airèdha, airédhu , nf, nm: giredha,
iredha Sinonimi e contrari
chirca 1,
craedhu,
giótula,
lótura,
zócula
Traduzioni
Francese
loqueteau
Inglese
latch
Spagnolo
pestillo
Italiano
nottolino,
saliscéndi
Tedesco
Klinke.
àiri aèra
àiri 1 àere
airósigu , agt Definizione
chi tenet su naturale de si arrennegare
Sinonimi e contrari
airadore,
airosu,
arrabbiaditu,
arrennegaditu,
calabriosu,
inchietosu,
sufuriosu,
sutzuliu,
tràchidhu,
tzacosu
| ctr.
pascenscile
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
irascible
Inglese
irascible
Spagnolo
colérico
Italiano
iracóndo
Tedesco
jähzornig.
airósu , agt Sinonimi e contrari
airósigu,
arrabbiaditu,
arrennegaditu,
dirri,
inchietosu,
salambrosu,
sufuriosu,
sutzuliu,
tzacosu
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
colérique
Inglese
hot-tempered
Spagnolo
irascible
Italiano
iróso
Tedesco
zornig.
airósu 1 aerósu
aíru , nm Definizione
su si airare, su fàere is cosas a s'airada, cun fortza, presse o passione meda
Sinonimi e contrari
arràbbiu,
arrenigna,
arrennegu,
cardedha,
febi,
reghentia,
sufúria
/
incanimentu
Frasi
s'airu de oe làssalu a cras! ◊ abbrandhade s'airu cun sa fua! ◊ no bi at gherras chi potant distrúere cantu s'airu de Deus ◊ airu est chi non tenes… si che ndhe aias bogadu aias fatu menzus!
2.
lassade custu airu: a sa natura usàdeli rispetu! ◊ cantade sufochendhe s'airu de dogni gherra
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
colère
Inglese
anger
Spagnolo
cólera,
rabia,
furia,
ímpetu
Italiano
còllera,
accaniménto,
fóga,
veemènza
Tedesco
Zorn,
Wut,
Ungestüm.
airvèghe , nf: albeghe,
alveghe,
arbeghe,
arbei,
arveghe,
aveghe Definizione
su paru animale prus connotu e pesau in Sardigna, bonu meda po su late, sa petza, sa lana, sa pedhe, pesau prus che àteru a tàgios mannos de chentinas de pegos ma fintzes a chedhas piticas / min. albeghita; èssere in sas arbeghes (nau de unu) = èssiri custodiendi o castiendi su tallu, atendendi a is brebeis própriu in cuss'ora
Sinonimi e contrari
barbeghe*
Frasi
tenet airveghes e bacas cun sos ossos covacados solu de pedhe ◊ cudh'arveghe a mélios pariat unu cristianu pranghindhe ◊ in sas arbeghes no dhue fias tue? ◊ su latzu dhu sartu, giogu cun s'arei, iscantzu s'arbei, ndi pigu s'angioni! (F.Pischedda)
Terminologia scientifica
anall, ovis aries
Traduzioni
Francese
mouton,
brebis
Inglese
sheep
Spagnolo
oveja
Italiano
pècora
Tedesco
Schaf,
Hausschaf.
aísa! , iscl: aisu! Definizione boghe chi si betat (prus che àteru a is animales, ma fintzes a gente) po fàere andhare Sinonimi e contrari ajó!, avissa!, coràgiu! Frasi aisa, beni a ti lu basare a fradile tou! Etimo srd.
aiscadúra , nf Definizione su aiscai, giare cosa a papare Sinonimi e contrari addescadura Etimo srd.
aiscàe, aiscài, aiscàri aescài
aischizòne , nf Definizione min. de aiscu, aiscu minore Sinonimi e contrari ischixolu Etimo srd.
aíscu , nf Definizione
sestu, genia de mógliu tundhu, fundhudu, cun is costaos prus apertos in artu, in s’oru, totu istampau in costaos e in su fundhu, de linna o de allumíniu, ue si ponet su casu piscau de su soru in su cadhàrgiu po dhu fàere a pischedha (pesai su casu); istregighedhu a pònnere cosa po papare / min. aischizone, ischizola, schixedhu
Sinonimi e contrari
discuedhu,
giscu,
piscedha
/
cícara,
discu*
Frasi
ch'est de linna de aera s'aiscu chi cun sa cúrbia est istada fata (C.Longu)
2.
chie cheret leare late friscu e tenet pagos sodhos de gastare benzat a domo mia a lu leare: cun unu sodhu pienat s'aiscu!
Terminologia scientifica
csu, stz
Traduzioni
Francese
moule à fromage
Inglese
cheese-mould
Spagnolo
encella
Italiano
cascino
Tedesco
hölzerne Käseform.
aiscultàre, aiscurtàre , vrb: ascultare,
ascurtae,
ascurtai,
ascurtare,
ascurtari Definizione
giare atentzione o parare s'origa a su chi s'intendhet a bíere it'est cun precisione; pònnere mente a su chi narant, o a unu, acuntentare a unu po su chi pedit / impr. ascú! (= ascurta!)
Sinonimi e contrari
acrustare,
isciurtare
Frasi
chini andat ascurtendu de muru in muru, de is malis suus no si nd'incurat ◊ no l'aiscultedas nemmancu, a issu! ◊ ascú, no mi la peses tantu arta ca mi ndhe andho, mih! ◊ intendhet ma no ascurtat, no! ◊ a issu dhu depeis ascurtae!
2.
a ti ndhe irbulas de preigare: tantu za ti ascurtat, fizu tou!…
Etimo
ltn.
a(u)scultare
Traduzioni
Francese
écouter,
satisfaire
Inglese
to listen,
to satisfy
Spagnolo
escuchar,
atender
Italiano
ascoltare,
esaudire
Tedesco
zuhören,
erhören,
befriedigen.
aisèru , avb: aiseu,
ariseo,
arisera,
ariseru,
ariseu,
eriseru*,
irisero Definizione
sa die innanti de oe, sa die apenas passada / ariseu a merí = deris bortaedie; dinnantis ariseru = gianteris, duas dies a oe
Sinonimi e contrari
deris,
eris
Frasi
ariseu fustis in domu de mamma, ma oi no dhoi andaus ◊ in su giornali de dinnantis ariseru unu articulista at nau chi innòi cantànt is cantantis mannus!
Terminologia scientifica
tpc
Traduzioni
Francese
hier
Inglese
yesterday
Spagnolo
ayer
Italiano
ièri
Tedesco
gestern.
aisetàre , vrb: iscetare 2 Definizione
lassare passare tempus, istare fintzes a candho acontesset calecuna cosa, tènnere ibertu, isperàntzia de lòmpere a calecuna cosa o de intrare in podere de calecuna cosa, lòmpere a un'iscopu
Sinonimi e contrari
abertai,
acociare,
afilusigare,
afrimai,
aispetare,
asseare 1,
ibertare,
ispetare,
istentae,
tricare
| ctr.
andai
Frasi
sos discípulos podiant cumprèndhere chi Cristos fit su Messia chi fint aisetendhe ◊ aiseta aiseta mi ch'est passadu su tempus! ◊ tue aiseta a babbu, ca nois andhamus!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie aisetat piatu anzenu lu màndhigat fritu
Traduzioni
Francese
attendre
Inglese
to wait (for)
Spagnolo
esperar
Italiano
aspettare
Tedesco
warten.
aisétu , nm: asetu,
isetu* Definizione
su abbarrare ibertandho o isperandho ccn. cosa
Sinonimi e contrari
abetu,
ibertu,
ispera
Frasi
ch'est cabuladu su tempus e in cuss'aisetu si ch'est imbetzadu
Traduzioni
Francese
attente
Inglese
waiting
Spagnolo
espera
Italiano
attésa
Tedesco
Warten.
aisèu aisèru
aispetàre , vrb: aspetai, aspetare, aspetari Definizione lassare passare tempus, istare fintzes a candho acontesset calecuna cosa, tènnere ibertu, isperàntzia de lòmpere a calecuna cosa Sinonimi e contrari abertai, aisetare, ibertare Frasi ma ite fis aspetendhe, sa temporada in tríulas?!…◊ gei teníasta cosa bella de aspetai!…◊ isse aispetat chi bos detzidedas ◊ aspetade azighedhu prima de intrare! ◊ tziu Bachis, Maria e sos pitzinnos sont aspetandhe in foras ◊ tue aspetadha in domo, ca no at a istentare a arrecuire ◊ aspetit, ca provu a tzerriai! ◊ sa zenti drommiat a fronestas apertas aspetendi a si movi s'àira ◊ issu aspetaiat de dha torrai a biri ◊ una dí femu aspetendi…, femu fintzas po t'iscriri! Etimo itl. aspettare.