Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

impipài 1, impipàre , vrb Definition importaresindhe, no fàere contu, lassare a pèrdere calecuna cosa o chistione Synonyms e antonyms afutire, strafudhai, strufudhire Sentences benidiche chin nois e impipadindhe de babbu e de cuile! ◊ tres pisedhos si pessighint a coedhas mesu fora, impipèndhesi de su fritu ◊ impipadindhe, no ti les matana! 2. si su batu est rassu s'impipat de anzone e de crabitu! Etymon itl. impiparsene Translations French se ficher de English not to care Spanish tener sin cuidado, importar un comino Italian infischiarsi German pfeifen.

impisedhíre , vrb Definition torrare a pisedhos, a giòvonos Synonyms e antonyms abbajanare, apicinniri, impitzinnare, ingiovanèssiri | ctr. imbeciai Sentences infastizidu de sa betzesa, est andhadu a unu méigu pro s'impisedhire Etymon srd. Translations French rajeunir English to rejuvenate Spanish rejuvenecer Italian ringiovanire German jünger werden.

implatiài , vrb: impratai, imprateare, impratiare Definition pònnere unu pígiu de prata a un'àteru metallu Synonyms e antonyms argentai 2. is grammófulus unu tempus portànt sa trumba de òru impratau Etymon spn. in + platear Translations French argenter English to silver plate Spanish platear Italian inargentare German versilbern.

impoberài, impoberàre , vrb: impobirai, impoborai Definition fàere a pòberu Synonyms e antonyms acuculiare 1, aframicosare, apedhitzonai, impoburitai | ctr. arricai Sentences no ant a èssiri cussus doxi milla francus a m'impoborai prus de su chi seu! Etymon itl. Translations French appauvrir English to impoverish Spanish empobrecer Italian impoverire German verarmen.

impoberàre 1 , vrb: improverare Definition brigare, nàrrere cosa a unu brigandhodhu, betandhosidhu coment'e male fatu, a curpa, betare in fatze Synonyms e antonyms atzuridare, ingiugliare, trilliare / refaciai Sentences no aiat istentadu a l'impoberare chi issa no aiat nudha, etzetu sa bonidade de su coro ◊ e t’impròverant puru chi peoras ca muda ses e frimma e no mezoras! Translations French reprocher, gronder English to upbraid Spanish reprochar Italian rimproverare German Vorwürfe machen.

impobidhài , vrb: impobidhare Definition fàere a mere de calecuna cosa, de unu logu angenu Synonyms e antonyms acabarrare, apobidhai, apoderai 1, arrecrèiri, collire, impobidhiri, impoderare | ctr. ispobidhare Etymon srd. Translations French s'emparer English to take possession Spanish apoderarse, adueñarse Italian impossessarsi German sich bemächtigen.

impobulàre , vrb Definition bènnere gente meda, prènnere de gente po istare, bívere, nau de unu logu Synonyms e antonyms apubulare | ctr. ispobulare Sentences su trighinzu totinduna si est impobuladu, addaghi ant batidu sa nova chi a Bodale l'aiat puntu un'arza Translations French populaire English to populate Spanish poblar Italian popolare German bevölkern.

impobunàu , pps, agt Definition de impobunai; chi est totu trebballau po bellesa; nau de ccn., chi si bestit cun cosas de lussu po si pàrrere bellu meda, che paone Synonyms e antonyms apinociau, impomponau Translations French damasquiné English to damascene Spanish damasquinado Italian damaschinato German damasziert.

impoburitài , vrb Definition orrúere o bènnere in bisóngiu meda, in poberesa manna Synonyms e antonyms acuculiare 1, aframicare, aframicosare, apedhitzonai, impoberai | ctr. arricai Translations French appauvrir English to make poor Spanish empobrecer Italian immiserire German verarmen.

impoderàre , vrb Definition fàere a mere, impobidhare de is cosas angenas, agguantaresidhas che meres Synonyms e antonyms apobidhai, apoderai 1, arrecrèiri, impobidhai Sentences cussa màniga de tzaputzos si fuint impoderados de sa Regione (A.Cossu) Translations French s'emparer English to appropriate Spanish apoderarse, usurpar Italian appropriarsi, usurpare German sich aneignen.

impodhinàre , vrb Definition pònnere o ispergiare sa podha, imbuscinare in s'iscete; nau in cobertantza e cun tzacu, su s'interessare de calecuna cosa o chistione chi a unu no dhi pertocat, candho no depet Synonyms e antonyms imbusai, infarinai / importare Sentences s'impódhinat sa mesa ca sinono su pane si apítzigat a sa linna ◊ est totu impodhinada ca fit cherrendhe ◊ su pane tendhindhe cheret impodhinadu pro no si apitzigare a su cannedhu 2. ma ite ti ndhe impódhinat a tie de custa chistione: proite no ti che istas a un'ala?! Etymon srd. Translations French enfariner English to flour Spanish enharinar Italian infarinare German mit Mehl bestreuen.

impogiàre , vrb: impojare, impozare Definition intrare o pònnere in su poju, pònnere cosa a modhe in paule de abba, afundhare in s'abba, fintzes nadare Synonyms e antonyms abburgare, abburrigare, afoxai, alludai, ammodhiae, apojare, ingiubbare, introgliare, imbaltzai, impigliai, impischinare, infoxai Sentences sos pitzinnos in istiu tucabant a impojare a unu poju a ube remoniat s'abba de su ribu ◊ impozaiant su linu in su frúmene Etymon srd. Translations French tremper English to dip Spanish sumergir, poner a remojo Italian immèrgere, lasciare in immersióne German tauchen, im Wasser lassen

impompàre , vrb Definition su si crèdere tropu, èssere tropu prexaos de sèi etotu; fàere bellu, pònnere cosa po bellesa Synonyms e antonyms apompai, bragai, sisirinare Sentences impompada si est a festa torra Flora chin ghirlandhas de vida colorias ◊ si ti amos bogadu a bella… t'impompas, ti allixas! ◊ sa fémina moderna candho s'impompat s'innudat s'ischina ◊ de s'ebba tua si ndhe cherent impompare Etymon srd. Translations French se pavaner English to make proud Spanish presumir Italian invanire German eitel werden.

impompitàre , vrb rfl Definition cuncordare totu bene, fàere bellu Synonyms e antonyms acocorodhare, addinghillai, afrinnicai, allaputzai, arrepicai 2 Sentences su paone est allegru, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu e cantat, cantat cretendhe de àere boghe bella Etymon srd. Translations French se pomponner English to dress up Spanish acicalar Italian agghindarsi, infronzolare German sich putzen.

impomponàre , vrb rfl Synonyms e antonyms apompai, impaonare 1, impompare, impomporredhare Etymon srd. Translations French se pavaner English to strut about Spanish pavonearse Italian invanirsi, pavoneggiarsi German eitel werden.

impòniri, impònnere, impònniri , vrb Definition obbrigare a fàere, giare un’órdine, unu cumandhu, un’intima; lampare o iscúdere una cosa atesu, o fintzes andhare atesu, a calecunu logu; rfl. parare atza, foedhare chentza bregúngia po fàere bínchere un’idea, una volontade / pps. impónnidu, impostu Synonyms e antonyms cumandai, impòndhere, obbligai / imbàtere, imbolare, imperiare / abbàlere Idioms csn: giogare a impònnere = giogai a chini nci dha iscudit prus atesu una cosa; imponnirisí, impònneresi bene, male (nau de unu) = promítiri bèni, fai isperai bèni, avesaisí bèni, mali; èssere impone impone = agiummai lómpiu a tocai, tochendi Sentences pagos meres faiant su chi bolliant, imponendho a is pòberos su trebballu de totu sa vida in càmbiu de unu bículu de pane ◊ li at impónnidu de ndhe bogare su passaportu ◊ "Frimma cue!" - l'imponet sa boghe de su carabbineri 2. custu fusile no imponet ◊ che una saeta che l'imponzesi in bidha a dare sa chensa a sa giustítzia (G.Ruju) 3. si fizos tuos no ti ponent mente est ca tue no t'impones, sinono aias bidu! Etymon srd. Translations French imposer, s'imposer English to impose (oneself) Spanish imponer Italian impórre, impórsi German durchsetzen, sich durchsetzen.

importài , vrb rfl: importare Definition interessare, àere importu; lassare a pèrdere, no fàere contu de calecuna cosa, fàere finta de nudha; giare múngia, matana, costare pelea e impícios fintzes in su sensu de cosa chi tocat a fàere Synonyms e antonyms afutire / interessai Sentences no t'intris in cosa chi pagu t'importat! ◊ faedha in artu ca importat a mie puru su chi ses nendhe! ◊ no mi ndi est importau nudha! ◊ no t'importet su chi faghent sos àteros: tue no toches cosa anzena! 2. isse de bois si ndhe importat! ◊ commo chi ti est passau cada briu ti ndhe importas de punnas galanas! ◊ issu si ndhe importat, de custas cosas! ◊ su mastru est semper brigàndhelu, ma su pitzinnu si ndhe importat ◊ ti ndhe importat: candho sa cosa est pulia podent pessare su chi lis aggradat ◊ Ziranu, importadindhe! ◊ de su bentu mi ndhe importo, sétzidu in domo iscaldíndhemi! 3. za ti est importadu, oe, totaganta die carrendhe brochetos a codhu!…◊ za li est importendhe cuss'istúdiu, sempre a tzufu a líbberu!… Etymon itl. Translations French importer, s'en ficher English to matter, not to care Spanish importar un comino Italian importare, infischiàrsene German ankommen, pfeifen (auf).

importàre 1 , vrb Definition comporare cosa de foras, pruschetotu de un'àteru istadu Synonyms e antonyms | ctr. esportare Translations French importer English to import Spanish importar Italian importare German importieren.

impostài , vrb: impostare Definition pònnere cosa in calecunu tretu o de calecuna manera coment’e aprontandho unu trebballu, una faina o àteru; rfl. pònnere o istare firmos in calecunu tretu coment’e cuaos, o própriu cuaos, iscocandho po essire o giare a pitzu a calecuna cosa, o a ccn., mescamente in cassa, in gherra, po idorrobbare a chie passat / impostai is pedinas in su giogu de sa dama, impostai unu trabballu; impostare su telàrgiu = ammanitzare su materiale postu in su telarzu pro tèssere Synonyms e antonyms incarrebai / apostai Sentences dèu bandu cun is bidonis a m'impostai acanta a sa miza ◊ sa linna che cheret impostada in sa ficada de su carru ◊ certus s'impostànt abetendi is màscaras bistias a cerbu po dhas isparai ◊ tocat e si che impostat inue depiat passare cudhu ◊ tue chi ses cun sa màchina, impostamiche in cudhane, za sigo a pè 2. su cani est impostau po sa cassa ◊ cun vinti armas mi serro sa costera e deo mi che imposto in Su Pedrarzu ◊ dhoi at istudiaus sardus, tzeracus de meri allenu, sèmpiri impostaus po no si lassai fuedhai in sa língua cosa nosta (A.Satta)◊ m'imposto e cun s'arma li acrico sa fusilada! ◊ sa gatu est impostada aspetendi a obèrriri sa porta pro intrai! Etymon itl. Translations French établir, organiser, guetter, se poster English to formulate, to ambush Spanish preparar, acechar, apostar Italian impostare, appostare, appostarsi German anlegen, auflauern, sich auf die Lauer legen.

impostemài, impostemàre , vrb: impustemai Definition fàere a postema, essire a fruschedha, e mescamente su fàere in matéria de sa postema Synonyms e antonyms apostemai, insangiai, maltzire, sanzire Etymon srd. Translations French suppurer English to suppurate Spanish supurar Italian suppurare German vereitern.