Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

trazàre , vrb Definition andhare, pigare o portare a tragu, illascinandho in terra, a trebballu coment'e candho si pigat e trantzit cosa grae: nau de s'abba candho proet a meda, portare sa terra a bàsciu / andhare o leare traza traza = a tragu, alliscinendi in terra Synonyms e antonyms atrasinai, istrascinai, istrisignare, traginare, tragai, tranguai, trasigare, trisinare, trogonai Sentences onzunu in sa vida trazat pesantes cadenas ◊ de donos tuos no sias avaru a sos chi patint e sunt in azios, a sos chi trazant sa vida che rughe (P.Casu)◊ comente at próidu, e ca sa terra fit arada, s'abba at totu trazadu Translations French traîner, tirer English to drag, to haul Spanish arrastrar Italian trascinare, trainare German schleppen, nachschleppen.

trebedhài , vrb: atrobedhai, trobedhai, trobedhare, tropedhai Definition nau de cosa, de chistione, èssere o essire betada apare, difícile, mala a iscapiare o a cumprèndhere; in cobertantza, cuncordare calecuna trampa, fàere cosa ingannandho s'àteru (e fintzes su si che fichire in mesu de calecuna chistione) Synonyms e antonyms abberrisonare, aggadhionai, atrepillai, imbogiare, intrebedhai, trabojare, trobodhicai, trobullai / ingannai, trampai Sentences dhis torrànt a sa memória, trobedhaus, is fuedhus de is giornalis chi ligiant ◊ cussu gei no si at a èssi atropelliau, no dh'at a èssi tropedhara sa língua! ◊ portat unu fuetu fatu de colorus e de coas de margiani trobedhadas apari ◊ abbastat unu fuedhu miu po aparixai is cosas trobedharas 2. coixedha si trobedhat in totu is cosas Translations French embrouiller English to tangle Spanish enmarañar Italian aggrovigliare German verwickeln.

trebeíre , vrb: trebiri, trobeire, trobire, trobiri, troboire, tropedire, tropeire, tropidire, tropire, trubire Definition pònnere sa trobea a un'animale iscapu po chi no s'istésiet; in cobertantza, pònnere dificurtades, giare istrobbu, camminare a trebballu che troboios / trebiri a pei trevessu = a pes fadhidos (acapiandho sa trobea a unu pei de ananti e a unu de s'àtera bandha de apalas) Synonyms e antonyms atarvai, atropezare, impeigonae, introbeare, trobeare, trovonare | ctr. istrobeire, istrobejare Sentences chi ti trobint sos tuos, nessunu ti che istrobit! ◊ su pobidhu ballandho pariat unu pagu troboiu ◊ troboimi a manos e a pes e betamince a mesu de is meos!◊ tziu mi at imparau a troboire is angiones 2. si tropedit nandhe duos favedhos ◊ mi as fatu trobiri s'arregionamentu e immoi no arrenèsciu a ti dhu ispiegai Etymon ltn. interpedire Translations French entraver English to shackle Spanish trabar Italian impastoiare German fesseln.

trèmere , vrb: tremi, trèmiri Definition mòvere a iscutuladas piticas e sighias, fàere móvias piticas, medas e paríviles in sensu contràriu de s'una a s'àtera / pps. trémidu Synonyms e antonyms cuncuai, seghedhare, sidhire, tremuai, trimire Idioms csn: trèmere che canna, che foza, che zuncu, che culumba crochindhe, paris = trèmeresi meda, totugantu; su calcanzu si li tremet!… = no ndhe l'importat nudha, est trancuillu Sentences a su punzu chi iscudet tremet tota sa banca ◊ mellus a timi chi no a tremi ◊ so tremindhe de su fritu ◊ fait sa firma cun sa manu tremi tremi ◊ is miradas suas mi tremiant che canna in die de bentu ◊ vos tremiavaes che una canna dae sa timória ◊ si fiat trémiu paris a su intendi cudhu isciorrocu Etymon ltn. tremere Translations French trembler, vibrer English to tremble, to flicker, to vibrate Spanish temblar, vibrar Italian tremare, tremolare, vibrare German zittern, schwingen.

tremuài , vrb: tremulai, tremulare, trimulare Definition trèmere pagu pagu, trèmere totu (po timoria, debbilesa, àteru) Synonyms e antonyms trèmere, trinicare Sentences is istedhus trémuant impari e faint su babbaluxi ◊ aiant fatu a tempus a si che pigare a su mesu sostru tremulàndhesi che canna ◊ mi paret chi sa pitzinna apat fritu: si est tota tremulendhe ◊ che unu tilipedhe bolidendhe trímulat in chirca de sa essida (S.Baldino)◊ apenas chi sas palas at giradu, Sant'Antoni!, ndhe trímulo che canna: pariat unu cane arragioladu! ◊ bi ndh'at chi cantendhe faghent tremulare sa boghe Etymon ltn. tremulare Translations French trembler English to quiver Spanish temblar, estremecerse Italian tremolare German zittern.

tremutíre , vrb Definition trèmere meda, a forte, che a candho faet terremotu Synonyms e antonyms trèmere Sentences su terrinu at tremutidu Translations French sursauter English to give a start Spanish estremecerse, moverse Italian sussultare German zusammenfahren.

trepedhàre , vrb Definition foedhare a murrúngiu, chentza cabu, tanti po istare naendho Synonyms e antonyms ammusciare, arraunzare, ciaciarrai, ciaramedhare, paraletare, spaparotai, tricatare Sentences trepedhandhe li dat sa grassanera, sa massaja (S.Manconi)◊ ant cumintzau a trepedhare tra issos nandhe goi Etymon srd. Translations French bougonner, babiller English to talk idly Spanish cotorrear Italian cianciare, borbottare German schwätzen.

tricàre , vrb: trigai, trigare Definition istare, abbarrare ora o tempus meda in calecuna cosa, prus ora, prus tempus de su chi dhue serbit Synonyms e antonyms adasiai, afilusigare, biltentare, istentae, tratèniri | ctr. coitare Sentences nos semus dispedidos e como trigaus a nos bíere! ◊ chi trigat a sanai pobidhu miu gei seus acasagiaus!…◊ sos fizos incontrant su babbu pianghindhe in cantu chi ant trigadu meda e fit timindhe pro issos ◊ su púlighe si tricat, si sisirinat che persone abberu abbituada a sa tzivilidade Etymon ltn. tricare Translations French tarder English to be late Spanish demorarse Italian tardare German säumen.

trijinàre , vrb: trisinai, trisinare 1, trixinare Definition pigare o andhare a tragu, andhare a su friga friga; tratagasare casu; in cobertantza, cobèrrere / trísina trísina = a su friga friga, a trazu, trazendhe Synonyms e antonyms atrasinai, istrascinai, istrisignare, traginare, trazare, trogonai / codhai Sentences caminendhe àrtzia sos pes, no istes trisinendhe sas iscarpas! ◊ sunt che canes chi si cherent trisinare ◊ rispondheit annuzadu trisinendhe sas dentes ◊ su topi afracat su paperi e dhu trísinat a unu stampu ◊ sos boes in s'arzola passant subra de sas mannas trisinendhe una pedra ◊ essiat a denote trisinandho una pedhe in terra Etymon itl. tracinare Translations French traîner, ramper, raser English to shuffle Spanish arrastrar Italian trascinare, strisciare German schleppen.

trilliàre , vrb Definition giare una briga, pigare a tzérrios Synonyms e antonyms briare, certai, stronciai Sentences prestu, recui a sa faina, imbainajola: già torrat mamma tua a ti trilliare bene! Etymon srd. Translations French reprocher, réprimander sévèrement English to scold Spanish reprochar, echar una bronca Italian rimproverare, sgridare aspraménte German schelten.

trincài , vrb: atrincai, trincare Definition bufare binu meda, a meda, a s'asuria Synonyms e antonyms abbumbare, acirrai, aciumai, imbreacare, inciumire, inciummare, ingúllere, sorgonare Sentences sunt bufendhe binu e onzunu si ndhe trincat duas pintas ◊ acabbadha de trincai, ca su binu ti fait mali! ◊ trincandhe binu si at fatu s'imbílicu che rosa! ◊ cussu si trincat unu litru de binu Etymon itl. trincare Translations French avaler d'un trait English to gulp down Spanish empinarla Italian tracannare German hinuntergießen.

trinchetàre , vrb: atrinchitai, trinchitare Definition andhare o camminare a trinchete, camminare a passos lestros, brinchidare Synonyms e antonyms istripizare 2. lis at sonadu una dassa trinchitada Etymon srd. Translations French trottiner, sauter English to scurry along, to jump Spanish corretear, trotar Italian sgambettare, saltare German springen.

trinicàre , vrb: trinigare, trinnigare Definition trèmere, su si trèmere totu, mòvere, su si mòvere a iscutuladura, a tremidura Synonyms e antonyms busigare, sachedhare, saidare, tidhiricare, trèmere, tremuai Sentences mi trinnigaia che foza, de su fritu ◊ mi paret chi mi pungant a puntorzu e mi ndhe trínnigo in totu sa carena ◊ ti trínnigas in s'íntimu ammentendhe sos basos, sas promissas ◊ s'ischideit atriciatrícia de suore, trinnighèndhesi che canna pro unu sónniu feu 2. sos furfurajos afainaos, trinicandhe sas alas, pariant chene pache ◊ no mi trínnighes! ◊ susuja, rocu e loros asseguras, a unu a unu dogni arminzu aparas e trínnigas s'aradu e totu esploras (P.Casu)◊ su bentu no trínnigat mancu sas fozas 3. si est trinnighendhe, s'aera est minetendhe tempesta 4. acumpanzat sos movimentos de sas pedaladas trinnighendhe pagu pagu sa conca a manca e a dresta Etymon srd. Translations French trembler, frissonner, secouer English to tremble, to shiver, to shake Spanish temblar, estremecerse, sacudir Italian tremare, rabbrividire, scrollare German zittern, schaudern, schütteln.

trínniri , vrb: drínniri Synonyms e antonyms drinnire, intinnire, sonai, tinnulare Translations French tinter, tintiller English to tinkle Spanish tintinear Italian tintinnare German klingeln.

tripogliàre, tripollàre, tripozàre , vrb: atrepillai*, trobellare, tropellare, tropogliare, trovogliare, trupellai Definition pònnere tropellu; su si fadhire, cufúndhere, betare apare a trobedhadura Synonyms e antonyms agiolotare, imbrabugliare, stragamullai, trumbugliai, trummentai / atrobodhare, batagugliare, intrebedhai, trabojare, trobodhicai, trobullai Sentences lassamí in paxi no mi trupellis! ◊ mi apo tropogliadu sa cusséntzia cun su male chi apo fatu 2. si no bi est iscritu comente apo natu cheret nàrrere chi mi so tripogliatu ◊ si est totu tripogliatu in s'arréjonu ◊ messandhe, su trigu li trovogliaiat in manos! Translations French mettre la confusion English to provoke confusion Spanish alborotar Italian provocare confusióne German durcheinanderbringen.

trisinài 1 , vrb: trisinare Definition pistare, segare a pitichedhedhu, fàere a farinos / casu, pani, allu trisinau = tratagasau, pistau Synonyms e antonyms acapulai, irfarfaruzare, pistatzare / tratagasare 2. po fai is pabassinas serbit puru córgiu de aràngiu trisinau Translations French hacher, broyer English to grind Spanish picar Italian tritare German zerkleinern.

trochigiàre , vrb: atrochillai, trochillai, troghillai, trochizare, troghizare Definition imbodhigare a istrintu a inghíriu, a lómboru, coment'e a acapiadura; su si mòvere coment'e a atrotigadura, a iscutuladas; atrotigare, furriare sa cosa o sa chistione Synonyms e antonyms atrogai, trabojare, trebedhai, trogai, tronnire / folfigiare, fortzicare, profizare / ischirchinare, iscoitai | ctr. stroghillai Sentences iap'èssi bófiu trochillai su trinciau cun is didus ◊ dhoi fiat unu coloru troghillau cun d-una píbera ◊ unu caboru si fiat troghillau a sa funi de sa cracida ◊ lompint a unu logu totu tupas de linna manna cun arrampus de orrú chi si troghillant in is cambas de su cuadhu ◊ fiat trochillendisí su concajoni ◊ portant s'arrosàriu trochillau in su brutzu 2. a cussa meurra dhi trochígio sa mola de su tzugu! ◊ ma chie ti cheret, a tie, archili trochizau?! ◊ sa trama est totu trochizada ◊ portat is cambas trochilladas: custu fillu est totu trochillau 3. si est sentia de scendiai e fiat trochillendisí ◊ si trochillat coment'e un'anguidha 4. no mi troghizes sas allegas! Translations French envelopper English to wrap up, to twist Spanish marañar Italian avviluppare, attorcigliare German Knoten.

trodhiài , vrb: trodhiare, trudhiai Definition betare tródhias Synonyms e antonyms istrodhiatzai, pidae, sbombiai, trozare Etymon srd. Translations French péter English to fart Spanish peerse Italian scorreggiare, spetazzare German furzen.

trodhulàre , vrb: trudholare Definition mòvere, andhare a orrumbuladura, movendhosi coment'e orroda, cosa tundha Synonyms e antonyms arrembulai, cadhinare, codulare, lodhurare, lumburare, rodhulare, torrulare, trodulare Sentences l'ispinghesit a folte e che tumbulesit in sas iscalinas trodhulenne fintzas a funnu Etymon srd. Translations French dégringoler, rouler English to tumble down Spanish rodar Italian ruzzolare German hinunterrollen.

trofigàre , vrb: trofigiare, trofijare, trofizare Definition atrotigare, furriare in su sensu de sa longària (comente si faet filandho sa lana o àteru de filu); nau de ccn., fintzes su si mòvere a furriadura de una parte a s'àtera po dolore Synonyms e antonyms acordiolai, atrogai, atrotixai, folfigiare, forrighitare, fortzicare, foscigare, incordigliolai, profizare / ischirchinare | ctr. isprofizare, istotorgiai Sentences sas naes de s'àrbure las at trofigadas su bentu ◊ a su pitzinnu li at trofijadu s'orija ◊ si la tenzo, cuss'annaemele, li trofizo su trugu! ◊ si dispedeit dèndheli sos últimos avertimentos e unu pítighe trofijadu in su cavanedhu 2. li at bénnidu unu dolore chi si trofijaiat che telpe e finas si est ammustélchidu tilciulendhe suore! ◊ si trofigaiat che un'ambidha ◊ a sas criaturas in creschimentu su fàmene lis fit trofizandhe sa bentrutza ◊ cudhos, trofizados che colora, apar'apare si mossent continu Etymon ltn. + srd. forficare + tròchere Translations French tortiller, tordre English to twist Spanish retorcer Italian contòrcere German auswinden.