Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

imbirbantài , vrb Definition fàere o essire birbante Translations French devenir polisson English to become rascal Spanish volverse bribón Italian infurfantire German ein Schurke werden.

imbirdèssi, imbirdèssiri , vrb Definition essire de colore bidre, nau de su logu, naschire erba, prènnere de erba Synonyms e antonyms imbidrigai, imbirdire Etymon spn. Translations French reverdir English to make green again Spanish reverdecer Italian rinverdire German wieder grün machen.

imbiscàre , vrb: inviscai Definition pònnere su biscu, cassare cun su biscu; fintzes atzitzare su cane Synonyms e antonyms biscare / auntzare, imbriscare, incidai, inciulai Sentences fit timendhe de restare imbiscadu in sas chesuras ◊ mi daes un'atacu tantu pro m'imbiscare Etymon srd. Translations French engluer English to lime Spanish enviscar Italian impaniare German leimen.

imbischidàre , vrb Definition essire bíschidu, aghedu, mescamente nau de su late o de cosas fatas cun late (es. cagiau), o fintzes de cosa chi si aghedat guastandhosi Synonyms e antonyms achedare 1, acriare, axedai Sentences pro fàghere sa preta bíschida pazant su late e imbetzes de lu fàghere a casu ndhe lu piscant a fitas e las lassant imbischidare ◊ bi ndhe at chi sa preta la mànigant apenas s'imbíschidat chena che la pònnere in sa salamuja Etymon srd. Translations French aigrir English to sour Spanish agriarse Italian inacidire German sauer werden lassen.

imbisciàre , vrb: imbissai, imbitzai, imbitzare, immitzare Definition pònnere calecunu imbitzu, calecuna abbitúdine a cosa chi praghet Synonyms e antonyms abbetuare, abesare, acostumai, imbitzicare, ingustai | ctr. irbitzare, ispònnere, isvisciare Sentences su dinare imbísciat sa zente ◊ pro l'ammasetare l'at imbitzadu cun bucones licantzos ◊ como chi l'as imbitzadu a sa fae, s'àinu no cheret paza ◊ no mi dhu pedas prus, no t'imbissis! ◊ de candu si est imbitzau no ndi dhu podeus istorrai ◊ immoi, ca si funt imbitzaus a totu custas cosas bonas, is turistas torrant! Etymon srd. Translations French habituer, accoutumer English to accustom Spanish acostumbrar Italian avvezzare German gewöhnen.

imbisitàre , vrb Definition andhare a bíere o agatare a ccn. Synonyms e antonyms abbisitai Etymon srd. Translations French rendre visite English to visit Spanish visitar Italian far vìsita German besuchen.

imbistigàre , vrb Definition fàere pregontas cricandho de ischire cosa, foedhare po bòllere ischire de is àteros / avb. a s’imbístiga imbístiga = a fortza de pregontai Synonyms e antonyms chilcare, dimandhare, irfrodhocare, iscocolai, isseare, istigare, isuzigonare, precontare, speculitai Sentences imbistighendhe za si benit a ischire, sa cosa ◊ cheret imbistigadu a bídere si si ndhe agatat, a cómporu, de ozu ◊ sas finantzas istaiant imbistighendhe a bídere si fit abberu chi nois aimus màchina 2. a s'imbístiga imbístiga za che so dadu a subra e za l'apo àpidu su chi fia chirchendhe Translations French enquêter, demander English to investigate Spanish investigar, averiguar Italian investigare, chièdere German erforschen, fragen.

imbodhiài , vrb: imbodhiare, imbodhicai, imbodhicare, imbodhicari, imbodhidai, imbodhigai, imbodhigare, imbolicare, imboligare, imbudhiai, imbulicare, immodhigare, impodhiai Definition fàere imbodhigos, pònnere sa cosa in paperi o àteru a manera de istare ammontada, badrada de su fritu o àteru, pònnere cosa, prus che àteru orrobba, paperi, lióngiu a inghíriu de àtera; cuncordare trampas, fàere calecuna cosa a dannu de s’àteru faendhodhi a crèdere una cosa candho est un’àtera Synonyms e antonyms dimanare / imbogiare, trabojare, trobillai, trobodhicai / abbovai, abbuvonare, coglionai, colovrinare, imbusterai, improsae, ingannai, trampai | ctr. ilboligare Idioms csn: imboligare in… (carchi cosa) = imbudhiai cosa in mesu de àtera, cun àtera; imboligare a… (carchi cosa) = a ingíriu de àtera cosa, ma fintzas cun àtera cosa; imbodhicaisí in amori = cojare cun ccn. chi fossis no cumbenit Sentences su bicarbonau impodhiadhu a paperi! ◊ custu est paperi impodhiau cun paperi! ◊ est chin sa pedhe imbolicada a s'ossu, debbiledhu ◊ sa fiuda fit imbodhigada in su mantu niedhu ◊ su grassu imbódhiat sa frissura e sos nerules de custa berbeche ◊ filo e imbódhigo lana 2. a s'imboligosu no impares a imboligare! ◊ su maistu tontu imbódhiat a craru e ponit in malítzia dogna clienti ◊ bengu a ti acumpangiai, a bortas chi no t'imbodhighint, a tui! Etymon ltn. *involicare Translations French enrouler, rouler, envelopper English to wrap (up) Spanish envolver, enrollar Italian avvòlgere, invòlgere German einwickeln.

imbogiàre , vrb: imbojare Definition nau pruschetotu de filos o cosas deasi, betare apare a dónnia manera tanti chi apustis est difícile a tirare su càbudu; abbarrare coment’e acapiau, arréschiu in mesu de ccn. cosa o chistione; nau de una chistione, cunfúndhere, fàere difícile a cumprèndhere, ammesturare is argumentos, is cosas / mòere a s’imboja imboja = cun movimentos a inghiriadura, coment’e imbojendhe Synonyms e antonyms acugurrai 1, atrepillai, atrobodhare, batagugliare, imbodhiai, trabojare, trebedhai, trobillai, trobullai, trogai | ctr. irbojare Sentences imbóliga bene sa lana ca sinono s'imbojat, totu! ◊ no tires chentza ischire cale est su cabu ca s'imbojat! 2. pro unu pastore bi cheret pacu a che abbarrare imbojau in sos tadharanos de sa zustíssia Translations French embrouiller English to tangle Spanish enredar, enmarañar Italian aggrovigliare German verwickeln.

imbolàre , vrb Definition betare a terra, lassare sa cosa betandhochedha atesu, betandhodha de artu o a istràmpidu, coment’e a bolu, chentza órdine; calare de artu a cropu; rfl. nau prus che àteru de fémina chentza cojuare, crocare cun facilidade po si giare a s’ómine faendho pagu càrculu de issa etotu / andhare imbola imbola = imbolèndhesi inoghe e in cudhane, de tretu in tretu, a su corca corca Synonyms e antonyms abbutare, betae, foliai, frundhire, imbrillai, irbotulae, iscavulai, ispiòndiri, issèndhere, scabiossai | ctr. collire / assantae, assetiai, pònnere Sentences imbolamiche atesu cussas cosas! ◊ imbòlache s'arga! ◊ collide s'olia e imbolade a s'isterzu! ◊ no imboles gai fatu de su logu sa bestimenta chi ti càmbias! 2. s'abiolu si tucat, leat bolu e dae s'aera s'imbolat che raju! 3. si biet chi issa no est una fémina pagu séria chi s'imbolat in bratzos de chie totu li capitat! ◊ nos semus imbolados che duos iserelados! Etymon ltn. involare Translations French lancer, jeter English to fling Spanish tirar, arrojar Italian lanciare, buttare, scaraventare German werfen, schleudern.

imboníre, imboníri , vrb Definition pònnere o cambiare in bonu, in méngius (fintzes de petza in sa carena); su pesare de sa pasta cun su frammentu (foedhandho de fémina, improssimare)/ imboniu = (nau de su forru) chi est a puntu giustu de budhiore po còghere su pane Synonyms e antonyms abboniare, ammellorai / pesare | ctr. pejorare Sentences est beniu po imboniri is trevessus e po dhus agiudai a pentzai coment'e is giustus ◊ su tempus si nche fit imboniu ◊ sa robba in s'ebra meda si est imbonia in d-una cuindixada ◊ s’ómine si est imboniu che porcu in tula de landhe 2. sas féminas mutias pro azuare a fàchere sa cota fint paraas ispetandhe a imbonire sa pasta 3. Fulanu at imboniu sa muzere Etymon srd. Translations French améliorer English to improve Spanish mejorar Italian migliorare German verbessern.

imbotàre , vrb: impotai Definition pònnere in is botos sa cosa de chistire Etymon ctl. empotar Translations French mettre dans un pot English to pot Spanish envasar Italian méttere in vaso, in baràttolo German in ein Gefäß tun.

imbotillàre , vrb: imbutigliai, imbutigliare, imbutillare Definition pònnere sa cosa in ampudhas Translations French embouteiller English to bottle Spanish embotellar Italian imbottigliare German in Flaschen abfüllen.

imbovài , vrb: imbovare Definition pigare a unu che unu bovu, che tontu, in su sensu de ingannare o de si lassare ingannare; tupare, istangiare / i. una carrada = tupare bene, istanzare sas doas chi no perdant Synonyms e antonyms abbovai, coglionai, colovrinare, corogliare, imbollocai, imbusterai, imbuvonare, improsae, ingannai, mariolare, trampai / calafatai Sentences calincunu est circhendi de imbovai sa populatzioni cun promissas (A.Garau)◊ tui ses tonta e ti lassas imbovai ◊ tui imbovas genti de pagu giudítziu ◊ cussu si est lassau cun sa mulleri e si est imbovau de àtera fémina ◊ bois imbovades sas féminas macas! 2. su fenu de ispàdula is butajus dhu ponint po imbovai is carradas Etymon spn., ctl. embobar, embovar Translations French duper English to cheat Spanish embaucar Italian gabbare, circuire German betrügen, umgarnen.

imbozàre , vrb Definition fàere bènnere o naschire sa bògia, sa gana, su disígiu de ccn. cosa Synonyms e antonyms abbozare, arranguitzai, imbozire, inganatzire, ingangulissai, ingolosinare | ctr. dirganare, irbozare Sentences cussas féminas sunt che binzas chena muru pro imbozare mustrendhe sas titedhas pendhe pendhe ◊ no imbozes sos pitzinnos a fàghere cosa chi no andhat bene! Etymon srd. Translations French donner envie English to temp Spanish animar, estimular Italian invogliare German anregen.

imbrambuài, imbrambulài , vrb Definition pigare a imbràmbulus, a frandhigos, no sèmpere po su bonu, pònnere imbérrios e vitziedhos Synonyms e antonyms acarignai, acarissiai, imbimbinare, losingare / imbelecare, imbovai Sentences prangi, prangi!…, ti dhu narau ca fust imbrambuendidhus tropu, a fillus tuus! ◊ sa mama imbrambulàt su pitichedhu prus de totu is àterus fillus Translations French choyer, cajoler English to pet Spanish mimar, lisonjear Italian vezzeggiare German hätscheln.

imbrassài , vrb: imbratzae, imbratzai, imbratzare, imprassai, impressai, impressare 1 Definition betare is bratzos a inghíriu de un’àteru coment’e singiale de istima forte; inghiriare o serrare a inghíriu / èssiri a basa e imprassa (nau de duos)= chi s’istimant meda, si basant e afranzant sempre candho si agatant (nadu fintzas coment’e crítiga) Synonyms e antonyms abbaltzare, abbarcai, afianzare, aprensare, atujare Sentences su babbu at imprassau su fillu partendu ◊ mi at imprassadu candu dh'apu preguntada ita teniat ◊ sa mama si at impressau sa pipia ◊ mairu e mulleri nau ca no si funt impressaus mai! ◊ benie a innoje ca si bojo impressare!◊ erribbat Abramu e imbrathat a unu a unu is amigos 2. est tanti mannu chi imprassat totu sa pràcia ◊ totu cussa terra si podet imbratzare a s'ojada ◊ sa funi bolit longa su tanti de imprassai su ciugu de s'animali e andai bèni a dh'aguantai de atesu Etymon ctl., spn. embraçar, embrazar Translations French embrasser English to embrace Spanish abrazar Italian abbracciare German umarmen.

imbrastagàre , vrb Definition imbrutare meda cun ccn. cosa Synonyms e antonyms imbrastiare, impastissai, impiastai, imprastulare, incadhotzai Sentences s'abe s'imbràstagat de pódhine in sos fiores ◊ sos telarzos no sunt cosa de como: trinellant e imbràstagant sa domo e ponent tríulu…◊ pustis imbràstagat un'àtera tatzita e si che la bufat a corpu Translations French barbouiller English to besmear Spanish emplastar, embadurnar Italian impiastricciare German beschmieren.

imbratàre , vrb: imbrutai, imbrutare, imburtare Definition fàere brutu, fèrrere o picigare brutore o àteru a cosa chi no ndhe depet portare, pònnere pígiu de calecuna cosa a bisura de mància, de colore: in cobertantza, foedhare male de ccn; foedhandho cun delicadesa, andhare de su corpus / imbrutai unu muru (faedhonzu de muradores) = dàreli sa prima manu de intúnigu a pizighedhu Synonyms e antonyms abbotinare, abbrutai, acadhotzai, aligae, ammusinzare, immusungiai, incadhossai, insodrigai, insuciai, lorire, musucare, orroigai, sordigai / brutare, cacare | ctr. innetiare, limpiai, samunae Sentences traballat chena malíssia e no timet de s'imbrutare sas manos ◊ paret intrighinandhe, imbratandhe de iscuru su locu ◊ s'onori miu no bollu chi mi dhu imbrutis tui! ◊ unu pizichedhu de nibe at imbratau s'istradone 2. dh'at aferrau a sa braba, gei dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ funt intrendi a is domus a furai e si dhoi imbrutant puru, fendi lochidadis a prus de su dannu! Surnames and Proverbs prb: chie faghet sos fatos suos no s'imbrutat sas manos Etymon itl., ctl. imbrattare, embrutar Translations French salir English to dirty Spanish ensuciar Italian sporcare German beschmutzen.

imbreacàre , vrb: imbreagai, imbreagare, imbriacare, imbriagai, imbriagare, umbriagai Definition bufare binu o àteru cun àrculu a tropu, còere, a su puntu de pigare sa conca e mancu cumprèndhere bene cun bene o atuire a su chi si faet; prènnere sa conca de ideas chi unu no cumprendhet o no cumprendhet bene Synonyms e antonyms abbenzinare, abbinai, abbumbare, abburraciai, acirrai, aciumai, acogai, apispantai, bufae, còchere, inciariri, inciumire, inciummare, trincai / imprènere Sentences s'imbriagavant a chida sichia ◊ si la passaiat rebbotanne donzi sero e imbreacànnesi ◊ apustis chi dh’eis imbriagau nd’eis fatu su chi eis bófiu de frai miu! ◊ eh gopai… po unu binu aici mi acunnortau dèu puru a m'imbriagai! 2. nos imbreagamus de faedhos e nos ismentigamus de sos fatos (L.Ilieschi) Etymon srd. Translations French s'enivrer English to make drunk Spanish emborrachar Italian ubriacare German sich betrinken.