untài, untàre , vrb Definition frigare ógiu, lardu o àteru de grassu a calecuna cosa Synonyms e antonyms úngere, untinare Sentences at untau su pane chin lardu ◊ s'ollu santu dh'untat s'Obispu in su fronti a is chi faint sa cunfirmatzioni Etymon srd. Translations French huiler, graisser English to oil Spanish untar Italian ùngere German einfetten.

untinàre , vrb: untzonare Definition frigare o pònnere ógiu a ccn. cosa: pruschetotu dhu narant po istidhigare cun lardu allutu (preutire) sa petza orrostindhodha Synonyms e antonyms allardare, aungiae, istedhiare, preutire, untzare 1, utzare Sentences sa peta cheret untinada a lardu 2. su pane untinadu cun ozu de olia e cun d-una paspiada de salipa, arrustidu in sa bràsia, est bonu meda Etymon srd. Translations French larder English to lard Spanish mechar Italian lardellare German spicken.

uràre , vrb Definition disigiare o pregare uras bonas Synonyms e antonyms augurai Sentences pérdidu apo impresse cudha sorte chi mi uraiat mama in sa ninnia (L.Mudadu) Translations French souhaiter English to wish Spanish desear Italian augurare German wünschen.

urulàre , vrb: orulare Definition guguliare, genia de apédhidu longu chi faet su cane coment'e a lamentu; fintzes su corrighinu de is bentos Synonyms e antonyms abeliai, agruguai, agrumiai, arrulliai, borulare, gurruliai, gurulai, intzunchiai, torojare, torrunzare Sentences candho canes in corte intendhes urulendhe no as calma peruna (A.Dettori)◊ sos canes urulendhe fitivu mi aterriant su reposu ◊ in domo de Petenaju unu catedhu urulabat acurtzu de su mere: sas féminas pranghiant a supedhu 2. úrulat in tundhu sa tempesta subra a su monte e muet sa foresta ◊ su bentu che istupat fúrridu, urulendhe che cane, in sas carrelas Etymon ltn. *urulare po ululare Translations French hurler English to howl Spanish aullar Italian ululare German heulen.

vacinài , vrb: fatzinare, valcinare, vatzinare Definition iferrere o semenare una maladia (s'intzimia) apostadamente in forma brandha ca giaet a s'organísimu sa manera de si fàere sa difesa e no pigat prus cuss'infetu Sentences innantis d'essire dae s'astronave bos depimus vacinare chin s'ispistidhavirus (G.Brocca)◊ issu etotu contat ca sa mamma no dh’iat pótziu portai mancu a dhu vacinai de cantu fut aresti candu si tratàt de dotoris 2. balla, no est maladia po nosu, ca seus vacinadas! Etymon itl. Translations French vacciner English to vaccinate Spanish vacunar Italian vaccinare German impfen, vakzinieren.

vardàre , vrb: badrare*, fardiare, vardiare Definition atentzionare calecuna cosa (pàsculu, àteru) chentza ndhe tocare o chi neune ndhe tochet, amparare po no àere dannu / pastura vardada = ínnida, chentza pàschida, chi po fàere crèschere s'erba no dhue lassant intrare bestiàmene Synonyms e antonyms acastiai, aggordai, agguardai, chistie, coltoire, cultodiare, gardiare, parpare, risparmiare / irghiare Sentences vardianedhu nanchi fipo… ma fipo geo a chèrrere vardiatu! ◊ su cherinzu vene vardat sa vida dae cada assustu ◊ su pastore est a grotza e a cambales po si vardare abba, nie e bentu ◊ sos Sardos semus che unu tazu de anzones chi lu vàrdiant sos marjanes ◊ s'àngelu custode mi vardet e s'àngelu de sa defesa mi defendhat Translations French sauvegarder, préserver English to protect, to reserve Spanish guardar Italian salvaguardare, preservare, riservare German schützen, bewahren.

variài , vrb: bariare, variare Definition cambiare, fàere o essire diferente; pèrdere su tinu, diventare macu druche (no de manicómiu), àere pagu firmesa in su fàere; nau de cosa chi s'ischit, essire de mente Synonyms e antonyms disvariai / iscasciuletare, vacillare / ilmentigare, iscadèssere Sentences cantaint, ballaint, ridiant e variaint de cussa manera sos anneos (T.Cherchi) 2. no apo ischidu su chi m'est costau ca fio galu in sonnos variendhe (P.Piga)◊ nd'est essiu foras de sèi e vàriat e no est cosa de ndi fai contu! ◊ candho unu est comintzandhe a variare in conca no atinat, s'arrejonu no afilat e no ghirat su faedhu 3. lu tenia in mente ma poscas mi ch'est variadu ◊ pro no ti che variare, iscriedila, sa cosa! Etymon itl. Translations French changer, délirer English to vary, to rave Spanish variar, desvariar Italian variare, delirare German ändern, irre sein.

vatúre , vrb: bature, vaure Definition carrare, acostire una cosa, fàere bènnere a unu; si narat fintzes de is matas in su sensu de fàere o bogare su frutu / ind. pres.: geo vato, tue vatus, isse vatut, issos vatunt; imp.: 1ˆ p. sing. vatua, 2ˆ p. sing. vatuas, 3ˆ p. sing. vatuat, 3ˆ p. pl. vatuant; impr. 2ˆ p. sing. vatu!, 2ˆ p. pl. vatute! Synonyms e antonyms batire, batúchere*, poltare | ctr. leai Sentences connosco custu locu dae canno babbu mi vatuat a inoche ◊ mi ant chérfiu vaure a inoche ◊ su ventu nche li vatut sa voche ◊ vatunchelu a domo su partò! ◊ vàtulu unu gútiu de vinu! ◊ vatu a inoche sa piluca mea! ◊ vatuteminche cudha mascaredha! ◊ vatunnelu, s'arantzu! 2. peri su ruvu vatut su frutu Translations French porter English to bring, to take Spanish traer Italian portare German bringen.

vengài , vrb: fengai, vengare, vengiare Definition su si ndhe pagare de un'ofesa, de unu dannu Synonyms e antonyms bindicare, svengai, vinghitare Sentences no ti venghis de ofesas, no torris mai revesas! ◊ mi at imbrollau, ma mi ndi vengu! Etymon spn., ctl. vengar, venjar Translations French se venger English to revenge oneself Spanish vengarse Italian vendicarsi German sich rächen.

viagiài, viagiàre , vrb: biaxai, viazare Definition andhare, fàere viàgiu Synonyms e antonyms fiazare Sentences is maistos furint de àteras bidhas e no viagiànt comente a oe ◊ is giòvunus fatuvatu pigant e… viàgiant! ◊ po no viagiai dógnia dí, su pipiu a bidha ndi dh'at pigau sa pardina ◊ mi dispragit ma no mi dha sento prus de viagiai ca mi costat tropu istragu a guidai ◊ isse viàgiat a Tàtari cantu istat a che acabbare sos istúdios ◊ chin sos mezos chi bi sunt como zai si fachet impresses a che arribbare: in ariopranu amus viazadu! Etymon itl. viaggiare Translations French voyager English to travel Spanish viajar Italian viaggiare German reisen, fahren.

votài , vrb: botare 2, votare Definition giare o betare su votu; cumandhare Sentences votassiones za bi at ma no sunt totu sos chi andhant a votare ◊ nosu votendu aici difendeus a tui puru! ◊ pòburu, cumbati sa sarda batàglia, no dhus vòtisti prus, piga puntíglia! (G.Zedda)◊ cussos, canno benit su períudu de los votare si betant a purpas mortas che astores! (G.Tilocca) 2. no bi votat niunu in sa pelsone mia: ndhe fato su chi chelzo! Translations French voter English to vote Spanish votar Italian votare German wählen.

zacaràre , vrb: giagarare*, zagarare Definition bogare a fora o fàere fuire de mala manera, fuire, pigare a s'ingrundha a cúrrere, a fàere Synonyms e antonyms assulurgiare, giarigare, ispabuciare, isvalostiare, salargiare, stagiai, ussiare | ctr. asseliai, batire, cramare Sentences parides timinne e zagaranne feras, totus a boghes postas ◊ si no mi l'agabbas, oe ti zàgaro! ◊ si zàcarant sas pudhas, sos animales fachendhe dannu Translations French faire fuir English to stir violently Spanish agitar, ahuyentar, echar a correr Italian esagitare, far scappare German weglaufen lassen.

zampàre , vrb: ciumpare, giampare*, zumpare Definition passare de una parte a s'àtera de ccn. cosa, de ccn. logu (segundhu ite si giumpat, passare a brínchidu in pitzu), passare de una chistione a un'àtera diferente, fintzes fàere prus de unu tanti (de cosa, de trebballu) Synonyms e antonyms passae, sartai Idioms csn: z. unu riu, unu fossu, unu muru, unu truncu, su giannile, su mare; e zàmpadi!… (nadu a marrania) = arguai a tie chi ti moas a perunu logu! Sentences dhos ant bistos candu funt zampandhe in su frúmmene ◊ sa conca mia no che fit prus in logu nostru: aiat zumpadu su mare ◊ si fit istadu ómine de cabbale no aiat zumpadu su zannile meu, pro su chi mi at fatu 2. che a isse zampeis is chent'annos! Translations French traverser, franchir English to cross, to ford Spanish atravesar, cruzar, vadear Italian varcare, attraversare, guadare German überschreiten, durchwaten.

zarridàre , vrb Synonyms e antonyms anniciare, anninnijare, annirghiai, garrizare, giarraspidare, innicrare, innigridare 2. zàrridat a su bentu, si mosset su collete de sa zancheta, ne istracu e ne bintu sichit a cúrrere coment'e sa gana Etymon srd. Translations French hennir English to neigh Spanish relinchar Italian nitrire del cavallo German wiehern.

zingàre , vrb Definition pònnere (a eletrólisi) unu pígiu fine de zingu in pitzu de àteros metallos po dhos badrare de no si orruinare 2. po pesai àcua de funtana portu una sírcia de ferru zingau ◊ piscaus s'àcua cun is craciras zingaras Translations French zinguer English to zinc Spanish galvanizar con cinc Italian zincare German verzinken.

zirài , vrb: girai*, zirare Definition andhare peri su logu, fàere giros (fintzes po averguare o cricare cosa), castiare a un'àtera parte, furriare de parte una cosa; ammostare, fàere a bíere; afrontare a unu difendhendhosi; fintzes torrare o portare a domo, arrecuire, ghirare Synonyms e antonyms furriai, furrietare, ghindhare / arringai Idioms csn: zira! (narendi a unu chi portat cosa in manu) = ammustra!, fai a biri!; zirare bentu = cambiare filada de su bentu e, in suspu, andhare sas cosas in contràriu; zirare a bidha, a domo = ghirare, contoniai Sentences ma est rundhellu, mih, custu: istat die die zirendhe! ◊ apo ziradu totu sas butegas ma no apo àpidu su chi cheria ◊ ziradilu totu, su cunzadu, fintzas a bídere no bi agates carchi àidu! ◊ ndh'at dépidu zirare, de logos, bendhindhe ozu!…◊ ite che sunt zirendhe, in bidha, sas finantzas?◊ ite bi sezis zirendhe intro de s'ortu meu? 2. zira, a bídere comente l'as fata custa cosa! 3. zira zira, bastat etotu, mih, cussa cosa! ◊ ti podet bènnere su tempus contràriu: no cherfat Deus chi ti ziret bentu! 4. arratza de gama chi ndhe at ziratu, Andriedhu, dae teracare! ◊ a bidha bi ziraiat unu comporatore chi las pacaiat bene sas pedhes cràpinas Translations French pérégriner English to wander Spanish peregrinar, volver Italian peregrinare German wandern.

zobiàre , vrb: azobiare, giobiare, zoviare Definition atobiare, bènnere apare de personas, animales o cosas chi si movent s'unu a cara a s'àteru Synonyms e antonyms abbogiare, addopare, adobiai, coviare, inzovare, obiai* Sentences isperat de lu zoviare ca est in cussa filada ◊ sos zòvanos ant picau su baule dae su portale de crésia e che l'ant zobiau a campusantu Translations French rencontrer English to meet Spanish topar, tropezar Italian incontrare German treffen.

zocàre , vrb: ciogare, giogai*, zogae, zogare Definition fàere calecuna cosa po divertimentu, po passare ora, po s'istentare, pigare gustu, chentza cabu tanti po istare faendho; pònnere una posta giogandho a calecuna cosa; fàere brulla mala a unu, mescamente in su sensu de ndhe aprofitare o de dhi fàere male cun calecuna cosa o de calecuna manera Synonyms e antonyms abbrengulare, agiogatzare, agiogulare, chestiare, giochitare, ingiogaciai, ischeltiare Idioms csn: zogare a unu zogu = fai ccn. giogu; zogàresi a su pudhu ’e casta = godiresila tra ómine e fémina, passai su tempus sentza de cumbinai nudha, ispassiendusí; zogàresi a istocadas = istochigiaisí; zogàresi una cosa, a unu = pònniri una cosa a posta in su giogu, bociri a unu Sentences zogare a cartas, a botza, a ballinas, a istrumpas, a tenedene, a tambarallota ◊ a pisedhos aiant passadu sas oras piús bellas zoghendhe a lantziamuru ◊ oje e cras mi cheria chin s'amante zochendhe! 2. sa frebbe si l'est zocandhe e no lia fachet prus a caminare ◊ si mi zogat in ungras lu pisto! ◊ si sunt zogados a istocadas 3. mi zogo su trugu chi si cussa cosa l'aia fata deo mi ndhe aias nadu de onzi colore!…◊ macacu, fintzas sos boes si che at zogadu, a cartas! 4. aite bi sunt sos amministradores, a si zogare a su pudhu de casta?! Translations French jouer English to play Spanish jugar Italian giocare German spielen.

zubilàre , vrb: giuilare*, zuilare, zulliare, zuvilare Definition betare zúbilos, tzérrios (po dolore, po cricare a ccn.), pigare a tzérrios, a boghes, po briga Synonyms e antonyms abbochinare, atzerriai, iscramorare / ciamare, lamai, muntire Sentences odhè! odhè! ite raju ti est picandhe?! - zúbilat tziu Antoni ◊ atacat a zubilare che mere sulurjau chi brigat sos teracos ◊ cussu zúbilat che macu ◊ l’ant zulliata pro una disgràssia ◊ - Inuve la ponimus custa cosa? - zúlliat su fizu Translations French crier English to shout Spanish gritar Italian gridare German schreien.

zúchere , vrb: ciúghere, giúchere*, zúghere Definition prus che àteru, portare o àere in dossu, in sa carena, in pitzu, o apresu meda, aifatu, a trubbu, a contivigiare o trebballare, siat foedhandho de gente, siat de animales o cosas; nau de unu mascu, de un'ómine, unire cun sa fémina, betare a sa fémina, cobèrrere; si narat fintzes in su sensu de àere, tènnere / ind. pres. 1ˆp. sing. zuco, zuto, zutzo; cong. pres. 1ˆp. sing. zuca, zuta, 3ˆ p. sing. zutzet; ger. zughindhe; pps. zutu Synonyms e antonyms batire, batúchere, bíghere, dúcere, gíchere, leai, poltare / cadhicare, futire, grumpire / manigiai | ctr. lassai Idioms csn: cantas berveches zuchet su mere tuo? = cantas berbeghes pastórigat?; zúghere in buca a unu = istare faedhendhe de unu, prus che àteru a zúdigu; zúghere a ogru (carchi cosa, a ccn.) = castiai, orbetai e biri, fai atentzioni a calecuna cosa, a ccn. (itl. tener d'òcchio); zúghere in manu una cosa = manigiai una cosa po dha trabballai, po dh'arrangiai, po dhi fai calincunu cambiamentu; zúghere una faina, unu triballu, un'òpera belle e in manu = belle e fata, acanta de acabbai; zúghere s'ingannia a ccn. = ordiminzare carchi ingannu, carchi trampa, fàghere su fartzu; zúghere a sa nuda, a sa lisa = chentza pònnere condò o àteru Sentences la zughes in daisegus sa cosa de mi aporrire ◊ zuto s'istògomo imbarratzadu ◊ zughet un'anca isenta ◊ ite bellos ocros chi zuchet custu pitzinnu! ◊ est arrennegadu paret chi zutat dimónios! ◊ zuto su mucadoredhu in busaca ◊ a chie cheret fogu zutzet sa téula! 2. su carru che lis depet zúchere sos lapiolos, sa chisina e unu pacu de s'isterzu 3. su mascru zughet sas berbeghes candho benint in more ◊ cussu est ómine chi li piaghet a zúghere, sempre ifatu de sas féminas! 4. su zuighe sardu zughiat su Logu, o regnu chi siat, de sa Sardigna azummai totu líbberu de istranzos 5. no ti fides ca cussu ti zughet s'ingannia ◊ za est cabosu, zughet régula faghindhe sas cosas ◊ ti lassas zúghere in buca dae totugantos, pro su malu fàghere chi tenes! ◊ cussa bestimenta cheret totu zuta in manu, ca est fata male ◊ si lu zughes in manu, cussu traste, malandhadu comente est, si che agabbat de derrúere Scientific Terminology ssl Translations French tenir sur, emmener, mener, monter English to keep, to wear, to bring, to take, to lead, to fuck Spanish llevar, montar Italian tenére, avére addòsso, portare con sé, condurre, montare German tragen, mitbringen, führen, begatten.

«« Search again