A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

ahn! , iscl Definizione foedhu, isclamu, de meravígia, ma chi si narat fintzes po ammiru o dimandha Frasi ahn, gai puru est?! ◊ ahn, si cres a isse, tue, za!…◊ ahn, immoi apu cumpréndiu! ◊ ahn, intesa l'as: bae chi cun megus pagu bi brullas! ◊ ahn? comente as nadu? ◊ ahn, tandho istas friscu tue, mih, s'ispetas a mie!…◊ ahn… arrutu ci ses?! Traduzioni Francese ah! Inglese ah! Spagnolo ¡ah! Italiano ah! Tedesco ach!

ài àere

aibbàdu , pps, agt: aibbau Definizione de aibbare; chi tenet disígiu mannu, chi est prexau, cuntentu Sinonimi e contrari assorjoladu, inganatzidu, suadu / allegru, pregiau, pregiosu 2. sa mama est aibbada po sa bénnida de sos fizos emigraos ◊ sas bacas e bitellos aibbados isbufant a sero e a manzanile ca de ervas licorosas sunt tatados (M.Dore)◊ como so aibbadu de ischire su segretu! 3. cussu est unu macu aibbau! ◊ già isco sas bostras curreladas e comente giamades cun sos tzinnos, pro ca sezis che macas aibbadas Etimo srd.

aibbàre , vrb Definizione batire sa gana manna de calecuna cosa Sinonimi e contrari imbozare, inganatzare, inganatzire Frasi so ammajadu: sas movitias tuas mi ant aibbadu! (A.M.Pinna)

aibbàu aibbàdu

aíci , avb: ainci, aitzi Definizione deosi, de custa o in custa manera, ma fintzes in cussa manera, deasi, comente naro geo, comente naras tue / aici etotu = su matessi, su própriu Sinonimi e contrari aggae, asi, asiche, deasie, diasinchi, goe Frasi Babbu nostu, siat fata sa volontadi tua comenti in su celu ainci in sa terra! ◊ aitzi si narat in sadru! 2. dhu cunsideramus aici etotu, mancai siat peus de nosu Etimo ctl. així Traduzioni Francese ainsi, comme cela Inglese so Spagnolo así Italiano così Tedesco auf diese Weise.

aíciu addízu

aícu , nf Sinonimi e contrari ficu Frasi si li artziaiat sa brénnia de godhire aicu, àchina, intraiat a sa prima vintza e si ne fachiat una pasta ◊ s'aicu bianca de s'àtera die no la contas?

aidatonàrzu , nm: bidatonarzu Definizione su chi badrat o càstiat s'aidatone, su sartu semenau Etimo srd.

aidatòne , nf, nm: ajudatone, beidatone* Definizione de totu su sartu de una bidha, sa parte chi si prennet a laore, a duos annos a duos annos a fúrriu cun s'àteru mesu de custa parte etotu Sinonimi e contrari | ctr. pabadili Frasi in coro meu nendhe "Su narvone mi at a dare de trigu sa provista" ca fit su menzus de s'aidatone ◊ cuntzedi a sos devotos chi ti onorant, intro e fora de su tou ajudatone, serenidade, salude e fortuna! Terminologia scientifica sntz, msg.

aideàu abbideàu

aídi , nf Definizione sa linna chi bogat s'àghina Sinonimi e contrari bide*, salmentu Frasi s'àxina pendulàt de aidis artas che matas ◊ ant prantau is aidis in logu seguru.

àidu àghedu

àidu 1 , agt: àvidu Definizione nau de ccn., chi iat a bòllere totu isse Sinonimi e contrari abbramidu, apedhiosu, assuriu, asuriosu, aulidu, codiciosu, spedhiosu / fuliosu, fúliu, fúrridu Modi di dire csn: salamuja àida = salida meda; boza, gana àida = disígiu mannu, ispédhiu; èssere àidu faedhendhe, andhendhe = fuedhai meda, andai lestru 2. est dulche s'anninnia cun tegus in s'àida majia de su bisu tou! 3. Badora si fit isprumonanne currenne, ma su carretone fit prus àvidu ◊ no est àvidu currenne mancu cantu bastat a tènnere su lèpore (A.Pau) Terminologia scientifica ntl Etimo itl. avido.

àidu 2 àbidu

aifàtu afàtu

àiga , nf: alga, àlgia, àlica, àliga, arga Definizione totu su chi est de fuliare, nau fintzes a disprétziu e innóriu de unu assimbigiau a s’àliga; una de is erbas chi creschent in mare, àliga de mari o pallamarini (Posidonia oceanica); persona de dispretziare po su fàere chi tenet (cun custu significau si faet su pl. puru) Sinonimi e contrari abighíngiu, algúmini, mundhadura, scovadura / cdh. alga / brutura, ludrinzu / argamile, ascamile Modi di dire csn: fàghere arga = imbrutai su logu cun s'àliga, fai cosa chi imbrutat su logu; betare a s'arga una cosa = fuliaidha; leare, tratare a ccn. che arga = chentza rispetu perunu, chentza ndhe fàghere contu Frasi no timast ca gei no dhui apu a fai àiga dèu, in domu tua! ◊ no ti ponzas intro de domo a innetiare cussa cosa, ca faghes arga! ◊ s'arga che cheret mundhada, collida e frundhida ◊ un'arga mi che at intrau in s'ocru ◊ arga in s'ogru che zuto: beni ca mi che la bogas! ◊ candho impreas su dossu in sas modas feas, ti ruet subra tua etotu che àlgia ◊ s'arga chi catzaiat dae prummones fit groga 3. abbàida ite mi at fatu cuss'arga de bighinu! ◊ arga de muntonarju, cussa est fàvula tua! ◊ bi ndh'aiat de li frigare su pè in bula, a cuss'arga, pro su chi at fatu! ◊ cussos sunt argas, sunt, petzi ischint a fàghere male! 4. a su babbu e a sa mama los istúpiat in cara e lis imbolat cant'àliga agatat ◊ sigheit a nàrrere contras a cudha carrèndheli cant'arga bi aiat in su muntonarzu ◊ dontzi via lu pissichiat, pro su bufu, e li ammuntonaiat arga de sete muntonàglios! ◊ sont che àlgias de muntonalzu Cognomi e Proverbi prb: s'àliga currit a su muntronaxu Etimo ltn. alga Traduzioni Francese ordures Inglese garbage Spagnolo basura Italiano immondézza Tedesco Müll.

aighestólu aghentólu

aígiu addízu

aigudhéi acudhàe