imbremigài , vrb: imbremigare,
imbremmigai,
ingermigae,
-ai,
-are,
ingremigae Definition
pònnere su greme, mescamente comente faet in sa linna chi portat sa tíngia, o in sa carre, in sa petza, in frutuàriu chi si guastat
Synonyms e antonyms
bermigare,
bermire,
soldire
/
abbrumai,
infarraciai,
pipionire,
pubujonare
Sentences
pudésciu e imbremigau chi dh'agatint! ◊ custa linna si est totu imbremigada, de cantu est bècia ◊ s'antunna cheret cota luego pro no s'imbremigare ◊ càstia ca sa castàngia s'ingérmigat!
Etymon
srd.
Translations
French
se vermouler
English
to be wormeaten
Spanish
agusanarse,
carcomer
Italian
inverminire,
tarlare
German
wurmig werden.
imbrentài, imbrentàre , vrb Definition
fàere una papada manna, a tzatzadura, de cosa meda; pònnere a bentre a terra
Synonyms e antonyms
abbentrare abbentruscare,
abberchedhare,
abbidhiai,
abbrentosicare,
abbudagare,
abbudhescare,
abbuzare,
afraschedhare,
atatamacare,
intrudhiri
Etymon
srd.
Translations
French
s'empiffrer
English
to guzzle oneself
Spanish
atracarse
Italian
abbuffarsi
German
Schwindel.
imbronconài, imbronconàre , vrb: imbruchinai,
imbruconai,
imbruconare,
imbrucunai,
imbrucunare,
imbrunchinai,
imbrunconai,
imbrunconare,
imbruncuai,
imbruncunai,
imburchinai,
imburconai Definition
fàere passu iscontriau, camminandho, betare su pei in buidu, pruschetotu atumbare sa punta de su pei a calecuna cosa firma, grae, chi faet orrúere o istrobbat s’andhare coment’e faendho orrúere mescamente si unu si movet lestru; nau in cobertantza, tratènnere, arrèschere, ibballiare
Synonyms e antonyms
abbruncai,
atuviae,
atzupare,
imbrucare,
imbruncai 1,
imbruschinare,
trabbucai 1,
trambellare,
truncudhare
Idioms
csn:
andai imbúrchina imbúrchina = trambuchendhe, coment'e ruindhe; imbrunchinai a fuedhu = fadhíresi faedhendhe
Sentences
is pitzinnedhos current, imbronconant e orruent puru! ◊ imbruncunau in is perdas, caminendi ◊ est arruta a longu a longu ca at imbruncunau ◊ cichendi s'interrutori a su buju imbruncunat me is cadiras ◊ su catzedhu apenas nàsciu andat imbúrchina imbúrchina ◊ fei atentzioni ca podeis imbrunchinai!
2.
in domu mia tui no dhui imbrúncunas! ◊ si no est lómpiu, cussu at imburchinau cun is amigus in cancuna tassa de binu! ◊ ànima fingia, cun is carignus suus mi at fatu imburchinai! ◊ mellus ci alleghes in italianu, po no imbrunconaris!
Etymon
srd.
Translations
French
trébucher
English
to stumble
Spanish
tropezar
Italian
incespicare
German
stolpern
imbrortzinàre, imbroscinàre , vrb: imbrossinare,
imbrossinzare,
imbrossulare,
imbruscinai,
imbrutzinare,
imbusciai 1 (im-bu-sci-a-i)
imbussinare,
immussinare Definition
pònnere e orrumbulare in terra a longu a longu, trisinare in terra o, segundhu ite, in istrégiu cun calecuna cosa (es. farra) totu furriandho a dónnia bandha po fàere apicigare sa farra o àteru; fintzes su si fichire in calecuna chistione; nau a briga a fémina, crocare cun ómine / imbusciai su pipiu = pònnere sa criadura subra de s’artare de sa capella ue est coladu su Corpus de Cristos
Synonyms e antonyms
imbrotulare,
isterrigare
/
imbusciae
Sentences
su cumassu modhiatu pro no si apitzigare s'imbrórtzinat in sa farina ◊ s'àinu s'imbússinat in terra ◊ dèu arruiu imbrusciendi is peis in su pruini ◊ su cuadhu iscapu s'imbrúscinat in s'anea ◊ s'imbolat in s'istoja e s'imbrossinzat ◊ fint imbroscinados in su ludrau ◊ apo passadu sa die imbrutzinadu in terra ◊ s'est imbussinau in mesu de su nie
2.
totu custu cambiamentu, a parri miu tui ti ses imbruscinau in calincuna porcheria (Lai)
3.
prinza ses? cherzo ischire cun chie ti ses imbussinada!
Etymon
srd.
Translations
French
rouler
English
to roll (over and over)
Spanish
revolcarse
Italian
avvoltolare,
voltolare
German
zusammenrollen,
wälzen.
imbruinàre , vrb: improinai,
imprughinare,
impruinai,
impruinare Definition
imbrutare de pruine
Synonyms e antonyms
impioredhare,
impruerinare,
imprugherare
| ctr.
irbruerare,
isprugherare
Sentences
is làgrimas mizant de is ogus faendi surcus in is trempas impruinadas ◊ poita is crapitas de cussa genti no s'impruinant mai?
Etymon
srd.
Translations
French
couvrir de poussière
English
to cover with dust
Spanish
empolvar
Italian
impolverare
German
mit Staub bedecken.
imbruncài 1, imbruncàre , vrb: imbrunciare,
umbruncare Definition
fàere passu iscontriau, camminandho, betare su pei in buidu, pruschetotu atumbare sa punta de su pei a calecuna cosa firma, grae, chi faet orrúere o istrobbat s’andhare coment'e faendho orrúere / andhare a s'imbrúncia imbrúncia = cun passu pagu seguru, a su trambuca trambuca
Synonyms e antonyms
abbruncai,
atzupare,
imbronconai,
trabbucai 1
Sentences
tucandhe at imbruncau in d-unu truncu ◊ apo imbruncadu e mi apo pistu su benúgiu ◊ currendi, pòngiu su pei in d-unu barrocu, imbruncu e iscudu sa conca a una pedra ◊ cussos imbrúnciant in sos arriscos ◊ cantas bortas so rutu ca apo imbrunciau!…
Surnames and Proverbs
prb:
pè sétzidu no imbrúnciat
Etymon
srd.
Translations
French
trébucher
English
to stumble
Spanish
tropezar
Italian
incespicare
German
stolpern.
imbrunchidàre , vrb: imbrunchilare,
imbruncilari,
imbrunculare Definition
pònnere su brunchile a un’animale po dhu pigare a fune / imbrunculare sa mesa manada = acapiai su trigu messau chi si aguantat a una manu
Synonyms e antonyms
abbrunchilare,
acrabistai,
incrabistae
Sentences
su mere est imbrunchidendhe sa calarina ◊ non bi at travas e ne trobeas chi potant imbrunchidare su tempus
Etymon
srd.
Translations
French
enchevêtrer
English
to halter
Spanish
encabestrar
Italian
incavezzare
German
halftern.
imbrundèssiri , vrb Definition
essire o fàere brundhu
Etymon
srd.
Translations
French
rendre blond
English
to make fair
Spanish
poner rubio
Italian
imbiondire
German
blond machen.
imbruscài, imbruscàre , vrb rfl Definition
si narat de s’aera candho si ammontat de nues e in cobertantza de gente puru candho si ofendhet o si primmat o si dha pigat po su malu su chi dhi narant o faent
Synonyms e antonyms
abbudhonare,
annuai 1,
cuculare
| ctr.
iscrarire,
ispalaciae
2.
su predi si fiat imbruscau intendendi nendi ca s'Evangéliu fiant paristórias
Etymon
srd.
Translations
French
se couvrir de nuages
English
to cloud over
Spanish
nublar
Italian
annuvolare
German
bewölken.
imbucài, imbucàre, imbucàri , vrb: immucare Definition
pònnere in buca; intrare, fàere intrare a unu logu (e fintzes abbojare, atobiare); pigare o cumenciare a fàere calecuna cosa
Synonyms e antonyms
comentzari,
imbrocare,
inghitzai,
intrae
Idioms
csn:
i. una cosa a unu = prenàrelu, ponnerecheli carchi idea in conca; i. una fàula a unu = contàreli fàulas, fàghereli a crere cosas chi no sunt; imbucaisí dogna cosa = crere totu; no ischire da' ube l'i. = no isciri de aundi cummentzai a fai unu trabballu, o una chistioni; i. una surra a unu = surraidhu; imbucare una lítera = betarechela in sa casseta ue collint sa posta in tuca
Sentences
zughiat in manu unu cantu de pane e imbucadu si che l'at ◊ imbucadichelu custu bículu de pane!
2.
sos boes che cherent imbucados in sa tanca ◊ imbucàdeche sos canes in sa malesa a ndhe suguzare sos porcrabos! ◊ at imbucatu un'amica chi no bidiat dae pitzinnia (G.Farris)◊ atacamos unu dae un'ala e unu dae s'àtera e nos imbucamos a mesu caminu (E.A.Bernardini)◊ segunnu inue che imbucat no torrat a presse!◊ Pilighita no bolit imbucari a criari!◊ immuca, immuca: tira sa coldiola e ispigne sa genna!
3.
dhi fut imbucada una grandu timoria ◊ est imbucandumí unu fàmini!…◊ bufit una tassixedha, ca dhi fait imbucai apititu! ◊ imbuchit, bengat aintru! ◊ si su dinai nc'est essiu, bolit nai ca est peri imbucau! ◊ lasso sa bidha e imbuco in su caminu ◊ no funtzionat bèni ca dhui at imbucau abba in mesu de is orrollianas
4.
at imbucau a castiare, a pròere, a prànghere, a ríere, a chistionare ◊ l'imbucas a bufare dae manzanu: a candho a sero pares un'istratzu! (Tz.Muredda)
Translations
French
nourrir à la petite cuillère
English
to feed,
to prompt,
to enter,
to begin
Spanish
alimentar,
embocar
Italian
imboccare
German
in den Mund stecken,
einbiegen.
imbudhidàe, imbudhidài, imbudhidàre , vrb: ingudhidai,
ingudhidare Definition
fàere budhiu, caente meda (e fintzes abbrigare a fogu)
Synonyms e antonyms
budhire,
caentare,
imbudhighinare
| ctr.
ifriscare,
ifridare
Sentences
su soli a merici calgentat e imbúdhidat che su sàmbini a binti annus ◊ pone sa sartàina a imbudhidare!
2.
antighedempus poniant s'ischidone a imbudhidare po che segare s'imbíligu!
Etymon
srd.
Translations
French
chauffer
English
to heat
Spanish
calentar
Italian
riscaldare
German
wärmen.
imbudhighinàre , vrb Definition
caentare meda, fàere budhiu
Synonyms e antonyms
imbudhidai,
incardedhai,
intrebigai,
scallentai
| ctr.
ifridare
Sentences
sa màchina serrada lassada in su sole s'imbudhighinat, in istiu ◊ su fogu imbudhighinat sas asas de sa padedha ◊ esso como a sa friscura ca si imbudhighinat su sole est peus
Etymon
srd.
Translations
French
surchauffer
English
to overheat
Spanish
recalentar
Italian
surriscaldare
German
überheizen.
imbudrigài, imbudrugài , vrb: imburdigai,
imburdugai,
imburdugari,
imburdurgai,
imburrigai Definition
imbrutare, fintzes in s’onore, imbuscinare, trisinare in su brutore, in sa malesa (o, segundhu ite, in sa farra o àteru deasi), improdhare; nàrrere a s’afaiu, imprabastulare; imbàtere, acabbare (o betare a ccn.) in mesu de una chistione o dificurtade fintzes chentza dhu bòllere
Synonyms e antonyms
abbotinare,
abbrutai,
acadhotzai,
afeai,
aligae,
ammusinzare,
imbratare,
incadhossai,
musucare
Sentences
fut un'amori totu imbudrugau de gelosia e de feli ◊ si est agatau imburdigau in mesu de su ladàmini ◊ dhoi fiant duus indimoniaus imburdigaus in su lurdagu ◊ aici dhus lassat istordius imburdigaus in sa malítzia insoru ◊ mamma imburdigat su pisci in sa símbua e nci dhu ghetat a friri
2.
cuss'erriconi at imburdigau una giovanedha ci tenit su babbu in presoni, scedada!
3.
ma ita ses imburdurgandu?!
4.
issu si pariat ancora imburdigau in mesu de is cosas malas bívias in sa gherra ◊ nci dhas iant imburdigadas in cuss'aventura sentza de isciri mancu su chi dhis fiat costau
Etymon
itl.
bordegà
Translations
French
barbouiller,
impliquer
English
to soil,
to involve
Spanish
ensuciar,
implicar,
envolver
Italian
imbrattare,
coinvòlgere
German
beschmutzen,
verwickeln.
imbufàre , vrb Definition
si narat de sa farra impastada, de su pane, de is druches, candho pesant e si artzant coment’e prenendhosi de sulu, ufrandho, coendho: si no imbufant abbarrant abbadherigados, calaos e tostaos a bisura de taulita; in cobertantza, ufrare de s’arrennegu, istare primmaos / peta imbufada = fata a fortza de addescu artefatu e de meighina
Synonyms e antonyms
abbufare
/
annicare
Sentences
sos biscotos ant imbufadu bene meda ◊ sa pasta no imbufat si no est bene pesada
2.
oe sa Sardinna est prena de peta importada, de porcos e bitellos imbufados
3.
podet dare chi oe babbu no s'imbufet: ma si si annicat za lu lasso irventiare puru! ◊ cudha rana si úfiat, si úfiat, e s'imbufat fintzas a crebare!
Etymon
srd.
Translations
French
gonfler,
monter
English
to swell
Spanish
hincharse
Italian
gonfiarsi
German
anschwellen.
imbujài, imbujàre , vrb Definition
fàere o essire iscurosu, nau prus che àteru de su chelu e fintzes de sa bisura de chie s’intristat; fàere una cosa o chistione prus pagu crara
Synonyms e antonyms
abbujare
| ctr.
isclarire
/
crarire
Sentences
s'issuriadorzu est candho est imbujandhe ◊ si est peasu su bentu e su chelu si est imbujau ◊ sa Terra si fut imbujada, pariat torrada sa noti
2.
ant imbujadu sas resones craras!
Translations
French
s'assombrir
English
to darken
Spanish
obscurecer,
fruncir el ceño
Italian
rabbuiarsi
German
sich verfinstern.
imbunzàre , vrb Definition
intrare apare is partes diferentes de unu matessi trastu o machinàriu
Sentences
mannedhu faghiat carros: candho teniat totu sas partes prontas las imbunzait
Translations
French
assembler
English
to assemble
Spanish
esamblar
Italian
assemblare
German
zusammenbauen
imburdíri , vrb Definition
fàere burdu, areste, malu (ammesturau cun malesa, brutura o àteru deasi)
Synonyms e antonyms
abriare,
aferare,
agrestare,
arruarzare,
eremire
/
abburdare,
chilzeniare,
disgeniare,
imburdai
Sentences
funt arrennéscius a imburdiri sa cuscéntzia de sa genti ◊ ant imburdiu sa língua nosta!
Etymon
srd.
Translations
French
abâtardir
English
to bastardize
Spanish
volverse silvestre
Italian
inselvatichire,
imbastardire
German
verzildern lassen,
entarten.
imbusacàre , vrb: imbusciacare Definition
pònnere in busciaca
Synonyms e antonyms
imbusciai 2
Etymon
srd.
Translations
French
empocher
English
to pocket
Spanish
embolsar
Italian
intascare
German
einstecken.
imbuschíre , vrb Definition
fàere a buscu, a padente
Synonyms e antonyms
abbuschire,
atupare,
intupai,
intupire
Translations
French
reboiser
English
to reafforest
Spanish
reforestar
Italian
rimboschire
German
aufforsten.
imbusciàe, imbusciài , vrb: (im-bu-scia-i) imbusciare 1
imbusciari,
imbuscinai,
imbuscinare,
imbuscinari,
imbussai,
immussare Definition
ammontare coment’e a imbodhigadura, betare ammontu, pònnere bestimentu, imbàtere in mesu de calecuna cosa (o fintzes de chistione) chi che carràgiat totu; nau de muros, ischedrare, pònnere unu pígiu de impastu po dhu finire / imbusciare su letu = pònnere su tretu pendhindhe de sa cuguzura in sos duos costazos suta de sa tramata
Synonyms e antonyms
acarragiai,
acuguzare,
ammantai,
bestire,
carragiai,
imbudhiai,
imburrussai
/
arrabbussai,
intunigare,
irrustigare
| ctr.
irbusciai
Sentences
at imbusciau su pipiu in s'isciallu ◊ candu si fait su pani, tocat a dhu imbussai po no s'infridai e axedai ◊ sunt colados a cadhu totu bene imbusciados ◊ imbussadí sa cara e dormi! ◊ seu intrada po t'imbussai in su letu ◊ ant agatau su pipiu in su lacu, postu in sa palla e imbuscinau in su sacu ◊ sa terra oi est imbussada de veturas bècias, de gommas e motoris!
2.
assumancus in s'ierru candu est frius si podeus imbussai
3.
is undas, currendusí apari e pinnichendusí a cuadhus mannus, ci dhu imbussànt in mesu coment'e unu fustigu ◊ ci at imbussau sa conca in s'àcua e isparéssiu est
4.
nci dh'ant imbuscinau in sa política e in is partidus, a issu puru (B.Lobina) ◊ portàt totu sa carena imbuscinada in mesu a su ludu e a sa lurtzina
Etymon
spn.
embozar
Translations
French
s'envelopper
English
to wrap oneself
Spanish
envolverse
Italian
avvòlgersi,
coprirsi
German
sich einhüllen.