Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ficumorísca , nf: figamurisca, figumorisca Definition figu morisca, genia de mata a panes o tàulas o fògias (su truncu o bratzale) ladas e grussas, totu súciu, cun is fògias chi parent agúgias (funt is fògias própriu), fatas a ispina: faet meda fintzes in logu làngiu e de orroca ca aguantat su sicore, bogat unu frutu (upm) cun su corgiolu ispinosu meda, a ispinas minudedhedhas a matuconedhu assentadas a fileras, de sabore druche e cun sèmene meda; una calidade (f. areste) est prus ispinosa de sa maseda in sa tàula e in su frutu e dha ponent meda a fàere cresura / figumorisca de folla = ficumorisca de sagura, o sagurada, sa chi creschet in parte incarnada in mesu de sa tàula, coment'e chi sa tàula siat totu a unu cun sa corza; figumorisca a matza niedha; figumorisca cruàxini = cruonza o birdiggroga Synonyms e antonyms carrúciu 1, figamoru, fimorisca, figutzíndia, morisca Sentences gioghendu a cuai nc’est intrau a mesu de unu cràchiri de figumorisca ◊ at fatu una pipia de una fògia de figumorisca 2. sa genti papat figumorisca ◊ ge fui disigiosu de sa cosa frisca…, sa figumorisca mi at iscramentau! Scientific Terminology frt, Opuntia ficus-indica Translations French figue de Barbarie English indian fig Spanish chumbera Italian fico d'India German echter Feigenkaktus, Kaktusfeige.

filivérru , nm: filuverru Definition filu de ferru, fintzes un’orrugu (canna de f.); nau in cobertantza, abbardente, pitziosa / camba o canna de f.; calidades de filiverru: zingadu, ispinosu, fine, grussu, chídrinu, modhe Synonyms e antonyms / cdh. filufarru Sentences azis postu ferradas a balcones, filuverru pungosu in dogni gianna ◊ a prèndhere custa cosa che cheret duos filiverros Scientific Terminology mtl Translations French fil de fer English iron wire Spanish alambre Italian filo di fèrro German Eisendraht, Draht.

finantzéri , nm: finantzieri Definition guàrdia de finantza; chie istúdiat e connoschet is chistiones de sa finantza o amministrat dinare Synonyms e antonyms finantza / banchieri Scientific Terminology prf Translations French agent de la "Guardia di Finanza" English custom officer, financier Spanish guardia de la policía fiscal, financiero Italian finanzière German Zöllner, Zollbeamte, Steuerfahnder, Finanzier.

findeàgiu, findeàju , nm Definition chie faet su findeu, o fintzes àtera pasta Synonyms e antonyms fianderi Scientific Terminology prf Etymon srd. Translations French fabricant de pâtes alimentaires English pasta maker Spanish fabricante de pastas almenticias Italian pastàio German Nudelmacher.

fiòca , nf: floca, froca Definition tàpile, orrughedhu de nie comente calat de is nues candho niat, ladu e fine; s'abru de s'ou iscumbatau cun tzúcuru fintzes a essire biancu nidu e coment’e ispruma / min. frochita, froca minuda a zisa de suchitu; àcua froca = abba astrada, frita meda; fritu (agt) che fioca = fridu meda Synonyms e antonyms atògia, ispiàtzulu, pàmpula, solla, tadhàine Sentences a bàtiles falada est sa fioca, cobertu at pastura, linna e roca ◊ fit una die de iberru mala e frita, fit frocandhe a froca lada 2. po fai sa turta s'abriou si pesat a froca 3. sos iltrunellos sunt acudindhe che a sa fioca, a su gialdinu ◊ totu gallizendhe a chie la podiat bogare prus bella, sas fàulas fint falendhe che a sa froca! (M.Dore) Surnames and Proverbs smb: Fiocca Scientific Terminology tpm Etymon ltn. floccus Translations French flocon de neige English snowflake Spanish copo de nieve Italian fiòcco di néve German Schneeflocke.

fiocàda , nf: frocada Definition su frocare, passada de nie Synonyms e antonyms niada 1, niadura Sentences in piús de otant'annos, nonnu no ndhe aiat bidu mai fiocadas gai mannas e sighidas Scientific Terminology tpm Etymon srd. Translations French chute de neige English snowfall Spanish nevada Italian nevicata German Schneefall.

fochilàda , nf: foghilada Definition muntone de malesa posta a dh’abbruxare, abbruxandho; su singiale chi abbarrat de terra abbruxada inue dhue ant abbruxau muntone mannu de cosa; unu tanti de cosa, meda, betada in su fogu a còere Synonyms e antonyms fadhixada, fagalloni, fogara, foghidoni, foghilalzu / foxinada Sentences a lucore de fochiladas si moghent sas umbras impressias ◊ contamus unu contu arrostíndhennos fava a fochilada (G.A.Solinas)◊ at fatu una foghilada e at brusiadu cosa de imbarratzos Etymon srd. Translations French feu de bois English bonfire Spanish hoguera, fogata Italian falò German Feuer.

fodhòne , nm Definition su fodhe de s'àghina, su pigiolu de su pibione, ma fintzes castàngia aortitza, totu corgiolu; su fundhurúgiu chi abbarrat de is regras de su mele faendho sa chera Synonyms e antonyms bodhone, fodhocu Sentences soe che nuche chentza chivu o de s'àchina solu su fodhone Surnames and Proverbs smb: Foddone Scientific Terminology rbr. Etymon srd. Translations French pelure de la grume English grape-skin Spanish hollejo Italian fiòcine German Weintraubenschale.

fòla , nf Definition contu, paristória chi si narat mescamente po istentare is piciochedhos, fatu a pentzamentu ma a manera de pàrrere una cosa deabberu Synonyms e antonyms contadu, contànsia, palistória Sentences nonnu poniat in mesu de folas de orcos e bandhidos carchi càntigu sardu ◊ narat custa fola chi sas àlvures tenent un'ànima… Scientific Terminology sntz Translations French conte de fées English fairy tale Spanish cuento Italian fiaba German Märchen.

forési, foréssi , nm: fresi, froesi, fruesu, furesi, furesu Definition orrobba téssia grussa, de lana sarda, prus che àteru tintu a niedhu impreau po costúmenes / nighedhu che furesi (de s'arrennegu) = nau de ccn., arrennegau meda Synonyms e antonyms goresi Sentences de furesi, de pinzos e tapetos ndhe at téssidu unu premiarzu ◊ cun d-unu palmu de fresi lu bestis gioga gioghendhe! ◊ sunt imbreagos chi cunfundhent sos fresis chin sas sedas ◊ in sa càscia bi at cannas de fresi, lentolos de linu, costúmenes ricamados 2. sa bidha fit torrata unu burdellu niedhu che furesi Surnames and Proverbs smb: Fresi, Furesi / prb: mezus furesi ischidu chi no segnore molente Scientific Terminology ts Etymon ltn. fore(n)sis Translations French "orbace" (étoffe sarde en poil de chèvre) English coarse woollen fabric (from sardinia) Spanish tejido de lana Italian orbace German grobes Wollzeug.

forredhàju , nm Definition cussu chi faet e bendhet sa castàngia orrostia Scientific Terminology prf Etymon srd. Translations French marchand de marrons English roast chesnut seller Spanish vendedor de castañas asadas Italian caldarrostàio German Kastanienröster.

fostèa, fostéi , prn: fosteti, fustei, fusteti, vostei Definition foedhu de arrespetu po unu chi no si connoschet o chi no si dhue tenet cunfidàntzia, ma fintzes po su babbu, sa mama Synonyms e antonyms bois, bostè, samartzei Sentences babbu, fustei dhu scit ita bollit nai custu fuedhu? ◊ seciassidha, tochit: invecis de mi dhu papai totu dèu… ispràciu su buconi cun fustei ◊ e fustei, mammai, no mi narat nudha? Etymon spn. Vusted Translations French vous (pron.pers. de politesse) English you (polite form) Spanish usted Italian lèi German Sie.

frachèsa 1 , nf: afrachesa* Definition genia de budhiore chi benit a totu sa carena (ma fintzes po basca) Synonyms e antonyms apoporada, bura, frachígliu, pampori Sentences soi totu cun sa trémula e a frachesas ◊ si proit andat bèni, bastus chi no fatzat frachesa de soli Translations French bouffée de chaleur English flush (hot) Spanish vaharada de calor Italian vampata di calóre German Hitze, Glut.

fràma 1 , nf Definition sa parte de una lepa o gurtedhu fata po segare: si dhue distinghet s'atza (fine e segante) e su tolu (sa parte grussa), sa punta Synonyms e antonyms follu | ctr. màniga Translations French lame de couteau English knife blade Spanish hoja Italian lama del coltèllo German Messerklinge.

frandigadúra , nf: frannigadura Definition su frandhigare, su pigare a frandhigos Synonyms e antonyms frandhigu, losinga Sentences sa doma si cumentzat cun sa frandigadura de is animalis Etymon srd. Translations French action de caresser English caressing Spanish caricia Italian accarezzaménto German Liebkosen, Liebkosung.

frascàrzu , nm Definition logu prenu de matas, de matedu cracu (tupas e matas) in su logu; genia de fasche de naes arraspiosas mannas acapiadas in sa parte grussa po carrare cosa a tragadura Synonyms e antonyms crachi, crachiredhu, craxili, fratale, lita, mateda, stovina, tuparzu, tupedu / trazu Sentences ch'essit e chircat a cúcuru bàsciu intro de sa tanca, in mesu a su frascarzu, in donzi irrocadorzu e ispinarzu (G.Sini) 2. sos massajos carrarzaiant su sèmene cun su frascarzu e solovraiant sas últimas chérvias Scientific Terminology slg Etymon srd. Translations French terrain couvert d'arbres et de buissons English scrub-land Spanish hojarasca Italian frasconàia German Gezweig.

freàdu 1 , agt, nm: friau Definition chi giughet frea, o chi ndhe at giutu, chi est iscrammentau, chi timet totu ca ndhe at bistu malos iscrammentos; chi si primat; chi giughet piringiones, tzacaduras de sa carre po fritu o àteru Synonyms e antonyms frau 1, fresadu, iscadhau, isprajadu, spreau, tocadu Sentences sa zente freada si betat totu a imbitzu 2. si faghet freadu che addaghi bidet giustíssia ◊ fia nendhe cosa de peràulas a Boredhu e Antónia si est fata freada 3. no podet fichire nudha ca est freadu ◊ si ses freada no fatas s'isterzu! Surnames and Proverbs prb: a cuadhu friau sa sedha dhi pítziat Translations French couvert de plaies, déçu English covered in sores, burnt Spanish llagado, quemadura Italian piagato, scottato German verwundet, schwärend.

frebbeúcu , nm: frebbiucu, friabbucu, frobbeuca, frobbiuca, frobbiucu Definition pannighedhu a si frobbire in murros papandho, ma fintzes muncadoredhu po innisire Synonyms e antonyms pannighedhu, telzibbucu, tiagiola, tialledha, tratabbucu / mancaloru, mucadoredhu Sentences pro s'ustu fateit aprontare tiazas e frobbeucas de linu 2. dàemi su frebbeucu a l'ispatare su nasu a su ninnu! Etymon srd. Translations French serviette de table English napkin Spanish servilleta Italian tovagliòlo German Serviette.

frenàda , nf Definition su frenare, sa firmada chi si faet frenandho, fintzes singiale in terra de comente si est frenau Sentences at fatu una frenada, cussa màchina, chi at lassadu fintzas sas sinzas de sas gommas in terra Etymon srd. Translations French coup de frein English braking Spanish frenazo Italian frenata German Bremsen.

friuvógu , nm Definition calidesa de corpus, budhidore, atacu de callentura cun titivrios Synonyms e antonyms cdh. caldafriosa Sentences est su friuvogu cun sa callentura chi dhi fait arrallai averionis (R.Frésia) Etymon srd. Translations French fièvre avec des frissons de froid English fever with cold shivers Spanish fiebre con escalofrío Italian fèbbre con brìvidi di fréddo German Fieber mit Schüttelfrost.