat fintzes de bobboi (unu pagu a brulla, po erríere)/ min. fiadutzu
Synonyms e antonyms
animabi,
pecus
Idioms
csn:
malu fiatu = fiadu malu, cristianu pagu bonu; fiadu berbeghinu, béchinu, bulu, fiadu minudu (animali piticu); fiadu russu = animali mannu
Sentences
ite bella fiadu, cussa baca! ◊ su pastore deviat dare contu a unu fiotedhu de fiados berveghinos ◊ li ant regaladu fiados minudos e fiados russos ◊ in su saltu paschiat paritzos fiadutzos ◊ fia teracu anzenu ma mi ndhe essei e mi ponei abbandha cun fiados mios
2.
arratza de fiadu chi at buscadu, a maridu, Fulana: mandrone de prima calidade!
Translations
French
bête,
pièce de bétail
English
beast,
head (of cattle)
Spanish
cabeza de ganado,
res
Italian
béstia,
capo di bestiame
German
Vieh,
Tier.
fiagàda , nf: fragada Definition
su fiagare, suspia de fragu
Synonyms e antonyms
nuscada
Sentences
sa cosa murigada pudescit sa fragada
Etymon
srd.
Translations
French
action de flairer
English
sniff
Spanish
olfateo
Italian
annusata
German
Riechen.
fiagaméntu , nm Definition
su fragare
Synonyms e antonyms
fiagadura
Etymon
srd.
Translations
French
action de flairer
English
smelling
Spanish
olfateo
Italian
odoraménto
German
Riechen.
fiaghínu , nm, agt Definition
su pigare dónnia arranchighedhu; chi o chie est sèmpere fraga fraga e pigat dónnia arrancu, o fintzes unu chi cricat féminas
Synonyms e antonyms
fiagadore,
fiagosu
Scientific Terminology
ntl
Translations
French
curieux,
coureur (de filles,
de jupons)
English
hyperosmia,
curious,
ladies'man
Spanish
hiperosmia,
curioso,
mujeriego
Italian
iperosmìa,
curióso,
donnaiòlo
German
Hyperosmie,
Neugierige,
neugierig,
Schürzenjäger,
weibertoll.
fiamarída , nf: fiammarida,
framarida,
frammarida Definition
fogu tenendho a meda chi faet unu sonu a tzacurradas mescamente candho abbruxat matedu friscu, cun fràmula arta meda; in calecunu logu frammarida dhu narant a su panarighe
Synonyms e antonyms
cadharida,
fracarida,
pampada
/
panarighe
Sentences
framaridas de fogu mi essint dae pes! ◊ sas framaridas si ndhe intendhiant a bidha, de cantu fit andhendhe su fogu in logu de malesa ◊ bidiaimus sas framaridas a dedie dae tesu: conta tue ca ndhe fit brusiendhe de bene de cosa, cussu fogu!…
Etymon
ctl.
flamarida
Translations
French
flambée,
jet de flammes
English
burst of flame
Spanish
llamarada
Italian
fiammata,
vampata
German
Aufflammen.