Abbreviations Legenda | Symbols Legend

irranchidàre , vrb Definition fàere rànchidu, marigosu Synonyms e antonyms ammarigosae | ctr. indrucai, indruchire Etymon srd. Translations French rendre amer, devenir amer English to embitter Spanish ranciar Italian rèndere o farsi amaro German bitter schmecken.

irtazolàre , vrb: istazolare Definition segare a fitas fines segandho in paris, segare a pígios, fàere a tazolas, bogare (linna) a ascras o àstulas Synonyms e antonyms irfinicare, laurai, tazolare Sentences ndhe segheit unu piantone e s'interesseit a l'istazolare finas chi l'at indebbilidu tropu (B.Truddaju)◊ mannedha istazolait su casu pro lu frauzare chin sas ghinzias acogliadas Etymon srd. Translations French couper en tranches horizontales English to cut into slices Spanish retazar Italian tagliare a fétte o sfòglie orizzontali German aufschneiden.

istrainabías , nm: istrasinabias, istrasinaia, istrisinabias, istrisinaia Definition cardu istratu, ispina de caràtua o molentina, genia de erba chi faet una cranciofedha cun ses o sete ispinas apertas a istella chi dha faent assimbigiare a una genia de cardu Synonyms e antonyms cadalava, cadàtola, colustídhiu, istratinavias Sentences bio su diauledhu chin su gardu istrainabias in buca Scientific Terminology rba, Centaurea calcitrapa Etymon srd. Translations French bleuet English cornflower Spanish calcítrapa, cardo estrellado Italian fiordaliso o cardo stellato German Kornblume.

màcua, màcula , nf: màgula Definition prus che àteru, pecu de sa salude o fintzes de su cumportamentu de sa persona, neghe, curpa de s'ànima; tretighedhu de colore diferente coment'e de imbrutadura Synonyms e antonyms defeta, mendha, neche, nésica, peca 1 Sentences beneigo sas òperas de Deu chi no bi at ne màgula ne neu ◊ at de prata unu bestire sentza màcula peruna Surnames and Proverbs smb: Maguledda Etymon itl. macula Translations French tache, défaut English stain Spanish mancha, defecto Italian màcchia, mènda, difètto morale o della salute German Fleck, Fehler, Mangel.

mustèla , nf: mustella 1 Definition genia de pische de mare (assimbígiat a su merulutzu e faet fintzes de mesu metro) Synonyms e antonyms mustia, mustiedha Scientific Terminology psc, phycis blennioides Etymon ctl., spn. mustela Translations French motelle English rockling Spanish Bertorella, Mustelo Italian motèlla o pastènula bianca German Meerquappe.

O, o , nf, cng, iscl Definition sa de batórdighi líteras de s'alfabbeto est unu sinnu chi arrapresentat unu sonu vocale a candho apertu (acentu gràficu /`/: ò) a candho serrau (acentu gràficu /´/: ó); impreada a sola est una cng., vocale aperta (a bortas repitia puru) chi serbit a pònnere duos o prus foedhos e fràsias a bétia apare (e a sa log. càmbiat sa cunsonante mudòngia, ma no a sa campidanesa: o casu o peta = nr. ogàsu obèta; ma: o casu o petza, o fillu o terra = nr. ocàsu opètza, ofíllu otèrra); est fintzes foedhu (vocale serrada) po acumpangiare unu númene tzerriandhodhu (e custa puru benit de su ltn.). In sa foedhada logudoresa, nuoresa e de mesania podet èssere vocale de finitia de foedhu a su sing. in númenes (es. coro, domo, moro), in calecunu agt. (es. grogo), e sèmpere est voc. de acabbu, desinéntzia, in bvrb. (ind. pres. 1ˆ sing.: benzo, fato, lasso, mandho, pòngio, tèngio, fintzes ind. imp. aio, andhao, faghio, cherio coment'e variante de sa essia in -a prus manigiada), e dhu'est pruschetotu a su pl. de nm. e agt. coment'e cambiamentu de sa vocale de acabbu /u/ de su sing.: binu - binos, bonu - bonos, contu - contos, corbu - corbos, fogu - fogos, fossu - fossos, longu - longos, mortu - mortos, ortu - ortos, oru - oros, tontu - tontos). In su sistema fonéticu de sa limba sarda sa /o/ tónica est sonu mesanu apertu candho prus ainnanti de unu postu dhue at un'àteru sonu seguramente apertu (/a/: arròsa, còsa, ispòsa, lòsa), o mesanu etotu (/o/, /e/) fintzes candho custu est rapresentau cun vocale chi po régula est de sonu serrau (/i/, /u/) si però in su foedhu chi dh'at fatu dipèndhere dhue iat unu sonu mesanu etotu (o dhue at, comente est in log.) e duncas si narat: bónu - bònos e bònus, cóntu - còntos e còntus, córbu - còrbos e cròus, fógu - fògos e fògus, fóssu - fòssos e fòssus, lóngu - lòngos e lòngus, mórtu - mòrtos e mòrtus, órtu - òrtos e òrtus, óru - òros e òrus, tóntu - tòntos e tòntus, o fintzes amòri (amore), arròsciri (orròschere), bòliri (bòlere), bòxi (boche), còiri (còghere), fròri (frore), mònti (monte), òi (oe), pòngiu (ponzo), pònniri (pònnere), pònti (ponte), sòli (sole), tèngiu (tèngio), tòrru (torro). Sa /o/ tónica est sonu serrau candho prus ainnanti de unu postu dhue at una vocale serrada giai in s'étimu (/u/, /i/): bónu, cóntu, córbu, fógu, gói, lollói, lóngu, mórtu, nonnói, óbu, órtu, óru, tóntu (ma dh'aperint in su plurale totu is chi fúrriant sa -u finale a -os/-us, es. òrtos/òrtus, bíere is esémpios giai fatos), o fintzes arrósciu, arróscidu, bófiu, dófidu, dóliu, innóchidu, nóghidu, óbiga, óbbrigu, órulu, nódidu, pódhighe (e totu custos dha faent serrada fintzes in su plurale), e faet sonu serrau fintzes cun vocale mesana prus ainnanti de unu postu ma cun d-una seguramente serrada prus ainnanti de duos postos, es. grómeru, lómberu, póveru (chi dh'aperint in su plurale: gròmeros, lòmberos, pòveros, e pòberus, in custu puru aperta, ca sa /u/ de su sing. est diventada mesana cussa puru, -os, in su plurale o de matessi valore in -us camp.). In chímica si ponet a símbulu de s'ossígenu (O), in giografia est incurtzadura de "Ovest" Synonyms e antonyms sinono, sinoncas Sentences seus totus o cojaus o bagadius ◊ o est babbu, o est s'àinu, o est zerda de paza, o est sa crésia de Santu Nigola, o est lèpere fuinne! ◊ o fais su doveri o mi nc'istupas debressi! ◊ at a balli duus sodhus su costumu de Bonacata!… o chi no su braxeri de sa spaciada de mammai! ◊ fut abbarrau oto o deghe dies 2. o Frantzisca, ses pòvera ma bella! ◊ est una molentara chi poltas, o Fireli! ◊ morta ti ses, o tessidora bella! (A.Casula)◊ o sa meri, ascurtit! ◊ o bà, benide! ◊ o mà, a mi lassades andhare a ziru? ◊ o cudh'ómine, casu a ndhe comporades? ◊ o genti tostorruda, poita no ascurtais?! Etymon ltn., itl. aut, o Translations French ou English or Spanish o Italian o, oppure German oder.

odhè!, odhéu! , iscl, nm Definition foedhu chi narant ispantaos, dispràghios, timendho po dannu acontéssiu o chi podet acontèssere: it'arrori!, ite dannu! (dhu narant coment'e nm. puru), o fintzes po cosa bona, chi si credet bella meda, chi s'istimat, o po cosa lègia, mala, chi no si bolet o no si aprovat / essere a odheos = narri odheu! fatuvatu, coment'e timendi meda (o fintzas unu pagu po arreghèscia, tanti po nàrriri ca ccn. cosa no fait a dha fai) Synonyms e antonyms ateu!, mintzisti! / arguai, dannu Sentences odheu ite disastru in domo mia, chi una pedra in se piús no b'at! ◊ odheu, sos canes istanote in gianna mia! ◊ odheu, pudhighina, si ti fidas s'astore est a rodeu! ◊ "Odhè! odhè! ite raju ti est picandhe?!", zúbilat tziu Antoni ◊ e ite li apo a dare, odhè, si so sica che linna?! ◊ odheu si est abberu su chi est nendhe sa zente, chi nachi l'at mortu su fizu?! ◊ - Si no càglias ti sego sa conca! - Odheu, proite no ti provas?! 2. dae tentu, innanti chi ti sutzedat calchi odheu! ◊ e càlladi a sa muda: a ndhe tenes de odheos, mancus chi siant mortes de ómine pro àere intesu duos tzocos! ◊ làssami sos odheos, pònedi e faghe sa faina, za no ses cancaradu! 3. odheu a bonu chi est custu mele!…◊ odheu cantu est zeniosu cussu zòvanu!…◊ odheu, cudhu macu, bessimich'eretu, no so in chirca tua! ◊ odheu cust'imbriagone: candho est chi ndhe la finis?! ◊ odhè! odhè! proite no ti callas, menzus?! ◊ - Fulanu est cojendhe cun Fulana… - Odheu!… bellu inzertu, mih, unu prus macu de s'àteru! ◊ odheu, no niedas nudha ca est fintzas birgonza! Etymon srd. Translations French mon Dieu! English good Lord! Spanish ¡Dios mío! Italian o Dio! German ach Gott!

orbàda 1 , nf Definition un'arratza de pische laditu, in colore de chinisu, a iscata pitichedhedha Synonyms e antonyms ociada 2 Scientific Terminology psc, oblata melanura Etymon ctl. oblada Translations French oblade English saddled bream Spanish oblada Italian occhiatèlla o occhiata German Brandbasse.

pargherínu , agt Definition nau de colore de chinisu iscurosu Sentences craba pargherina Scientific Terminology clr Translations French gris foncé, céruléen English dark grey Spanish gris oscuro Italian grìgio scuro, o cerulino German dunkelgrau, blaugrau.

piberòni 1 , nm Definition una genia de anade chi portat coment'e unu chirrionedhu orrúbiu in conca (anade cun crogorista): in Sardigna che faet abbitu in passada, ma nidat puru, in logos de istagnu Synonyms e antonyms buscinu 1, pebidanu Scientific Terminology pzn, netta rufina Etymon srd. Translations French canard siffleur English widgeon Spanish pato colorado Italian fischióne o fistióne turco German Kolbenente.

privàda , nf Definition logu, aposentedhu po fàere de bisóngiu Synonyms e antonyms bàscia, belledha, cómudu 1, comuna 1, tzesso Scientific Terminology dmo Etymon ctl., spn. privada Translations French water English toilet bowl Spanish water, retrete Italian water o tazza, bagno German Wasserklosett, Toilette.

santacída , nf: santatzida Definition dannu mannu a su bestiàmene, mortu a bochidura o fintzes de maladia mala; carraxu, burdellu mannu cun boghes e tzérrios Synonyms e antonyms degógliu, mortalidade / abbatúliu, biuldu, budrellu, carralzu, chimentu, intatzida* 2. candho andhaimus a iscola, isetendhe a intrare bi fit sa santatzida: bi naschiat murrunzos, istrampadas, punzos e àteru Translations French massacre d'animaux par vengeance, mortalité English beasts slaughter by revenge or murrain Spanish mortandad de reses Italian strage di béstie per vendétta o moría German Tiermassaker (aus Rache oder Seuche).

scrúfi , vrb: iscrúfere*, scrúfiri, scrunfi Definition cricare de pigare, arrennèscere a pigare sa cosa a unu cun fortza, a pelea, cun dificurtade e ue dhue at dificurtade, a fortza de nàrrere e de fàere; cricare de s'iscabbúllere Synonyms e antonyms afrapare, illatzare, iscúrpere, isfrapare, istratzare, strancai / iscabbúllere Sentences si merixedha e serbidora si bolliant bèni, a bortas si scrufiat calincuna cosa ◊ mi ia a podi scrufi una pariga de sodhus…◊ gei dhu scrufeus unu momentedhu po cussu puru ◊ apu scrúfiu dus panis veti veti 2. ita ispantu ca at a scrufi sa filla, parit ca dh'at fata issa isceti! ◊ scrufidí de is malus! ◊ sa gatu circàt de si acuai, de fuiri, de si scrufi miaulendi a boxi mala ◊ cudha est torrada agoa ispramendisí, comenti at biu unu giòvunu acostendisí, e at pigau unu candeleri po si scrufi Translations French obtenir ou prendre de force English to obtain by force Spanish arrancar, sacar, arrebatar Italian ottenére o prèndere con la fòrza German entreißen, erzwingen.

sparèdha , nf: isparedha* Definition genia de pischighedhu de mare (faet de mannària a metade de su sarigotu), a ispertiadas in colore de oro e de chinisu craru, lughente, bellu po fàere orrostiu (e postu unu pagu in abba budhia e salia cun calecuna silibba de àgiu istrecada) Synonyms e antonyms ispau 1, sarigotu Sentences is piscadoris torrant cun is cius càrrigus de palària, de macioni, de ispirritu e de bella sparedha grassa Scientific Terminology psc, diplodus annularis Etymon itl.s asparedda Translations French sargue English sargo Spanish sargo Italian sàrago anellato o sparo German Ringelbrasse.

stratzònis , nm pl Definition mali masculinu, punta de dolore forte de no dhu pòdere padire chi benit mescamente a bentre Synonyms e antonyms fragusina, passacólica Scientific Terminology mld Translations French entérite des animaux English enteritis Spanish enteritis Italian enterite o còlica delle béstie German Enteritis (in bezug auf Tiere).

sugabísci , nm Definition genia de pische de mare chi assimbígiat a un'ambidha manna (e che a s'ambidha cricat is errios): est chentza barras, a buca tundha Scientific Terminology psc, petromyzon marinus Etymon srd. Translations French lamproie marine English lamprey Spanish lamprea Italian pésce flàuto o lamprèda marina German Lamprete.

tirgúsa , nf: (sa t. = nr. satirgúsa) trigusa trugusa, turgusa, tzurgusa 1 Definition lau de arriu o de cuadhus, o fintzes martutzu de cuadhus, genia de erba chi assimbígiat unu pagu a s'àpiu po sa fògia chi faet, e po cussu dha narant àpiu de arriu puru, e creschet in is errios, in logu chi curret abba: est bona a papare, crua, a insalada puru Synonyms e antonyms cugusa 1, giúguru 1, giuru 1, satzu 1, tzurvusa, venale 1 Sentences sa tirgusa tenet unu sabore forte ◊ totus connoschiabamus e manicabamus sas erbas: garduminzone, trugusa, porru, martutzu, butones de marmarutza… Scientific Terminology rbz, Apium nodiflorum Etymon srdn. Translations French faux cresson de fontaine English cress Spanish berraza Italian èrba cannèlla o sedanina d'àcqua German Wassereppich.

tríncu , nm arresorzada, frincu, ischingiada, secada, sinnolu, trínchisi / tzulumbone Definition segada a lepedha, gurtedhu, trintzete, o àteru, fintzes pistadura ufrada de cropu a conca, giúmburu Sentences portàt unu trincu ca su babbu dh'iat donau una surra a pompa ◊ custu mangallu de piciochedhu si at fatu unu trincu in conca ◊ Bachisedhu est rutu in terra, chin d-unu trincu in conca Etymon ctl. trenc Translations French coup de rasoir English razor slash, wound Spanish navajada, herida, golpe Italian rasoiata, ferita da tàglio o da còrpo contundènte, tràuma German Schnittwunde.

tzarodhài , vrb: aciarollai*, tzorodhai, tzorodhare Definition nàrrere o fàere is cosas a improdhu, betare is cosas a s'afaiu, chentza órdine, chentza critériu, fàere atzerodhos Synonyms e antonyms aciapuciae, aciorobedhare, acoredhai, afioncai, allarodhai, impiastai, improdhai, inciorodhare Translations French parler à tort et à travers English to talk nonsense Spanish embarullar, badajear Italian fare o dire a vànvera, sènza critèrio German unüberlegt daherreden, aufs Geratewohl handeln.

tzèsso , nm: cesso Definition logu adatu po fàere de bisóngiu, andhare de su corpus Synonyms e antonyms bàscia, belledha, cómudu 1, comuna 1, privada Translations French waters English toilet bowl Spanish retrete Italian water o tazza German Klosett.

«« Search again