abbacàbbile , agt Definition chi si podet abbacai, menguare de fortza, de fuliesa Translations French qui peut se calmer English peaceable Spanish que se puede calmar Italian calmàbile German beruhigbar.

abbarbeàre, abbarbiài, abbarbiàre , vrb: abbrabiai, abbrabiare, barbiai Definition fàere sa braba; in cobertantza, cullonare Synonyms e antonyms afaitai Sentences seo andhadu po mi abbrabiare ◊ at abbrabiau a lepa ◊ ita ti creis, ca mi depu abbrabiai in conca?!◊ is piciocas immoi si abbràbiant is cambas… 2. est tontu e abbarbiau de totus! Etymon srd. Translations French se raser English to shave, to make up Spanish afeitarse Italian ràdersi German sich rasieren.

abbeltudàre , vrb: abbertudare, abbirtudare, aveltudare, avertudiare Definition apèrrere is ogos ischidandhosi, ischidare, cumprèndhere; torrare in sensos, nau de unu chi si est dimajau, imbortighinau Synonyms e antonyms irvertudare, ischidare, isvizuliare, scidai, solbèschere Sentences su sonnu ischida, abbertúdadi un'istante! (G.M.Ruggiu)◊ su pitzinnu est abbarradu drommidu e pustis ora si est abbertudadu ◊ in s'assuconu ispasimendhe mi so dae su sonnu abbertudadu ◊ pro non pèrdere totu, sa mischina si fit avertudiata e aiat postu mente ◊ no est fàtzile a pessare chi nudha tet èssere piús che a prima, a ti aveltudare apoi de su chi est sutzessu 2. un'ora so istau mortu in terra: de poi mi ndhe so abbirtudau Etymon srd. Translations French se réveiller English to wake (up) Spanish despertarse Italian svegliarsi German aufwachen.

abbentràre , vrb: abbrentare Definition papare, betare a bentre a meda, a tropu, tzatzare; portare su bestiàmene a pàschere, po si tzatzare Synonyms e antonyms abbentruscare, abbidhiai, abbiscarzare, abbuselcare, abbuzare, aelcare, apasterare, atatamacare, imbrentai, mascare, tesciare / atatare Sentences cussu puzone est semper chin su pitu apertu pessandhe a s'abbrentare ◊ ponzesint sa peta e s'abbentresint cun fàmine caninu ◊ su sirbonedhu aiat sutu e si fit abbrentadu ◊ a s’abbentrare est avesu de porcos: su mannicare a serentis est de ómines ◊ si fit meda, de su produtu si ndhe abbrentaiat ca su cummérciu de oe no che fiat! 2. a pitzinnedhu aio duas vacas e andhao dogni die a las abbrentare 3. issu abbrentau a binu e sa famíglia a fàmine! ◊ fimus bene abbrentadas e cuntentas e amus cantau e ballau 4. tue abbrentas sa zente a fàulas! Etymon srd. Translations French se bourrer s'empiffrer, se gaver English to stuff oneself Spanish llenarse, atiborrarse Italian rimpinzarsi German sich vollstopfen.

abberchedhàre , vrb Definition fàere che berchedha (totu bentre), giare a papare o a bufare meda, tzatzare Synonyms e antonyms abbentrare, abbentruscare, abbiscarzare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, imbrentai Sentences tue, dutore, ti abberchedhas: fumas che turcu, màndhigas che boe, bufas e pones fatu a sas munnedhas! ◊ unu grodhe atacat a manigare ua finas a si abberchedhare: si che at fatu sa mata che túmbaru! Etymon srd. Translations French se bourrer, s'empiffrer, se gaver English to stuff oneself Spanish llenarse, atiborrarse Italian rimpinzarsi German sich vollstopfen.

abbibbirinài, abbibbirinàre , vrb Definition abbasciare piegandho is cambas, coment’e cicindhosi in pitzu de is carrones Synonyms e antonyms abribidhai, abribidhincare, apatai, apibiredhare, apimpirinare, aprapiedhai, sterriedhai 2. abbibbirinau fura: dh'at a isciri cussu ita fut fendi! ◊ gioghendi a pingiadedhas si poniaus abbibbirinadas cun is manus in chintzu e is cuidus a inforas Etymon srd. Translations French se blottir English to crouch Spanish agazaparse Italian accovacciarsi German sich zusammenkauern.

abbidhiài , vrb Definition papare meda, agiummai coment'e bogare su bídhigu, s'imbíligu, de cantu est prena sa bentre Synonyms e antonyms abbentrare, abbentruscare, abbiscarzare, abbrentosicare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, afraschedhare, atatamacare, imbrentai Etymon srd. Translations French se rassasier English to shift oneself Spanish atiborrarse, hartarse Italian satollarsi German sich sättigen.

abbigàre 1 , vrb rfl: abbrigare, abrigare Definition pònnere in aprigu, asuta de calecuna cosa o logu po no pigare bentu, o abba o àteru Synonyms e antonyms aggrundhare, apigai, apogiai, arrundhare, crancare, frànghere, partare Etymon spn. Translations French se protéger, s'abriter English to protect oneself Spanish ampararse, abrigarse Italian ripararsi German Zuflucht suchen.

abbigiàre , vrb: abbisari, abbitzare, abbizai, abbizare Definition arrennèscere a bíere o intèndhere (o fintzes a cumprèndhere) a manera de atinare o atuare a ccn. cosa candho acontesset o fintzes innanti (s'impreat fintzes in forma pronominale); ischidare, passare de dormiu a ischidau Synonyms e antonyms abbídere, abbillai, acatae, ischidare, saerare, sagamare, sapire Idioms csn: abbizàresi de una cosa, abbizàresi una cosa, abbizàresi chi…; a ti ndhe cheres abbizare!… = ma càstia a biri tui!…; su malàidu no si abbizat = no atuat, at pérdidu sos sentidos Sentences mi abbitzo de mi atzapare in locu chi no connosco ◊ custos canes sunt distintos pro abbizare ◊ cudhos si nche fint abbizaos chi dego mi picabo sa merendha ◊ no ti abbizas chi cue bi at irballu?! ◊ mi apo abbizadu chi at intradu zente a s'ortu ◊ cosa ti as abbizadu istanote? ◊ est una cosa chi benit dae sene, chene mancu ti n'abbitzare ◊ canno cudhos si fint abbitzatos de s'istrantzu, l'aiant giuliatu ◊ fiza mia, ses prepotente chi non ti abbizas iscussiderada! ◊ sunt vetzos e si parent pitzinnos: a non si ndhe abbizare!…◊ su padronu est drommidu e non si abbizat de nudha ◊ chi mi ndi fuia abbisau, cussa trassa no dhi fut arrennéscia ◊ ti ndi furant sa cosa e mancu ti ndi abbisas! 2. a ite ora ti ndhe ses abbizadu? ◊ ndhe tia chèrrere abbizare a su pitzinnu, ma est chito 3. a ti ndhe cheres abbizare, ite pretesas chi tenet cussu muconosu?! ◊ a ti ne cheres abbitzare… e geo chi credia chi!… Surnames and Proverbs prb: iscuru a chie no si abbizat de su chi est! Etymon srd. Translations French s'apercevoir, se rendre compte English to perceive Spanish percatarse, darse cuenta Italian accòrgersi, notare German bemerken.

abbirgonzíre , vrb: abbrigonzire, avirgonzire Definition pigare a befa, fàere a bregúngia Synonyms e antonyms abbefiare, abbilgonzare, ibregungire, ifachilare, ilvilgonzare Sentences pro abbirgonzire unu criedhu bastat pacu! 2. at incrinidu sa conca avirgonzidu Etymon srd. Translations French se moquer English to deride Spanish escarnecer, mofarse Italian derìdere German auslachen.

abbiscarzàre , vrb Definition prènnere bene s'iscàrgiu, papare meda Synonyms e antonyms abbentrare, abbrentosicare, abbudagare, abbuselcare, abbuzare, imbrentai, sgagliubbai Etymon srd. Translations French se bourrer, s'empiffrer, se gaver English to stuff oneself Spanish llenarse, atiborrarse, hartarse Italian rimpinzarsi German sich vollstopfen.

abbonantzài , vrb: abbonatzare Definition pònnere, torrare o fàere torrare in bonu, nau de su tempus e fintzes de gente Synonyms e antonyms abbacai, abblandai, achedare, apachiare, apasaogare, assebiai, asselenare, assussegai, illenare Sentences dh'at abbonantzau cun unu bàsidu ◊ apustis de su certu s'est abbonantzau ◊ su tempus si est abbonantzau Etymon srd. Translations French se calmer English to calm down Spanish apaciguar Italian abbonacciare German beruhigen.

abbréntu , nm Definition papada de cosa meda de prènnere bene e tropu puru sa bentre / dàresi un'a. de chistione = fàghere una bella chistionada Synonyms e antonyms abbentrada, abbuzada, atatada, atatina, imporrada, irbentrada, sassada Sentences si at fatu un'abbrentu de patata ◊ cussu teniat sa gana de chimbe e s’abbrentu de duas pessones ◊ tocat de agguantare sa gana e s’abbrentru!◊ che at furadu sa robba anzena pro un'abbrentu! 2. cudhos s’ant dau un'abbrentu de chistione Etymon srd. Translations French se gaver English blow-out Spanish atracón, panzada Italian scorpacciata German übermäßige Esserei.

abbrumài , vrb Synonyms e antonyms arnai, azannarare, pipionire, pubujonare 2. sa barca est abbrumada Etymon srd. Translations French se vermouler English to be worm eaten Spanish carcomer Italian tarlare German wurmstichig machen.

abbuàre , vrb: abbubare, buare Definition cuare in sa buada, istare o abbarrare coment'e cuaos Synonyms e antonyms abbusare 1, acuae, acusciare, afufai, ammacionai, ammagare, atanai, atracare, atupare, impertusare, incalancare, intanae, intupai, intuvedhare, intuzare, istugiai, tudai / asciuconare Sentences chie l'ischit ite s'abbubat in sa mente de su poeta in cada mamentu de sa die e de sa note? (G.Piga) Translations French se terrer, se cacher (fig) English to go back Spanish esconderse Italian rintanarsi German sich verkriechen.

abbudhài, abbudhàre , vrb Definition tzatzare a meda, a tropu (e mescamente nau cun tzacu); púnghere cun calecuna cosa; pèrdere su bonumore / abbudhaisí de sonnu = drommire meda Synonyms e antonyms abbentrare, abbentruscare, abbidhiai, abbiscarzare, abbudagare, abbudhescare, abbuzare, aelcare, imbrentai, intrudhiri / istocagiare / abbudhonadu, annicare, pirmare Sentences si ndhe fit abbudhadu tantu chi su giagadu in su labiolu che fit faladu piús de unu prammu Etymon srd. Translations French se bourrer English to stuff oneself Spanish atiborrar, llenar Italian rimpinzare German vollstopfen.

abburràre , vrb rfl Definition afundhare in s'abba, in su ludu o fintzes in àteru (es. in su cundhimentu) Synonyms e antonyms abburgare, infangaciai / abburrigare Sentences custa cosa che dh'abburro in su putzu ◊ che apo abburrau sa manu in su lavamanu de s'abba 2. poniant sa panceta in su fumu e abburrànt sa mustela in s'aghedu Etymon spn. embarrar Translations French se crotter English to muddy Spanish enlodar, enfangar Italian infangarsi German sich mit Kot beschmutzen.

abbuselcàre, abbusercàre , vrb: abbusescare Definition prènnere sa busériga, betare a bentre, nau po papare o bufare meda Synonyms e antonyms abbentrare, abbentruscare, abbiscarzare, abbudagare, abbuzare, aelcare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai Sentences si ant proendha za si abbusercant! ◊ abbuseschèndhesi de erva frisca allentorida a s'animale si che li podet inchibberare sa bentre ◊ at truvadu su cadhu a sa funtana pro l'abbuselcare de abba ◊ sas tràilas brincaiant a sa mindha a s'abbusescare de ferràina ◊ recueint abbusercados che guntorzos chi torrant dae mortóriu Etymon srd. Translations French se gaver English to stuff oneself Spanish atiborrarse Italian rimpinzarsi German sich vollstopfen.

abbuvudhàda , nf Definition papada manna, de cosa meda, nau pruschetotu a disprétziu, cun tzacu Synonyms e antonyms abbentrada, abbrentosicada, abburbudhu, abbuvata, afraschedhada, atatamacada, atatina, imporrada, isbuserigada Etymon srd. Translations French se gaver English blow-out Spanish atracón, panzada Italian scorpacciata German übermäßige Esserei.

abejài , vrb Definition pentzare meda o èssere apedhiau a calecuna cosa (giogu, trebbalu, àteru), agiummai maniàticu Sentences ma lah ca est abejau cun cussa loredha, lah!… Translations French se fixer English to be a stickler Spanish tener manía Italian avére una fissazióne German eine fixe Idee haben.

«« Search again