immutzurràre , vrb: irmuciurrae,
irmutzurrare,
ismutzurrare,
smuciurrai Definition
segare cosa (longa) a incurtzadura, lassandhondhe unu tretu
Synonyms e antonyms
arrogai,
ilmutzare,
ilmurrutzare,
immutzudhare,
irmurtzinare,
ismesujare,
ispuntai,
istuturai,
mutzurrare,
truncai
Sentences
ant immutzurradu sos ozastros pro los iferchire ◊ si si che sicat cussa inferchidura restas unu pirastru ismutzurradu ◊ su molinedhu che l'at immutzurradu su pódhighe mustradore destru
Etymon
srd.
Translations
French
rompre,
casser
English
to break
Spanish
romper,
partir
Italian
spezzare
German
brechen.
impabonài , vrb: impaonare,
impavonai,
impobonai,
impobunai Definition
incasciare filos de oro o de prata in s’atzàrgiu po bellesa; trebballare su ferru po dhi giare unu colore lúghidu
Etymon
spn.
empavonar
Translations
French
damasquiner
English
to damascene
Spanish
damasquinar
Italian
damaschinare
German
damaszieren.
impabuciàre , vrb Sentences
tue impabúcia pabiros e mudu!
Translations
French
écrivailler
English
to scribble
Spanish
emborronar
Italian
scribacchiare
German
lustlos schreiben.
impaguríre , vrb: impauriri Definition
tímere, fàere a tímere
Synonyms e antonyms
apantarjare,
asciuconare,
asciustrare,
aterrighinare,
ispramai,
istrementire,
spaurai,
stremessiri
| ctr.
aminare,
incoragire,
incorai
Sentences
su dimóniu, no solu de sos minores, impagurit fintzas sos ómines de letrancas ◊ sa mama, candu at inténdiu aici, si est impauria
Translations
French
épouvanter
English
to scare
Spanish
asustar,
espantar
Italian
impaurire
German
einschüchtern.
impandheràre , vrb Definition
pònnere is bandheras
Synonyms e antonyms
abbanderai
Translations
French
pavoiser
English
to hang with flags
Spanish
embanderar
Italian
imbandierare
German
beflaggen.
impannàe, impannài, impannàre , vrb Definition
pònnere impannu, coment'e leare sa vista cun calecuna cosa chi no lassat bíere bene (es. fumu), pònnere in ogos una genia de velu; leare o annapare sa vista cun sa lughe a tropu; a logos, fascare (mescamente nau po pipios piticos) e fintzes carragiare, ammontare, pònnere s'aforru
Synonyms e antonyms
afuscai,
annapai,
imbelare,
inchelare,
infuscai,
intelai
/
alluinai,
illughinare
/
fascai
/
carragiai
/
forrare
Sentences
una nue trista impannadu mi at sa vista (Grolle)◊ sos ojos mios si sunt impannados, sas manos si sunt fatas tremuleas ◊ de néula lu bides impannadu ◊ cussos ammentos li vatuant tristura a su coro impannànneli sos ocros
2.
su sole m'impannat ◊ si ant postu sas manos in cara pro no los impannare su sole
3.
s’àcua aviendi de sa diga nd’impannat totu su sartu bonu de sa forada de monti ◊ su sartu fut impannau de bestiàmini ◊ su celu fut impannendusì e si fut serrau in totu de s'annúelu
Etymon
spn.
Translations
French
brouiller la vue
English
to mist (up)
Spanish
empañar
Italian
appannare
German
verschleiern.
impannitzíri , vrb, rfl Definition
pònnere bestimentu bonu, nau de unu bestiu in poberesa; in cobertantza, migliorare, andhare in bonu, fàere fortuna
Synonyms e antonyms
abboniare,
assusai
Translations
French
nipper
English
to dress again,
to get rich
Spanish
arreglarse,
acicalarse
Italian
rimpannucciare
German
neu einkleiden.
impaperotài , vrb: impapirotare Definition
fàere a imbodhigu, pònnere cosa imbodhigada, fata a imbodhigu
Synonyms e antonyms
imbodhiai
Translations
French
entortiller
English
to put in a paper bag
Spanish
enrollar
Italian
incartocciare
German
in eine Tüte geben.
imparài , vrb: imparare Definition
connòschere, cumprèndhere e pònnere a notu is cosas fintzes a dhas ischire fàere; ispiegare e fàere a connòschere is cosas a is àteros po chi dhas iscant e fintzes fatzant
Synonyms e antonyms
istudiai
/
insegnare
| ctr.
disimparare,
ilmentigare
Idioms
csn:
i. a su babbu a fai fillus = pretènnere de imparare sa cosa a chie ndhe ischit de prus; i. s'iscola = pigai un'abbitúdini de fai, de fuedhai
Sentences
dhue at sèmpere de imparare de sa gente antiga ◊ cada cosa chi si biet fata s'imparat a la fàchere ◊ sa filla at imparau is trassas de sa mama ◊ bene fatu: gai imparas a fàghere cosa chi no depes! ◊ po imparare a camminare, su pipiu andhat de iscannu a iscannu poderandhosi cun is manighedhas
2.
beni ca babbai t'imparat a nedai! ◊ margiani mannu imparat is margianedhus ◊ iscít a iscriri gràtzias a una meri cuscensiosa chi dh'at imparau ◊ creo in Deu, prite mi ant imparadu a l'istimare dae minore mamma e babbu meu (P.Mereu)◊ a su mastru l'iscrio unu mandhatu chi segundhu su nóbbile cuntratu m'imparet trinta dies in su mese (M.Murenu)◊ cussu est mastru chi at imparadu àteros mastros
Surnames and Proverbs
prb:
fadhendu s'imparat
Translations
French
apprendre,
enseigner
English
to learn,
to teach
Spanish
aprender,
enseñar
Italian
imparare,
apprèndere,
istruire,
insegnare
German
lernen,
belehren,
unterrichten.
impasàre , vrb Definition
firmare unu pagu po pàusu, faendho ccn. cosa
Synonyms e antonyms
firmai,
pasai,
tasire
Etymon
srd.
Translations
French
faire halte
English
to stop
Spanish
pararse
Italian
sostare
German
halten.
impastài, impastàre , vrb Definition
fàere s'impastu, nau mescamente de sa farra chi si ammesturat cun su frammentu e abba e si aprontat po fàere a pane, o de àteras cosas chi si ammesturant a morigadura cun abba (es. arena, cimentu, crachina, terra)
Synonyms e antonyms
cumassai,
inturtare
2.
cussos sunis bàrbaros impastados a fele
Translations
French
pétrir,
mélanger
English
to knead,
to mix
Spanish
amasar
Italian
impastare
German
kneten,
anrühren.
impastociàre , vrb Definition
contare o nàrrere fàulas, pigare in trampa, a ingannu
Synonyms e antonyms
abbovai,
abbuvonare,
coglionai,
coluvronare,
imbaucare,
imbelecare,
imbuvonare,
improsae,
ingannai,
ingrangugliare,
piocai,
scafai,
trampai
Etymon
itl.
impastocchiare
Translations
French
raconter des histoires
English
to tell fibs
Spanish
zurcir
Italian
raccontare fandònie
German
Flausen erzählen.
impastulàre , vrb Definition
impastare male, nau pruschetotu in su sensu de betare apare foedhandho, foedhare chentza precisione; rfl. imbrutare, cunfúndhere foedhandho
Synonyms e antonyms
impapulare,
impastufare,
ingannai
Sentences
est impastulendhe unu muntone de fàulas
Etymon
srd.
Translations
French
mêler
English
to huddle
Spanish
amontonar
Italian
accozzare
German
zusammenwürfeln.
impatriài , vrb Definition
torrare a sa pàtria, a logu suo
Translations
French
rapatrier
English
to repatriate
Spanish
repatriar
Italian
rimpatriare
German
heimkehren.
impedhitzài , vrb Definition
coment'e arrèschere in mesu (de sa lana) de una pedhe chentza ndhe pòdere essire, su si agatare in mesu de chistiones malas a bínchere
Synonyms e antonyms
impedhulare,
ingarrutzai
Sentences
no cumintzeus a impedhitzai is cosas: pòngiat a verbali sa proposta chi ant fatu is cuntzilleris!
2.
seu andau de un'atopu a s'atru, mi seu agatau mesu impedhitzau e apu tentu abbisóngiu de dinai (A.Garau)◊ no praxit mancu a fustei a èssi impedhitzau in mesu de custas cosas
Translations
French
s'empêtrer
English
to pitch,
to get involved
Spanish
meterse
Italian
impegolarsi,
impelagarsi
German
sich verstricken.
impedíre, impedíri , vrb: impidire Definition
istrobbare, fàere o pònnere istrobbu de no lassare fàere una cosa e ne lòmpere a un'iscopu
Synonyms e antonyms
chitai 1,
controire,
impedumare,
impidizare
/
preubbire
Sentences
sa timoria de sa morti t’impedit de bivi, ma non de morri ◊ sa gherra li fit impedindhe de frecuentare in s'universidade
2.
t'impedo de passare in su logu meu!
Etymon
itl.
impedire
Translations
French
entraver,
s'opposer
English
to obstruct
Spanish
obstaculizar
Italian
ostacolare
German
behindern.
impedràre , vrb: imperdai,
imperdare,
imperdiai,
impredare Definition
fàere s'incodau, fàere su pomentu a pedra mescamente de is orrugas o de àteru tretu po passare; intostare che pedra, fàere a pedra / i. a tellas, a cogorus
Synonyms e antonyms
apedrare,
intostai
/
incoduai
2.
su tzúcuru postu in su fogu s'iscallat e apustis, lassau infridai, s'imperdat
Etymon
spn.
Translations
French
caillouter
English
to cobble
Spanish
empedrar
Italian
acciottolare
German
mit Kieselsteinen pflastern.
impedumàre , vrb Definition
istrobbare, no lassare fàere sa cosa
Synonyms e antonyms
impedire,
isdrobbare
| ctr.
agiadai,
audire
Sentences
si cheres fàghere cussu, chie ti l'impédumat? ◊ no mi poteint impedumare de lis pònnere fatu
Etymon
srd.
Translations
French
empêcher
English
to block
Spanish
impedir
Italian
impedire
German
hindern.
impegnài, impegnàre , vrb: impignare,
impinnare 1,
impinzare Definition
giare in prendha ccn. cosa, giare unu píngiu; pònnere a fàere in o a calecuna cosa, ma nau mescamente in su sensu de impromítere, pònnere cabu a fàere una cosa, fintzes decídere
Synonyms e antonyms
impiciai,
imprendai,
impromíntere,
promíntere
Idioms
csn:
i. sa fidi, su fuedhu = dare sa fide, sa peràula; i. sa peràula = assigurare su chi si narat a zisa de zuramentu, de promissa, de mineta; i. una promissa = fàghere votu (a unu santu); impinnare chi… = promíntere de…; fàghere una cosa a s'impinnada = cun s'idea frimma de la fàghere, faghindhe de totu pro resessire; sa die impinnada = sa dí decídia o impromítia po fai calicuna cosa
2.
in créjia at postu sa barba sua a sa Santa comente aiat impinnadu ◊ cudhos chi navant de mi che torrare t'impinnavant su chelu ◊ a su sordau li ant impinnau chi lu mandhant a domo ◊ sos candhidaos pedindhe botos a chie impinnabant postos, a chie pasturas baratas ◊ su babbu l'at impinnada a Lillicu, a Maria ◊ mi so impinnau a sos santos pro mi fàchere sa gràssia
3.
as a bídere chi lu faghes fintzas a malaggana: peràula chi t'impigno deo! ◊ aiat impegnadu de andhare a un'àteru logu
Translations
French
engager,
s'engager
English
to pawn,
to commit oneself
Spanish
empeñar
Italian
impegnare
German
verpfänden,
sich verpflichten.
impeorài , vrb: impeorare,
impeuai,
impeurai,
impiorai Definition
essire peus, andhare male, de male in peus
Synonyms e antonyms
aggravae,
ammalesci,
immalèsciri,
impeusare,
pejorare
| ctr.
megliorai,
mediare
Sentences
sa maladia est impeurendi ◊ cussu trincu no est sanendi: est impiorendi ◊ ariseu tzia Belledha si est impeurada e notesta est morta ◊ isperaus chi custu no siat po impeurai is cosas!
Etymon
spn.
Translations
French
empirer
English
to worsen
Spanish
empeorar
Italian
peggiorare
German
verschlechtern.